● حداقل سازی پسماند‌ها
معطوف کردن توجه به پسماند‌هایی با بیشترین حجم، از طبیعی‌ترین راهکار‌ها به شمار می‌رود.
در این زمینه بخش اصلی زائدات غیرقابل احتراق به زائدات ساختمانی، لجن‌های صنعتی تثبیت شده، سرباره‌های مس حاصل از صنایع دریایی و انواع خاکستر‌ها اختصاص داشته است.

طی سال‌های گذشته به گونه ای عمل شده است که این مواد به نحو مقتضی تحت فرآیند مجدد قرار گیرند. به عنوان مثال در سال ۲۰۰۵ حدود ۹۴ درصد از زائدات و نخاله‌های ساختمانی مورد استفاده مجدد قرار گرفته است. در این دوره، کشور شاخص‌های خاصی را برای کاهش تولید پسماند مقرر کرده است مثلاً هنگام انتخاب روش طراحی و ساخت بایستی حداقل سازی تولید پسماند‌ها لحاظ شوند و بر این اساس پیمانکارانی که می‌خواهند در مناقصه‌های بزرگ دولتی شرکت کنند بایستی دارای گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ باشند. با اعمال این شاخص‌ها سنگاپور گام بزرگی به سوی استراتژی «بدون دفن» برداشته است و البته که به این دستاورد‌ها نیز بسنده نخواهد کرد. در مرحله بعدی این کشور باید استراتژی «بدون پسماند» را نیز سرلوحه خود قرار دهد. این بدان معنی است که باید به نحوی حرکت کرد که تولید زائدات در مبدا تحت کنترل درآید و تولید کنندگان در تشریک مساعی با سازمان ملی حفاظت محیط زیست، بحث کاهش زائدات را نیز مورد توجه قرار دهند.

برای مثال، این سازمان ملی به همراه شورای محیط زیست سنگاپور و سوپرمارکت‌ها و عمده فروشان بزرگ این کشور در فوریه ۲۰۰۶ برنامه «چراکیسه پلاستیکی؟ کیسه‌های قابل بازیافت استفاده کنید» را اجرا کرد.
سازمان ملی حفاظت محیط زیست سنگاپور با همکاری صنایع یک برنامه داوطلبانه برای پسماند‌های حاصل از بسته بندی کالا‌ها ارائه کرد تا مقدار این زائدات را کاهش دهد. این برنامه در اواسط سال۲۰۰۷ امضا خواهد شد و طی پنج سال اجرا می‌شود.

● بازیافت
دومین استراتژی ارائه شده توسط سازمان ملی حفاظت محیط زیست سنگاپور همانا استفاده مجدد از زائدات در بخش‌های صنعتی، تجاری و خانگی است.

الف) بخش تجاری و صنعتی
حدود نیمی از زائدات دفع شده در سنگاپور به بخش تجاری و صنعتی اختصاص دارد. این موسسات بایستی هزینه جمع آوری و دفع زائدات خود را بپردازند. این موضوع به همراه مشوق‌های اعلام شده از سوی سازمان ملی حفاظت محیط زیست باعث تشویق این بخش‌ها به استفاده مجدد از زائدات فلزی، ساختمانی و نخاله ها، چوب و باغبانی، زائدات پلاستیکی و حتی قسمتی از زائدات غذایی شده است. در سال ۲۰۰۵ حدود ۹۴ درصد از زائدات ساختمانی، ۹۲ درصد از قراضه‌های آهنی، ۵۱ درصد از زائدات باغبانی و ۷ درصد از زائدات غذایی برای استفاده‌هایی به کار گرفته شده اند. برای ارتقای فناوری‌های نوآورانه در عرصه محیط زیست، این سازمان صندوقی با بودجه ۲۰ میلیون دلار سنگاپور) معادل ۱۰ میلیون دلار امریکا (با عنوان صندوق «نوآوری و توسعه پایدار محیط زیست») IES (ایجاد کرده است. این صندوق به شرکت‌های سنگاپوری که برای دستیابی به فناوری‌های جدید زیست محیطی) باهدف توسعه پایدار (به کمک‌های مالی نیاز داشته باشند، کمک اعطا می‌کند.

