رشد ۴۵۰ درصدی در تعداد انواع مواد مخدر جهانخسارت اقتصادی چند ده میلیونی هر معتاد به کشوربه گفته هاشمی، در سال ۱۳۵۹ تولید تریاک در افغانستان برابر با ۳۰۰ تن بود که این آمار در سال ۱۳۹۸ به ۱۲ هزار تن رسید!. در سال ۱۳۸۵ نیز در دنیا ۱۶۶ نوع ماده مخدر صنعتی وجود داشت، اما ۱۱ سال بعد یعنی در سال ۱۳۹۶ تعداد آن به ۷۳۸ نوع ماده مخدر رسید و به عبارتی در انواع ماده مخدر صنعتی در جهان ۴۵۰ درصد رشد داشتهایم.
هاشمی یکی دیگر از شاخصهای مرتبط برای بررسی وضعیت اعتیاد در کشور را، خسارتهای اقتصادی ناشی از اعتیاد عنوان میکند و میگوید: در سال ۱۳۸۳ با کمک همه دستگاهها و به ویژه سازمان برنامه و بودجه تحقیقی در زمینه خسارت اقتصادی اعتیاد در کشور برای اولین بار انجام شد که نشان داد خسارت اقتصادی ناشی از اعتیاد تنها در آن سال، ۱۲ میلیارد دلار بوده است. تحقیق دیگری به صورت جامع در این زمینه مشاهده نشده است، اما اگر فرض را بر این بگیریم که از سال ۱۳۸۳ تاکنون که حدود ۱۸ سال از این تحقیق میگذرد اگر میزان خسارت همین ۱۲ میلیارد دلار ثابت مانده باشد و اکنون دلار را حدود ۳۰ هزار تومان قرار دهیم، بر مبنای ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار فرد مصرفکنندهای که اکنون وجود دارد، خسارت یک معتاد در یک سال ۸۰۰ میلیون ریال است و این نشانگر عمق وضعیت بحرانی حوزه خسارتهای اقتصادی این پدیده است.
نگرانی مردم از «اعتیاد» در صدر آمارهادبیرکل اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور ادامه میدهد: همچنین چند نگرشسنجی ملی توسط دستگاههای مختلف انجام شده که در دو تا سه مورد از این نگرشسنجیها، بین ۸۵ تا ۸۸ درصد مردم همیشه از دو تا سه موضوع نگران بودند. در کنار «گرانی» و «بیکاری» نگرانی از «اعتیاد» جز بالاترین آماری است که مردم داشتند.
هاشمی با اشاره به افکارسنجی جهاد دانشگاهی تحت عنوان «نگرش ملی ایرانیان در رابطه با مواد مخدر» که در سال ۱۳۹۰ انجام شد نیز میگوید: در این نگرش از افراد ۱۵ تا ۶۴ سال با حجم نمونهای ۱۰ هزار و ۲۳۰ نفر پرسشهایی صورت گرفت. براساس پاسخها، ۱۶.۸۱ درصد از این افراد تمایل به مصرف مواد مخدر و ۲۸ درصد نگرش مثبت به مصرف مواد مخدر داشتند. ۶۵.۵ درصد اعلام کردند که در آینده مصرف مواد مخدر بیشتر خواهد شد و ۳۰ درصد نیز اعلام کردند که در بستگان نزدیکشان افراد مصرفکننده وجود دارد. ۴۶ درصد هم اعلام کردند در محلهای سکونتشان به راحتی امکان تهیه مواد مخدر را دارند.
نرخ شیوع اعتیاد بین نوجوانانوی با اشاره به آمار نرخ شیوع اعتیاد در نوجوانان که از سوی مرکز تحقیقات ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام شده است، خاطرنشان کرد: نرخ شیوع اعتیاد در نوجوانان در دهه ۸۰، نیم درصد و در دهه ۹۰، ۲.۱ درصد بوده است و این رقم یعنی نرخ شیوع اعتیاد چهار برابر شده است.
