یک جامعه شناس و استاد دانشگاه درباره تبعات مهاجرت میگوید: ما باید محیط را مساعد کنیم، محیط را شاد کنیم. محیط را با امید بسازیم و به جوانان امید بدهیم. آینده خوبی را به وجود بیاوریم، اما جوان هر چقدر به چشم انداز نگاه میکند، میبیند آینده تاریکی است و در نتیجه میرود. ولی سرمایه انسانی کشور که با هیچ چیزی قابل مقایسه نیست و از دست میرود.
شعار سال: دکتر امان الله قرائی مقدم در گفتگو با خبرنگار یک رسانه در پاسخ به این سوال که شاهد مهاجرتهای گستردهای چه به لحاظ خانوادگی و چه به لحاظ دانشجویی هستیم که اخیرا نیز عنوان شد سن مهاجرت به دانش آموزان رسیده است، در این بین برخی از متخصصان نیز اقدام به مهاجرت میکنند. این مهاجرتها چه تبعاتی برای اقتصاد کشور دارد؟ اظهار داشت: مسئله فرار مغزها از مدتها قبل مطرح بود. به دلیل این که اهمیت نیروی انسانی و ارزش آن با هیچ چیزی قابل مقایسه نیست. به قول آلفرد مارشال برنده جایزه نوبل در اقتصاد اگر آموزش و پرورش یک کشور بتواند در طول صد سال یک مخترع پرورش بدهد، هزینه صد ساله آموزش پرورش آن شهر و آن کشور را جبران میکند. متخصصان یا صاحب نظران جامعه شناسی در زمینه نیروی انسانی مثل بنیامین هی دنز، لوزبشون پیکر، لتال در کره جنوبی، کاربین سون، مایر و صدها جامعه شناس و اقتصاددان در اهمیت نیروی انسانی صحبت کرده اند.
اگر کشوری از مغزها خالی شد توسعه پیدا نمیکند
وقتی یک متخصص میرود، یک چاه نفت خاموش میشود
به قول مارکس آدمهای کارگر وارد میکنیم و مغز میفرستیم
وی افزود: جهان توسعه یافته دریافته است که بهترین کالایی که میتواند از کشورهای جهان سومی نظیر ایران به دست بیاورد، مغزهای آن کشورها است و اگر کشوری از مغزها خالی شد توسعه پیدا نمیکند. وقتی یک مختصص و مهندس از کشور میروند نمیتوان دوباره به راحتی همانند آنها را بوجود آورد. مگر میتوان یک «مریم میرزاخانی» را دوباره به وجود آورد. وقتی یک متخصص میرود، یک چاه نفت خاموش میشود. مثلا بنیامین هی دیز گفته است: “اگر یک کشوری با منابع مادی نفت و گاز بتواند بزرگترین کارخانهها را بسازد، ولی نتواند نیروی انسان متخصص را پرورش و نگهداری کند، به رشد توسعه اقتصادی اجتماعی سیاسی فرهنگی نمیرسد. ” جمله دیگری از او میگوید: بدبختانه هیچ قانون و مقرراتی نمیتواند در زمینه رشد و توسعه اقتصادی اجتماعی سیاسی فرهنگی موثر باشد، مگر مردانی که کار را اداره میکنند بدانند چه کاری انجام میدهند؟ ” به قول پیکر “وقتی آب و هوای اجتماعی نا مساعد است مغزهای جامعه فرار میکند” بنده بیست سال قبل در روزنامه همبستگی مقالهای با عنوان “چه کسی خسارت فرار نخبگان را از کشور میپردازد” نوشته بودم. وقتی فضای اجتماعی مسموم است وقتی آزادی بیان و عقیده کمتر وجود دارد، وقتی بیکاری آنقدر زیاد است و وقتی درآمد کم است و وقتی انسانها امیدی به آینده ندارند، وقتی شرایط اجتماعی را بررسی میکنند و کشورهای دیگر از خلیج فارس بگیرید تا امریکا و تا اروپا این مغزها را جذب میکند، در حقیقت ما به قول مارکس آدمهای کارگر وارد میکنیم و مغز میفرستیم. نیروهای استراتژیک میفرستیم آدمهای کارگر ساده وارد میکنیم، در این کشور امید به کار کم است. چقدر فارغ التحصیل دانشگاه چقدر از المپیادیها چقدر از استادان دانشگاهها رفته اند؟
برای یک دکتر فارغ التحصیل شده بیش از یک میلیارد تومان هزینه شده است
قرایی مقدم ادامه داد: از نیروهای استراتژیک منظور پزشک و مهندس و استاد و دکتر و خبرنگار و روزنامه نگار و مدیر و مدبر و…. را از دست داده ایم و معلوم است که نوبت به دانش آموزان هم میرسد، چون عرصه را تنگ میبینند. چرا از کشور هند، به اندازه کشور ما فرار نمیکنند؟ در حالی که فقر و بدبختی زیاد است. مسلم است که متخصص ایرانی به هرجایی که برود به قول سعدی در صدر بنشینند و قدر ببیند. هر کس فرصت پیدا میکند میرود آن طرف و در صدر مینشیند، قدر هم میبیند. حال این همه درست است یا درست نیست؟! در باغ سبز هم شان میدهند. برای یک دکتر فارغ التحصیل شده بیشتر از یک میلیارد هزینه کرده اید. برای یک لیسانس دانشگاه بیشتر از پانصد میلیون تومن هزینه کرده است. نه دانشگاه بلکه هزینهها از رحم مادر شروع شده است. زایمان و شیرخشک و علاوه بعد خرج روزانه و خرج مدرسه و دبیرستان باز در دانشگاه برای شما هزینه شده است. به این میگوییم هزینه سرانه یک فرد. پزشک عرصه را تنگ میبینند، المپیادی فرار میکند، کشتی گیر و جودو کار پناهنده میشوند و حالا نوبت به دانش آموزان رسیده است.