بعضی از پروژه‌های حمایت شده توسط این صندوق عبارتند از:
۱) ساخت قطعات بتنی پیش ساخته با استفاده از نخاله‌های بازیافتی
۲) تبدیل پسماند‌های باغبانی به مواد بسته بندی
۳) استفاده از سرباره‌های تولید فولاد در مواد راهسازی
صنعت بازیافت این کشور دربرگیرنده موسساتی است که از توانایی و ظرفیت بازیافت و استفاده مجدد از زائدات و پسماند‌ها برخوردارند و در این بین می‌توان به زائدات الکترونیکی، غذایی، چوبی، باغبانی، ساختمانی و سرباره‌های مس و آهن و نیز پسماند‌های پلاستیکی اشاره داشت.

ب) بازیافت در سطح جامعه
در آوریل ۲۰۰۱، سازمان ملی حفاظت محیط زیست، برنامه ملی بازیافت) NRP (را برپا کرد تا امکان دسترسی ساکنان ساختمان‌های عمومی و خصوصی به بازیافت بیشتر شود. تحت این برنامه مخازن و کیسه‌های بازیافت در بین ساکنان این ساختمان‌ها توزیع شد تا آن‌ها بتوانند مواد قابل بازیافت خود را در آن‌ها قرار دهند. در ادامه نیز هر دو هفته یک بار این کیسه‌ها و مخازن توسط موسسات بازیافت ذی صلاح جمع آوری می‌شوند. در ابتدای اجرای این برنامه، میزان مشارکت مردم در سطح ۱۵درصد بود که در سال ۲۰۰۵ میزان مشارکت به ۵۶ درصد رسیده بود. جهت افزایش میزان مشارکت، این سازمان با همکاران این برنامه قرار گذاشت تا همه ساختمان‌ها به مخازن بازیافت مجهز شوند و در ثانی این مخازن در محل‌های مناسب قرار گیرند. این باعث راحتی بیشتر ساکنان جهت دسترسی به برنامه بازیافت می‌شود تا آن‌ها علاوه بر جمع آوری دو هفته یک بار هر زمان که خواستند، بتوانند مواد قابل بازیافت خود را تحویل دهند.

ج) مخازن عمومی بازیافت
به علاوه در سطح معابر عمومی و پرتردد حدود ۶ هزار مخزن تعبیه شد. این مراکز شامل ایستگاه‌های قطار، غذاخوری ها، ایستگاه‌های پرتردد اتوبوس، ترمینال‌های فرودگاه و پیاده رو‌ها بودند.

د) بازیافت در مدارس
در ماه سپتامبر سال ۲۰۰۲ برنامه یی برای مدارس پایه ریزی شد تا به جوانان مبحث ۳ P) کاهش، استفاده مجدد و بازیافت (آموزش داده و اصطلاحاً ملکه ذهن آنان شود. مخازن بازیافت کاغذ، قوطی نوشابه و بطری‌های پلاستیکی در گوشه مدارس قرار داده شد.

بدین وسیله دانش آموزان به این برنامه تشویق شدند و اطلاعات جالبی در مورد مبحث ۳ P کسب کردند.
این فعالیت‌ها باعث ایجاد علاقه شد و احساس مالکیت ملی را در دانش آموزان برانگیخت. تا پایان سال ۲۰۰۶ حدود ۸۴ درصد از مدارس به این برنامه پیوستند.

دانش آموزان مستعد برای فعالیت‌های محیط زیست نیز توسط مدارس معرفی شدند تا پس از کسب آموزش‌های لازم، بازیافت را در مدرسه خود توسعه دهند. آن‌ها مسوول ایجاد بحث‌های زیست محیطی شدند و به علاوه در برنامه ریزی، سازماندهی و اجرای فعالیت‌های محیط زیستی نیز کمک می‌کردند.