رئیس سابق کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام درمورد پولشویی مواد مخدر نیز بیان میکند که براساس گزارش موجود از ۵ سال گذشته، گردش مالی در زمینه مواد مخدر اعم از توزیع، پخش و ترانزیت از مسیر ایران حدود ۳۰ تا ۳۵ میلیارد دلار برآورد شده است. بحث پولشویی و جرائم سازمان یافته ناشی از این پول کثیف چالش جدی دستگاههای اطلاعاتی، امنیتی و مالی کشور است.
چرخش مالی ۲۰۰۰ میلیارد دلاری و سود سالانه ۶۰۰ میلیارد دلاری موادمخدر در دنیادبیرکل اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور همچنین به چرخش مالی مواد مخدر در سطح جهان اشاره میکند و ادامه میدهد: درباره چرخش مالی مواد مخدر در دنیا تحقیق جدیدی مشاهده نشده است، اما بر اساس آمارهای دو دهه قبل، چرخش مالی مواد مخدر حدود ۲۰۰۰ میلیارد دلار بود که از این میزان حدود ۶۰۰ میلیارد دلار سود سالانه بود.
اعتمادسازی منطقهای و جهانی ایران با مبارزه بیامان با قاچاق موادمخدر در این میان هاشمی به تحولات و دستاوردهای منطقهای و بینالمللی نیز میپردازد و میگوید: جمهوری اسلامی ایران با عملکرد و هزینههای سنگین مادی و معنوی در این حوزه و به ویژه مبارزه بیامان با نارکو تروریسم، اعتمادسازی منطقهای و جهانی خود را به دنیا نشان داده است. تمام سازمانهای بینالمللی ایران را به عنوان محور مبارزه با باندهای مواد مخدر میشناسند و بارها این مطلب را رسما اعلام کردهاند. ایران با ۴۰۰۰ شهید، ۱۵۰۰۰ جانباز، بیش از ۹ میلیون دستگیری مجرمان و بیش از ۴۰ هزار عملیات مسلحانه با باندها این اعتمادسازی را ثابت کرده است.
کشف ۷۰ درصد موادمخدر سنتی جهان توسط ایرانوی با استناد به آمار رسمی UN درخصوص کشفیات مواد مخدر ایران بیان میکند: طی دهههای اخیر، بیش از ۷۰ درصد کشفیات مواد مخدر سنتی و طبیعی در جهان توسط ایران انجام شده است. طی ۴۰ سال اخیر از مجموع حدود ۱۴۰ هزار تن تولید تریاک خالص در افغانستان حدود ۱۴ هزار تن توسط جمهوری اسلامی ایران کشف و ضبط شده است.
لزوم آیندهپژوهی ملی در حوزه موادمخدرهاشمی با اشاره به شاخصهای ارائه شده در حوزه مواد مخدر بیان میکند: ما باید براساس این اطلاعات و دادهها برای آینده حوزه مواد مخدر و اعتیاد تصمیمگیری کنیم. نگاه دقیق و علمی به جهان پیشرو و همگام با سرعت تحولات در جهان در راستای جهانیسازی یا جهانی شدن، آرامش، رفاه و فرصتهای بسیار بزرگی برای بشریت ایجاد میکند، اما اگر در کنار آن خود را در روند جهان پیش رو قوی نکنیم متاسفانه آسیبهای آن را متحمل میشویم لذا در سطح کلان باید آیندهپژوهی ملی داشته باشیم و این آینده پژوهی ملی را به سازمانی بیطرف که ذینفع نباشد، واگذار کنیم. در این آیندهپژوهی ملی باید تمام شاخصها بررسی و وضع فعلی رصد شود و سپس براساس آن و باتوجه به روندهای پیشرو آیندهنگری و بر مبنای آن برنامهها و الویتهای ملی صورت گیرد.
