فراخوان چهل‌ویکمین دوره جشنواره فیلم فجر در تیرماه ۱۴۰۱، در حالی با تغییرات نسبتا زیادی به نسبت دوره‌های قبلی منتشر شد تا ریل‌گذاری تیم سینمایی دولت سیزدهم، به شکل واضح‌تری خود را در بزرگ‌ترین رویداد سینمایی کشور نشان دهد. این فراخوان به‌نسبت فراخوان ادوار اخیر جشنواره فجر، ۱۱ تفاوت اساسی داشته است.
۱. شاید واضح‌ترین تغییری که قرار است در جشنواره امسال اعمال شود، شکستن عدد ۲۲ فیلم برای فیلم‌های بخش مسابقه است. تا پیش از این، این عدد ۲۲، یکی از شاخص‌های فراخوان جشنواره فجر بود. عنوانی که در برخی از سال‌ها سبب می‌شد تا فیلم‌های خوبی نتوانند وارد بخش رقابتی شوند و در برخی سال‌ها نیز این اندازه فیلم خوب، فرم جشنواره را پر نمی‌کرد. در فراخوان جشنواره امسال، هیچ نامی از ۲۲ فیلم برده نشده و این می‌تواند اتفاق خوبی برای ارتقای توان کیفی جشنواره فجر امسال باشد.

۲. بند مهمی که در متن فراخوان جشنواره چهل‌ویکم افزوده شده، مربوط به اخذ تعهدنامه است. اتفاقی که برای اولین بار طی ۴۱ سال برگزاری جشنواره رخ می‌دهد. بر این مبنا، پس از انتخاب آثار بخش‌های مختلف، تهیه‌کننده فیلم باید فرم دستورالعمل و ضوابط حضور اثر در جشنواره را امضاء کرده و متعهد شود که تمامی آن مقررات را رعایت می‌کند در غیراین‌صورت، فیلم‌های رزرو، جایگزین آن آثار می‌شوند. بند بسیار مهم و احتمالا پرحاشیه‌ای که مشخص نکرده این دستورالعمل‌ها، شامل چه مواردی می‌شود. این‌طور به نظر می‌رسد که دبیران جشنواره با افزودن این بند، درصدد حذف حواشی فرامتنی هستند که طی سالیان اخیر، برای برخی از فیلم‌ها به وجود آمد و دردسر‌های بسیاری را برای جشنواره رقم زد.

۳. از دیگر موارد فراخوان جشنواره امسال، حذف بند عدم امکان انصراف فیلم‌های بخش سودای سیمرغ است. طی سالیان متمادی، این بند، به یکی از اجزای ثابت فراخوان‌های جشنواره تبدیل شده بود، اما امسال با توجه به اخذ تعهدنامه و اینکه اگر فیلمی آن مقررات را رعایت نکند، از جشنواره حذف می‌شود، بنابراین بند عدم‌امکان انصراف نیز از متن فراخوان بیرون کشیده شد تا این تهدید آئین‌نامه‌ای، از هم‌اکنون جدیت خود را در اجرا نشان دهد.

۴. در جشنواره امسال که انتظار‌ها حول حذف چند سیمرغ بود، افزوده شدن یک سیمرغ، اتفاق عجیبی به نظر می‌رسد؛ بنابراین جشنواره چهل‌ویکم برای نخستین‌بار، سیمرغ بلورین جایزه ویژه جشنواره را اعطاء می‌کند که باید شفاف‌سازی شود این جایزه قرار است بر چه مبنایی به اثر برگزیده اعطاء شود.

۵. بند مهم دیگر فراخوان جشنواره چهل‌ویکم، عدم‌محدودیت زمانی برای تولیدات سینمایی است. تا پیش از این، یکی از بند‌های مهم فراخوان جشنواره فجر، منوط به سال ساخت اثر بود که همواره ۱۲ ماه منتهی به زمان جشنواره را شامل می‌شد، اما در جشنواره امسال، فیلم‌هایی می‌توانند فرم این رویداد را پر کنند که تا قبل از بهمن ۱۴۰۱، به هیچ نحوی نمایش داده نشده‌اند.

