شعار سال: حجت الاسلام والمسلمین مبلغی در نشست خبری شورای دین پژوهان که در دبیرخانه این شورا برگزار شد، با اشاره به نقش تاثیرگذار و حضور خط دهنده این شورا در حوزه علمیه بیان کرد: حضور افراد مورد قبول قاطبه حوزویان همچون مرحوم آیت الله امینی و آیت الله استادی در شورای دین پژوهان بر اعتبار و جایگاه این شورا میافزود.
او با اشاره به آغاز سده جدید و وقوع تحولات در حوزههای مختلف بیان کرد: دین پژوهی هم مانند دیگر حوزهها باید تحولی اساسی پیدا کند و بتواند پاسخگوی نیاز دهه باشد.
رئیس علمی شورای دین پژوهان گفت: سرشت و سرنوشت دین پژوهی معاصر در حرکت رفت و برگشت میان نسل جدید و دین رقم میخورد؛ عزیمت و برآمدن از پرسشها و نیازها و دغدغههای نسل جدید و عرضه و ارائه روشمند این سوالات به دین، به منظور دریافت و تلقی پاسخ و عرضه دین به نسل جدید است.
او شناخت نسل جدید را مطالعه مهم و پیچیدهای دانست و گفت: مرحوم شهید صدر بر شناخت خصایص انسان معاصر تاکید دارد. شناخت انسان معاصر مادر شناخت همه موضوعات و موضوع کلانی است. در مرحله بعد باید مسائل این انسان را بشناسیم و دوباره به انسان برگردیم و این رفت و برگشت ادامه خواهد داشت تا بتوانیم به پژوهش مناسبی در موضوع انسان معاصر برسیم.
مبلغی با بیان اینکه مسائل انسان معاصر پیوسته در حال نوشدن است، خاطرنشان کرد: باید سخن شهید صدر را باید جدی گرفت و به سمت خصائص انسان معاصر برویم و فقه و کلام و دانشها و پژوهشها به سمت شناخت انسان معاصر برود.
او دین پژوهی معاصر را حرکتی با درهای باز به روی سئوالات نسل معاصر تعریف کرد و ادامه داد: دین پژوهی باید همه درهای خود را به روی سئوالات و دغدغهها و نیازهای انسان معاصر جهت بررسی، سامان آوری و علمی سازی سئوالات و انجام کوشش عالمانه و روشمند جهت دریافت پاسخ دین به این سئوالات باز کند.
رئیس علمی شورای دین پژوهان گفت: دین پژوهی معاصر پل میان دین و انسان معاصر است با دو محور اساسی؛ محور اول، توسعه دهی و کاربردی سازی علوم حوزوی در برابر نیازهای زمانه است یعنی علوم حوزوی را براساس دین پژوهی به سمت توسعه یابی و کاربردی شدن هرچه بیشتر در مقابل نیازهای زمانه پیش ببریم.
او محور دوم دین پژوهی معاصر را تلاشی جهت نظرانداختن از خاستگاه دین به علوم انسانی ذکر کرد و افزود: خیلی از مسائل علوم انسانی در خیلی از مجامع جهانی و ادیانی با نگاه دینی مورد بررسی قرار میگیرد. حتی بسیاری از کشورها که هیچ ارتباط ارگانیکی با دین ندارند، ادیان را با نگاه فرهنگی تقویت میکنند و بحثهای فرهنگی را برپایه نگاه ادیانی رقم میزنند.
مبلغی با بیان اینکه دین پژوهی امروزه به مثابه یک اصل اساسی و حرکت اصیل در حال افزایش و رو به گسترش مطرح است، گفت: دین پژوهی در حال تسخیر فضاهای دانشگاهی و آکادمیک و علمی است بنابراین حوزه علمیه نباید از این مساله دین پژوهی غفلت کرده و یا آن را محدود کرده و به نگاههای حاشیهای بسنده کند بلکه دین پژوهی باید حرکت اصلی حوزه علمیه باشد.
او اظهار نظر کرد: حوزه علمیه اگر میخواهد علوم حوزوی آن پایدار بماند و استوار گردد، هیچ راهی جز روی آوردن به دین پژوهی ندارد؛ حتی علوم کلاسیک ما در حوزه اگر بخواهد فعال و پویا شود و از حضور در جامعه بهرهمند شود، راهی جز ابتنای آن در دین پژوهی نیست.
رئیس علمی شورای دین پژوهان به کشف و ارائه ساحتهای جدید دین پژوهی اشاره کرد و گفت: عرضه پژوهی کالای دینی از جمله کارهایی است که باید انجام گیرد؛ کالای دین از سوی حوزه و عالمان دین به جامعه عرضه میشود، اما این عرضه باید در دو محور تبلیغ پژوهی دینی و رسانه پژوهی دینی مورد مطالعه قرار گیرد.
او ادامه داد: اگر از پژوهش معطوف به تبلیغ دین غفلت ورزیم ممکن است به شیوههای بدون برخورداری از قدرت عرضه بسنده کنیم. امروزه باید منبر با همان عناصر اصلی بازتعریف شود و راههای تبلیغ دینی محل پژوهش قرار گیرد و لینک به فضاها و اقتضائات جدید شود.
