شعار سال: در این عکس شکاف و تخریب تازه‌ای در نقش‌برجسته ساسانی نشان داده شده است.

 

سیاوش آریا، پژوهشگر و کنشگر میراث فرهنگی از آثار مخرب انفجار‌های پی‌درپی معدن شن و ماسه در نقوش برجسته ساسانی محوطه باستانی «بَرم دِلک» در شیراز خبر داد.

بَرم دِلک ـ Barm-e Delak ـ محوطه‌ای باستانی در نزدیکی شهر شیراز است که با نقش‌برجسته شاهزاده زن ساسانی، بهرام دوم و شاپور اول ساسانی شناخته می‌شود، هرچند در سال‌های اخیر مکرر نسبت به نابودی تدریجی این نقوش برجسته که اینک کتیبه‌های آن مزین به خط پهلوی به سختی خوانده می‌شود، هشدار داده شده است. سیاوش آریا، کنشگر میراث فرهنگی نیز با انتشار تصاویر جدیدی از وضعیت وخیم و مرگ خاموش نقوش برجسته ساسانی برم دلک در پی فعالیت معدن شن و ماسه خبر داده است.

او می‌گوید: محوطه باستانی «برم دلک» در پی پدیداری کارگاه‌های سنگ‌شکن و انفجار‌های پیاپی برای بهره‌برداری از معدن‌های شن و ماسه، دستخوش ویرانی شده و مرگ خاموش و آرام سنگ‌نگاره‌های تاریخی آن را رقم زده است و تن بی‌دفاع پادشاهان ساسانی را می‌لرزاند.

این پژوهشگر می‌افزاید: میراث کهن شهرستان شیراز به نام برم دلک که محوطه‌ای باستانی بوده و سه سنگ‌نگاره ارزشمند ساسانی را در دورن خود جای داده و پژوهشگران و باستان‌شناسان آن را هویت و آبرو و پشتوانه فرهنگی شیراز و شناسنامه بالنده و غرورآمیز مردم این سرزمین به شمار می‌آورند، در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی، روزگار را سپری می‌کند.

 

آریا درباره فعالیت معدن شن و ماسه در نزدیکی محوطه باستانی برم دلک، اظهار می‌کند: در حریم کوهِ سنگ‌نگاره‌های ساسانی برم دلک، معدن شن و ماسه برپا شده است و انفجار‌های پی در پی در کوه، افزون بر نابودی طبیعت و زیست‌بوم، لرزه بر اندام بی‌دفاع یادگار‌های ساسانیان انداخته و تهدیدی جدی برای آن‌ها به شمار می‌آید. همچنین صدای بلند انفجار‌ها مایه آزار ساکنان منطقه برم دلک شده و ان‌ها را بی‌تاب کرده است.

این کنشگر میراث فرهنگی ادامه می‌دهد: کارشناسان و باستان‌شناسان بر این عقیده‌اند که فعالیت معدن‌های شن و ماسه نه در کوتاه‌مدت که در درازمدت تاثیر بد خود را نشان خواهد داد و مایه نابودی میراث ساسانیان خواهد شد و باید هر چه زودتر از دنباله کار آن‌ها جلوگیری کرد.

 

معدن شن و ماسه در محوطه برم دلک

آریا می‌گوید: برپایی معدن‌های شن و ماسه در کوه، جدا از آسیب‌های وارده به آثار تاریخی، پدیده‌ای به نام کوه‌خواری را به دنبال خواهد داشت. برم دلک دیرزمانی است که فراموش شده، کسی صدای ناله‌ها و فریاد‌های شاهان ساسانی را نمی‌شنود. یادگار‌های ساسانیان با مرگ دست و پنچه نرم می‌کنند و ما را فرامی‌خوانند. میراث ساسانیان در برم دلک را باید امروز دریابیم، شاید فردا دیر باشد. نگذاریم هویت ملی و شناسنامه بالنده شهر شیراز برای همیشه از چهره تاریخ پاک شود.

 

برداشت سنگ از کوه در محوطه باستانی برم دلک

نقش‌برجسته «برم‌دلک» در ۱۵ دی ۱۳۱۰ به ثبت رسیده است. این اثر بر صخره کوچکی در برم دلک و در حدود ۱۰ کیلومتری شرق شیراز واقع شده که در نقش سمت چپ، در برابر شاهزاده خانم ساسانی تصویر یکی از بزرگان ساسانی دیده می‌شود و در زیر بازوی این مرد، کتیبه‌ای چهار یا پنج‌سطری به خط پهلوی نوشته شده است، بیشتر حروف این کتیبه محو شده، اما ظاهراً درباره معرفی این مرد بوده است، البته این سنگ‌نوشته‌ها با بیل مکانیکی مورد تعرض قرار گرفته و بخشی از آن‌ها تخریب شده است. این نقش‌برجسته‌ها پیش‌تر نیز هدف تفنگ‌های شکاری قرار گرفته و تخریب شده بود. حالا هم انفجار‌های معدن آن‌ها را تهدید می‌کند.

 

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری اول فارس، تاریخ انتشار: ۲۸ بهمن ۱۴۰۰، کدخبر:، www.avalfars.ir، ۷۵۱۹۱