شعار سال: غلامرضا سبزقبایی استادیار محیط زیست و منابع طبیعی دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان ، در خصوص تغییرات اقلیمی اخیر، اظهار کرد: تغییر اقلیم به طور کلی به هر گونه تغییر معنی‌دار در معیار‌های اقلیمی اشاره دارد که برای یک دوره طولانی مدت ادامه دارد. به عبارت دیگر تغییر اقلیم شامل تغییرات جدی در میزان بارش‌ها و میزان دما است و می‌تواند کاهشی یا افزایش باشد به عنوان مثال کاهش بارش یا افزایش آن و یا تغییرات وزش باد که در چندین دهه یا بیشتر ایجاد می‌شوند.

وی در خصوص دلایل این پدیده افزود: با آغاز انقلاب صنعتی که در سال ۱۷۶۰ میلادی رخ داد، تغییرات گوناگونی در زندگی انسان ایجاد شد، نیاز بشر به انرژی افزایش پیدا کرد و سوخت‌های فسیلی سنگین مثل ذغال سنگ و نفت و سوخت‌هایی مثل گاز طبیعی مورد استفاده قرار گرفتند و در نتیجه گاز دی اکسید کربن، متان و بخار آب وارد جو زمین شدند. این گاز‌ها در جو باعث افزایش اثر گلخانه‌ای و در میان مدت باعث گرمایش زمین می‌شوند.

 

تغییرات اقلیمی تبعات وحشتناکی دارد

استادیار محیط زیست و منابع طبیعی دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان گفت: این اثر گلخانه‌ای و تغییرات اقلیمی از جمله مهم‌ترین مسائل محیط زیستی در جهان به حساب می‌آید و سالانه مطالعات مهمی در این خصوص انجام می‌شود و کنفرانس‌هایی در مورد آن برگزار می‌شوند. در قرن گذشته متوسط دمای زمین حدود ۰.۸ درجه سانتی‌گراد افزایش داشت. آژانس حفاظت محیط زیست ادعا می‌کند که در پایان قرن حاضر دمای کره زمین می‌تواند ۱.۱۳ تا ۶.۴۲ درجه سانتیگراد فزایش پیدا کند که می‌تواند باعث رخ دادن اتفاقات بسیار وحشتناک در کره زمین شود.

وی افزود: این روند می‌تواند تغییرات عظیمی در جو ایجاد کند و الگوی آب و هوایی را تغییر دهد، طوفان‌ها و گردباد‌های بی‌سابقه ایجاد کند و حتی با ذوب شدن یخ‌ها و بالا آمدن سطح آب‌های آزاد، مساحت خیلی بزرگی از سواحل را اشغال کند.

سبزقبایی گفت: برخی دیگر از مدل‌ها پیش‌بینی می‌کنند که تا سال ۲۱۰۰ یعنی پایان قرن، دمای زمین بین یک تا ۳.۵ درجه افزایش پیدا کند.

افزایش دما و کاهش بارندگی، تبعات تغیرات اقلیمی در ایران

وی در خصوص وضعیت ایران در تغییرات اقلیمی گفت: در ایران مطالعات نشان می‌دهد که به نسبت سال ۱۹۵۰ میلادی به طور متوسط دمای میانگین کشور حدود ۱.۵ درجه افزایش پیدا کرده است و در کنار آن، متوسط میزان بارش حدود ۴۵ میلیمتر کمتر شده است.

وی افزود: لذا برای کشورمان کاهش آب‌های زیرزمینی را انتظار داریم که اتفاق افتاده است و به دنبال آن فرو نشست را خواهیم داشت و کاهش برف در مناطق کوهستانی که از سال ۱۹۵۰ تا حال حاضر در حال رخ دادن است.

رتبه هفتم جهانی ایران در تولید گاز‌های گلخانه‌ای

استادیار محیط زیست و منابع طبیعی دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان افزود: بر اساس مطالعات علمی صورت گرفته در موسسه‌ای خارجی، مشخص شده که در حال حاضر حدود ۵۸ کشور جهان، حدود ۸۶ درصد از سهم انتشار دی اکسید کربن را به خود اختصاص داده‌اند که اصلی‌ترین علت گرمایش زمین است. کشور‌های چین، آمریکا، هند، روسیه، برزیل، ژاپن، اندونزی، آلمان، کره جنوبی و کانادا در رأس این کشور‌ها هستند و بزرگترین تولیدکنندگان گاز‌های گلخانه‌ای هستند. کشور ما در سال ۲۰۱۴ رتبه دهم تولید دی اکسید کربن و در حال حاضر رتبه هفتم تولید گاز‌های گلخانه‌ای را دارد.  