هـ) مشارکت سه گانه و آگاهی عمومی
تغییر ذهنیت‌ها و تاثیرگذاری بر رفتار عامه مردم نیازمند زمان است. برای انجام این کار سازمان ملی حفاظت محیط زیست سنگاپور، سازمان‌های محلی و سازمان‌های غیردولتی) NGO (و موسسات آموزشی را جهت برپایی برنامه‌های مرتبط با محیط زیست تشویق و ترغیب کرد تا آن‌ها بتوانند دیگر افراد جامعه را نیز تحت پوشش آموزش‌های زیست محیطی قرار دهند. این برنامه مشارکت سه گانه) مردم، بخش غیردولتی و بخش دولتی (لقب گرفت. برنامه آموزش و آگاهی بخش اعلام شده در این مشارکت سه گانه، عامه اجتماع، مدارس و نیروی کار را مورد توجه قرار داده است. جمع این برنامه‌ها در سالگرد «روز بازیافت» تجلی می‌یابند. هدف از اجرای این سالگرد نیز بیان اهمیت بازیافت برای کشور سنگاپور به عموم افراد است. در مراسم افتتاح سالگرد این روز در سال ۲۰۰۶، وزیر محیط زیست و منابع آبی این کشور، آقای یعقوب ابراهیم برنامه جدیدی را برای بازیافت قوطی‌های کاغذی نوشیدنی‌ها اعلام کرد. این برنامه حاصل همکاری شرکت Tetra pak در سنگاپور و چند شرکت بازیافت بوده است.

● کاهش حجم از طریق زباله سوزی
با توجه به کمبود زمین در این کشور خیلی تعجب برانگیز نبوده است که سنگاپور از تاسیسات زباله سوزی به عنوان یک روش دفع استفاده کند. با زباله سوزی می‌توان از ۹۰ درصد حجم زباله‌ها کاست و این کار موجب می‌شود که فقط ارسال خاکستر زباله سوز‌ها و نیز زائدات غیر قابل احتراق به تنها مرکز دفن زباله سنگاپور به نام سیماکائو ضروری باشد.

این واحد‌های زباله سوز به تجهیزات پیشرفته کنترل آلودگی مجهز شده اند که در این مورد می‌توان به رسوب دهنده‌های الکترو استاتیکی، تزریق آهک و فیلتر‌های پارچه یی جهت تصفیه گاز حاصل از احتراق اشاره کرد. حرارت تولیدی در این زباله سوز‌ها صرف تولید بخار در بویلر‌ها می‌شود تا بتوان توربین‌های مولد برق را به حرکت درآورد. در سال ۲۰۰۵ از چهار واحد زباله سوز مجموعاً ۹۳۸۲۸۴ مگاوات ساعت برق به دست آمد. آهن آلات قراضه نیز در کارخانه فولاد این کشور مورد بازیابی قرار می‌گیرند.

هر چند زباله سوزی این مزیت را دارد که باعث کاهش شدید حجم زباله‌ها شده و به زمین کمتری برای دفن زباله‌ها نیاز خواهد بود، ولی اگر هر ساله میزان زباله‌ها افزایش یابد، این واحد‌ها پاسخگو نخواهند بود و بایستی تعداد زباله هاسوز‌ها و مراکز دفن افزایش یابند.