مبلغی با ذکر این نکته که امروزه باید تعریف درستی از رسانه دینی داشته باشیم، گفت: باید رسانه را اولا با نگاه دینی پژوهش کنیم و ثانیا استفاده از رسانه را تعریف کنیم تا مفید فایده افتد.
رئیس علمی شورای دینپژوهان کشور، با بیان اینکه پژوهش در حوزه دین، خودش نیازمند پژوهش است، تصریح کرد: در این راستا باید معیارپژوهی و ایده پژوهی دینی مورد بحث قرار بگیرد، الان ایدههای زیادی در حوزه وجود دارد، ولی زیر گرد و غبار پنهان شدهاند و کسی سراغ آنها نرفته است. ایده پژوهان شناسایی نشدهاند در حالی که ایده نقش خط شکنی دارد، اگر ایده نباشد نظریه نیست و بدون نظریه ساخت جامعه براساس دین تحقق نمییابد. گام بعد از شناسایی ایدهها، دستهبندی آنها و در گام سوم، حرکت آنها به سمت تولید نظریه است. متاسفانه امروز شاهد مرگ ایدههای دینپژوهی در کشور هستیم و باید قبل از آنکه این ایدهها بمیرند زمینه را برای تحقق آنها فراهم کنیم.
او اضافه کرد: محور دیگر در دینپژوهی، نظریهپژوهی است؛ امروز تولید نظریه در حوزه کم است و عمدتا ایدهها جای نظریه را گرفتهاند. نباید سطح نظریه پایین بیاید و حوزه باید تمرکز محوری بر آن داشته باشد، محور دیگر روشپژوهی در علوم دینی بویژه کلام و اجتهاد است، زیرا بدون روش، پژوهش معنا ندارد.
مبلغی افزود: محور دیگر از پژوهش پژوهی در حوزه دین توجه به مطالعات میانرشتهای است که در دنیا کولاک میکند و اهمال و امحاء نسبت به داشتههای رشتههای مختلف به معنای نشناختن و کم توجهی به آن است؛ دینشناسی باید جایگاه خود را در مطالعات میانرشتهای بیابد. همچنین محور دیگر در این زمینه، جایگاهشناسی مطالعات بینرشتهای در پژوهشهای دینی است. مطالعات بینارشتهای باید وارد فضای مطالعات پژوهش دینی شود تا از منظر دین به پاسخ بپردازیم.
او تصریح کرد: موضوع دیگر که باید در پژوهشهای دینی مورد توجه باشد، کلانپژوهی در این عرصه است؛ مثلا وحدتپژوهی جهان اسلام از جمله مصادیق بارز این مسئله است که امروزه حوزه باید به شکل فوری به این سمت برود، همچنین آخرالزمانپژوهی، ایمانپژوهی دینی، اندیشهپژوه دینی، تمدن و راهبردپژوهی از جمله موضوعات کلان دیگر است.
استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: مسئله دیگری که مجمع دین پژوهان کشور باید به سمت آن برود، خدمات علمی اجتماعی است؛ باید به خدمات اجتماعی، بعد بینالمللی هم بدهیم. امروز جهان چنان در هم تنیده شده که باید با شیعه و سنی تبادل پژوهش داشته باشیم و این از فوریترین امور در عرصه پژوهش است. پژوهش فرامرزی موفقیت بیشتری در عصر جدید دارد و باید ارتباطات بین حوزه و حوزهها و دانشگاههای جهان اسلام بیشتر شود.
او با تاکید بر اینکه شورای دینپژوهان باید از روزمرگی بیرون رفته و تعامل و تبادل پژوهشی با نهادهای دیگر در داخل و خارج کشور داشته باشد، تصریح کرد: محور دیگر در عرصه خدمات پژوهشی، فقدان خبرگزاری دینپژوهی است، البته در بین خبرنگاران، افراد فرهیخته هست که فعالیتهای دین پژوهی را منتشر میکنند، ولی لازم است که رسانهای داشته باشیم که کاملا با ادبیات پژوهشی و شامل و جامع به نشر اخبار دینی اهتمام بورزد و خبر پژوهشی از ادبیات غیرپژوهشی دور باشد.
مبلغی همچنین از افزایش کنگرهها و نشستهای علمی با مشارکت سایر نهادهای علمی و پژوهشی خبر داد و افزود: باید ایدهپردازی و نظریهپردازی در مجمع دین پژوهان رواج یابد و این نهاد شروعکننده حرکتی وسیع در این عرصه به خصوص با رویکرد بینالمللی باشد.
او گفت: باید مسیر را خوب بشناسیم و به سمت پرکردن خلاها برویم و هم و همتمان بیش از اینکه صرف کارهای موازی و تکراری باشد باید معطوف به کاستیها باشد این مجمع به کانونی برای اتصال نهادهای پژوهشی با یکدیگر باشد.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از شفقنا، تاریخ انتشار: ۳۰ دی ۱۴۰۰، کدخبر:۱۳۰۱۷۳۱، fa.shafaqna.com