 

تغییرات اقلیمی چه بلایی بر سرمان می‌آورد؟

سبزقبایی با اشاره به آثار منفی این پدیده بیان کرد: مهم‌ترین آثار تغیرات آب و هوایی در جهان، شامل تاثیر بر مناطق ساحلی و اکوسیستم‌های آبی با توجه به آب شدن یخ‌ها است. تغییرات اقلیمی باعث تیره‌تر شدن اقیانوس‌ها و ذوب شدن یخچال‌های عظیم و بروز فجایع زیست محیطی و در نتیجه تاثیر بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور‌ها با کاهش تولید ناخالص می‌شود.

وی گفت: افزایش هزینه‌ها و آسیب‌های اقتصادی در نتیجه سیل، رانش زمین و فرونشست زمین را در پی خواهد داشت و می‌تواند بر منابع طبیعی تاثیر داشته باشد و آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع، افزایش خشکسالی و بیابان‌زایی را در پی خواهد داشت.

استادیار محیط زیست و منابع طبیعی دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان افزود: این پدیده می‌تواند باعث کاهش کشتزار‌ها شود و در فصول کشت تغییر ایجاد کند و به دلیل تغیر دما ممکن است بسیاری از محصولات کشاورزی در برخی مناطق قابل کشت نباشند.

وی افزود: گرمایش جهانی روی بهداشت جوامع انسانی نیز می‌تواند تاثیر داشته باشد؛ بروز بیماری‌های گرمسیری از جمله مالاریا، وبا، اسهال خونی و ... را به وجود می‌آورد که در نهایت باعث افزایش مرگ و میر می‌شود. علاوه بر این می‌تواند روی تولید مثل برخی جانواران موثر باشد از جمله روی آبزیان و در نتیجه، جمعیت زیادی از آبزیان در آینده از بین می‌رود.

 

تاثیر تغییرات اقلیمی بر ایران

استادیار محیط زیست و منابع طبیعی دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان با اشاره به تاثیر این پدیده برکشور ما، یادآور شد: حدود ۸۲ درصد قلمرو ایران خشک و نیمه خشک است و بارندگی سالانه حدود ۲۵۰ میلیمتر است که از متوسط جهانی کمتر است در نتیجه تغییرات برای ایران می‌تواند خشکسالی را به وجود آورد و گریبان بخش‌های وسیعی از کشور در سال‌های آتی بگیرد.

وی افزود: در این روند، بالا آمدن سطح آب خسارت‌هایی به مناطق ساحلی وارد می‌کند و بر منابع طبیعی موثر است.

سبزقبایی گفت: خوزستان در منطقه گرمسیری قرار دارد و مطالعات نشان‌دهنده این است که تاثیر تغییرات اقلیمی در مناطق حاره و شبه حاره تاثیر بیشتری دارند و در آینده استان‌های گرمسیری متاثرتر از بقیه استان‌ها خواهند بود.

چه باید کرد؟

وی ادامه داد: کنفرانس تغییرات اقلیمی هر ساله برگزار می‌شود و سال گذشته در اسکاتلند برگزار شد و امسال در کشور مصر در حال برگزاری است. در این کنفرانس بحث بر این است که کشور‌های توسعه یافته‌ای که سهم اصلی در تولید گاز‌ها دارند، صندوقی راه‌اندازی کنند و به کشور‌هایی که سهم کمتری در تولید گاز‌های گلخانه دارند، ولی آثار گرمایش جهانی بر آن‌ها بیشتر بوده است، کمک کنند.

وی گفت: در کشور پاکستان در سیل امسال حدود یک هزار و ۷۰۰ نفر فوت شدند و ۳۰ میلیارد دلار خسارت بر جای گذاشت. در نتیجه در این کنفرانس بر پرداخت غرامت توسط کشور‌های ثروتمند تاکید شد و غرامت ۱۰۰ میلیارد دلاری در نطر گرفته شده است.

سبزقبایی افزود: البته دانشمندان بر این باور هستندکه مبارزه با این تغییرات به سالانه حدود ۲ هزار میلیارد دلار پول نیاز دارد. در کنفرانس تغییرات اقلیمی که در پاریس برگزار شد بود قرار بود به کشور‌های فقیر کمک شود، اما پرداختی تاکنون انجام نشده است.

این استاد دانشگاه در پایان گفت: سوال اساسی این است که برای مقابله با تغییرات اقلیمی چه باید کرد؟ باید گاز‌های گلخانه‌ای متان و دی اکسید کربن کاهش پیدا کند، اما متاسفانه دامداری‌ها و تولید محصولات زراعی مثل برنج مقادیر زیادی از متان را وارد جو می‌کنند. دو راهکار وجود دارد؛ اول اینکه مصرف سوخت فسیلی کاهش پیدا کند و مصرف گوشت را کاهش دهیم. همچنین باید به کشور‌های آسیب دیده کمک کرد.