● مرکز دفن سیما کائو
مرکز دفن فراساحلی سیماکائو با هزینه ۶۱۰ میلیون دلار سنگاپور) ۳۰۵ میلیون دلار امریکا (در محلی به مساحت ۳۵۰ هکتار برپا شده است و ظرفیت دفن ۶۳ میلیون مترمکعب زباله را دارا است. برای ایجاد این مرکز دفن فراساحلی قسمتی از دریا به طول ۷ کیلومتر انتخاب و خاکریزی و با یک غشای غیرقابل نفوذ آب بندی و شیرابه حاصل از زباله‌ها نیز جداسازی شده و در یک تصفیه خانه مجهز تصفیه می‌شود و پس از دستیابی به استاندارد ملی پساب‌های خروجی وارد دریا می‌شود. برای انتقال پسماند‌ها نیز یک ایستگاه انتقال دریایی در یک زمین هفت هکتاری در غرب سنگاپور ایجاد شده است که پسماند‌ها را به صورت تلنبار شده روی شناور‌های بارکش دریافت می‌کند. این پسماند‌ها شامل مواد غیرقابل احتراق مثل نخاله‌های ساختمانی، لجن‌های تثبیت شده صنعتی، سرباره مس و خاکستر زباله سوز‌ها هستند. شناور‌های بارکش نیز پس از یک سفر ۲۵ کیلومتری به مرکز دفن می‌رسند تا محموله آن‌ها پس از تخلیه وارد محل‌های در نظر گرفته شود. وظیفه جابه جایی این مواد برعهده بولدوزر‌ها و دیگر تجهیزات مربوطه است. یکی از شاخصه‌های اصلی این مرکز دفن آن است که در تمامی مراحل برنامه ریزی، طراحی و ساخت و آغاز عملیات سعی شده است که اکوسیستم جزیره حفظ شده و محیط زیست طبیعی و غنی آن به همراه تنوع زیستی مورد محافظت قرار گیرد. در ماه جولای سال ۲۰۰۵ این مرکز دفن به عنوان یک محل تفریحی به روی سه گروه خاص باز شد که این گروه‌ها عبارت بودند از انجمن ماهیگیری ورزشی سنگاپور، انجمن طبیعت سنگاپور و موزه تحقیقاتی تنوع زیستی رافلس که پس از بازگشایی حدود ۱۳۰۰ نفر از اعضای این انجمن‌ها و میهمانان آن‌ها از این محل دیدار کرده اند. انتخاب این محل پس از یک جست وجوی وسیع یک ساله در سواحل غربی انجام شد و هدف آن بود که از تاثیر منفی بر حیات دریایی اجتناب شود. برای محل منتخب، متخصصان متفق القول بودند که جمعاً می‌توان حدود ۶/۱۳ هکتار از این منطقه را به صورت جنگل‌های حرا) مانگرو (درآورد. امروزه گیاهان حرا علاوه بر سبزی منطقه به عنوان شاخصی برای بروز نشت از غشا‌های غیرقابل نفوذ عمل می‌کنند هر چند شبکه یی از چاه‌های شاهد برای این کار تدارک دیده شده است.

● نتیجه گیری
سنگاپور با همخوان کردن استراتژی‌های خود توانسته است میزان بازیافت پسماند‌ها را از رقم ۴۰ درصد در سال ۲۰۰۰به عدد ۴۹ درصد در سال ۲۰۰۵ برساند. افزایش میزان پسماند‌ها نیز متوقف شده است. کل پسماند‌های) شهری و غیرشهری در سال ۲۰۰۵ روزانه معادل هفت هزار تن بوده که در مقایسه با سال ۲۰۰۰ حدود هشت درصد کاهش یافته است. این موضوع باعث شده است که عمر مرکز دفن زباله سیماکائو از ۳۰ سال به ۴۰ سال افزایش یابد و دوره زمانی نیاز به زباله سوز جدید نیز از هر ۷-۵ سال به ۱۰-۷ سال افزایش یابد. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که با کاهش دفع زائدات در واحد‌های زباله سوز و نیز مرکز دفن زباله، سنگاپور توانسته است به سمت اهداف بلندمدت خود یعنی وضعیت «بدون پسماند» و «بدون دفن» گام بردارد.

منبع:www.esnips.com
محمدجواد محمدی