ما باید محیط را مساعد کنیم
سرمایه انسانی کشور با هیچ چیزی قابل مقایسه نیست
این جامعه شناس با بیان اینکه این مساله با هیچ چیزی، نه با چاه نفت نه با ذوب آهن و نه با هیچ چیز دیگری قابل مقایسه نیست گفت: فضای اجتماعی به قول لوزوشون پیکراب “هوای اجتماعی مساعد نیست” در نتیجه میروند و اگر نروند جای تعجب است. البته من با این نگاهها موافق نیستم. من میگویم شما را تقویت کرده ایم و بخاطر خدمت به کشور تربیت شده اید و شما باید این کشور را آباد کنید و گاهی میگویم آنها که کشور برایشان هزینه کرده با فرار خود به کشور خیانت میکنند. برای این که این کشور آنها را به وجود آورده و آنها را خلق کرده است. خون و گوشت و پوست و استخوانشان از این کشور است. آن وقت میروند و نوکری بیگانه را میکنند و در دبی، امریکا و کانادا و اروپا هستند، ولی خب هر کس آزادی و اختیار دارد. نمیتوانیم بگویم مجبور هستید و باید بمانید. ما باید محیط را مساعد کنیم، محیط را شاد کنیم. محیط را با امید بسازیم و به جوانان امید بدهیم. آینده خوبی را به وجود بیاوریم، اما جوان هر چقدر به چشم انداز نگاه میکند، میبیند آینده تاریکی است و در نتیجه میرود. ولی سرمایه انسانی کشور که با هیچ چیزی قابل مقایسه نیست و از دست میرود.
امروز اگر نیروی انسانی نداشته باشید، ولی کارخانه داشته باشید موفق نمیشوید
جای انسانها را نمیتوان با دستگاهها پر کرد
اگر مسئولین امر، اقتصاددان بودند اینگونه نمیشد که ثانیه به ثانیه همه چیز گران شود
اعتراضها در گوشه و کنار خیابانها نتیجه مدیریت غیر متخصص است
وی در خصوص اینکه تبعات مهاجرت چگونه است؟ اظهار داشت: امروز اگر نیروی انسانی نداشته باشید، ولی کارخانه داشته باشید موفق نمیشوید. مثلا عربستان و کویت نفت دارند و پیشرفتهترین صنایع را وارد میکنند. ولی وقتی نیروی انسانی نداشته باشند چه کاری میکنند؟ آیا توسعه یافته اند؟ خیر. جای انسانها را نمیتوان با دستگاهها پر کرد. در کارخانه وقتی یک نیروی انسانی متخصص را به راحتی از دست میدهید، حتی اگر صد کارخانه داشته باشید و هزار کار خانه درست کنید باز کارخانه به خودی خود نمیچرخد. نیروی انسانی باید کارخانه را نگهداری کند. نیروی انسانی باید مدیریت را بگرداند. نیروی انسانی باید اقتصاد را بگرداند. سیاست را باید نیروی انسانی بگرداند. امروز میبینید همین مسئله اعتراضها در گوشه و کنار خیابانها شنیده میشود و این نتیجه مدیریت غیر متخصص است، چون وضعیت اقتصاد روز به روز بدتر میشود. اگر مسئولین امر اقتصاددان بودند اینگونه نمیشد که ثانیه به ثانیه همه چیز گران شود. تورم و گرانی روزانه بالا میرود و ما نیروی انسانی کشور را به دلیل این شرایط از دست میدهیم. درحالیکه کشور امروز به سرمایههای خود و به نیروی انسانی خود نیاز دارد. کشاورزی نیروی انسانی خوب میخواهد. وقتی این نیروها را نداشته باشیم چه کاری میکنیم؟! منابع طبیعی به هدر میرود. کارخانهها خراب میشود؛ و مهاجرت وجود دارد و نوکر خارجی میشوید.
شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از پایگاه خبری شفقنا، تاریخ انتشار:۳۰ خرداد ۱۴۰۱، کد خبر: ۱۳۹۳۷۴۴، www.fa.shafaqna.com