۶. سال گذشته، یک بخش جدید به جشنواره افزوده شد تحت عنوان بخش فرهنگی. بخشی که صحبت‌های محکمی مبنی بر ماندگاری‌اش شده بود و حتی برای این بخش، مدیر مجزایی نیز در نظر گرفته شد، اما این بخش، تنها محدود به سال گذشته شد و در فراخوان جشنواره امسال، حذف شده است.

۷. تا جشنواره چهلم، آثاری در بخش فیلم کوتاه پذیرفته می‌شدند که حداکثر مدت زمانی آن، ۱۵ دقیقه بود، اما برای جشنواره امسال، سقف ۲۰ دقیقه برای فیلم‌های کوتاه در نظر گرفته شده است.

۸. در متن فراخوان ادوار گذشته جشنواره، همواره یک هیات داوری مستقل، کار فیلم‌های بلند سینمایی و سودای سیمرغ را به انجام می‌رساندند و یک هیات داوری هم برای بخش‌هایی، چون فیلم کوتاه و مستند در نظر گرفته می‌شد. امسال، اما این تفکیک صورت نگرفته است و این‌طور به نظر می‌رسد که یک هیات داوری، تمام کار‌های قضاوت بخش‌های مختلف این رویداد را به انجام می‌رساند.

۹. یکی از بهترین تغییرات جشنواره امسال، اعطای سیمرغ مستند و پویانمایی به کارگردان آن اثر است. تا پیش از این، این سیمرغ مهم به تهیه‌کننده اثر اعطاء می‌شد که پرواضح، انتخاب هوشمندانه‌ای نبود، اما در جشنواره امسال قرار است این سیمرغ به کارگردان اثر برگزیده این بخش اهدا شود.

۱۰. در همین بخش پویانمایی، یک اقدام حمایت‌گرایانه دیگر نیز در فراخوان امسال مشاهده می‌شود. تا امسال، شرط اعطای سیمرغ آثار پویانمایی در جشنواره، حضور حداقل ۳ فیلم در این بخش بود که البته با توجه به کمبود تولیدات این بخش، آثار خوب این حوزه طی سالیان، امکان رقابت کیفی را در این رویداد پیدا نمی‌کردند. امسال، اما این تعداد به ۲ فیلم کاهش پیدا کرد تا شانس حضور این آثار در بخش رقابتی جشنواره، بیشتر شود.

۱۱. یکی از موارد جالبی که در فراخوان جشنواره امسال مدنظر قرار گرفته است، افزایش زمان ثبت‌نام آثار است. زمانی که هرساله ۱۰ روز بود و همواره هم تمدید می‌شد، برای امسال به یک ماه افزایش یافته است.

 

۱۲ . فرشی که جایگزین فرش قرمز جشنواره شد!مهدی خرم‌دل در توییتی کنایه‌آمیز نوشت، گفتند امسال در جشنواره فجر فرش قرمز نداریم. در فتوکال فرش قرمز را برداشته‌اند، فرش انداخته‌اند، انگار فقط با رنگش مشکل داشتند.

 

۱۳. سیزدهمین تفاوت جشنواره چهل و یکم فیلم فجر با سار جشنواره های قبلی، محدودیت در حضور عکاسان و محدودسازی روند عکاسی به عکاسان منتخب و برخی از عکاسان خبرگزاری هاست. همان اتفاقی که در جشنواره حاف ، چند سالی است که در حال دنباله گیری است.

چهل‌ویکمین دوره جشنواره فیلم فجر، از ۱۲ تا ۲۲ بهمن ۱۴۰۱، به دبیری مجتبی امینی در دو بخش ملی و بین‌الملل برگزار می‌شود.