اعتیاد پاسخ به یک نیاز استساختار فعلی کارآمد است؟وی با اشاره به اینکه اعتیاد پاسخ به یک نیاز است و باتوجه به کمبودهای اجتماعی، فرهنگی، ورزشی و سلامت و نشاط همگانی باید در این حوزهها با کمک به بخش خصوصی سرمایهگذاری شود، میگوید: اگر پاسخ و جایگزینیهای به موقع و درستی به نیازهای جوانان داشته باشیم درصد زیادی از آنها به سمت اعتیاد نمیروند باید زمینههای گرایش به آسیبها و اعتیاد بدرستی واکاوی و مورد بررسی قرار بگیرند.
هاشمی با اشاره به اینکه وضع بحرانی اعتیاد در جهان و در ایران به دو عامل جذاب بودن اقتصاد در حوزه مواد مخدر و جدی بودن تقاضا وابسته است، به تجربه اجرا و پیگیری چهار برنامه و راهبرد اصلی در حوزه مواد مخدر تاکید و میگوید: اولین راهبرد، تداوم برنامههایی است که از اوایل دهه ۸۰ با هدف اجتماعی شدن شروع شد که باید این راهبرد را با قوت تمام و بویژه میدان دادن به نهادهای مدنی ادامه دهیم، در این راستا باید NGOها تقویت شود و به سازمانهای غیردولتی با دلسوزی تمام کمک کنیم.
وی با اشاره به راهبرد دوم، با بیان اینکه بازتعریف برنامهها و رویکردهای درمانی باید با تاکید بر درمان اجتماع محور باشد نه رویکرهای طردگرایانه، تاکید میکند: توانمندسازی خانوادههایی که دارای فرد معتاد هستند یکی از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد تا فرد به کارتن خوابی نیفتد. سازمانهای خیریهای هستند که دولت میتواند در چارچوب اشتغالزایی به آنها کمک کرده و به عنوان مسئولیت اجتماعی آنها را در همین پروژه توانمندسازی خانواده درگیر کنند.
دبیرکل اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور در ادامه به توسعه پوشش بیمه سلامت در حوزه ترک اعتیاد اشاره میکند و میافزاید: همچنین لازم است بسته کاملی از ترک اعتیاد تا اشتغال افراد بهبودیافته ایجاد شود و محور آن باید بر توانمندسازی خانواده باشد.
هاشمی همچنین جدی گرفتن مسئولیت اجتماعی شرکتها را نیز به عنوان راهبرد سوم عنوان میکند و میگوید: این موضوع به بنیانهای اساسی در اقتصاد بازمیگردد و برنامه جامعی برای آن لازم است. باید بنگاههای بزرگ اقتصادی به حوزه مقابله با اعتیاد کمک کنند و قانونمند شوند. به طور مثال درکنار آن تعریف شود که در راستای اجتماعی شدن، شرکتها درصدی از سود سالانه را به عنوان مسئولیت اجتماعی در خدمت این کارها صرف کنند. البته باید مشوقهایی هم داشته باشند.
وی افزود: از نظر مدیریتی و ساختاری هم باید ساختاری با اختیار، مسئولیتپذیر و پاسخگو در سطح ملی داشته باشیم. ساختار ستادی فعلی دو دهه است که ناکارآمد است و متاسفانه به رغم تمامی مجاهدتها، شهادتها و تلاشهای شبانهروزی به دلیل این ضعف بنیادین، نتایج کار رضایتبخش نیست.
عضو مجمع وزیران ادوار تاکید کرد: اگر مرجع امنیت را در سطح ملی امنیت جامعه و امنیت مردم بدانیم باید تمامی راهبردها و سیاستها را با این رویکرد بنیادین تنظیم کنیم. امنیت جامعه و رضایتمندی مردم درگرو ثبات، آرامش و وفاق و همبستگی ملی با هدف توسعه متوازن است.
دبیرکل اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور ابراز امیدواری کرد که با تعامل سازنده در سطح بینالمللی و منطقهای به عنوان اصل مهم سند چشم انداز و گفتگو و مشارکت ملی در همه حوزهها از روند پرشتاب خسارتها و آسیبهای این پدیده کاسته شود.