شعار سال: در روز‌های اخیر بانک مرکزی از اتصال سامانه‌های پیام‌رسان بانک‌های ایران و روسیه خبر داده است. آنطور که گزارش شده حدود ۷۰۰ بانک روسی می‌توانند با بانک‌های ایران تراکنش مالی داشته باشند. این اقدام در راستای دور زدن سامانه بین‌المللی سوئیفت صورت گرفته است.

حامیان دولت و چهره‌های اصولگرا این خبر را به مثابه یک پیروزی بزرگ اقتصادی-سیاسی برای ایران دانستند و حتی گفتند که با این کار نقش دلار در تجارت و مبادلات اقتصادی خارجی دو کشور به شدت تضعیف و حتی صفر خواهد شد. با این وجود بخش زیادی از تحلیلگران، ناظران و فعالان اقتصادی با دیده شک به این ارزیابی نگاه کرده و گفته اند چنین ارزیابی درباره اثار این اتفاق، غلوآمیز است.

سقف تاثیر توافق با روسیه زیاد نیست

علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران در همین رابطه اظهار کرد: واقعیت این است که ما در تمام این سال‌ها نه تنها در عرصه جهانی که حتی در عرصه منطقه‌ای و تبادلات تجاری و اقتصادی دو و چند جانبه با همسایه‌ها و کشور‌های منطقه نیز خوب عمل نکرده‌ایم و بسیاری از ظرفیت‌های مربوط به این توافقات مشترک در اقتصاد ایران مغفول مانده است. این در حالی است که کشور‌های توسعه یافته و موفق اقتصادی، بخش مهمی از تمرکز خود را برای این توافقات دو و چند جانبه سوار کرده‌اند.

وی با بیان اینکه اساسا توسعه روابط با کشور‌های مختلف می‌تواند به نفع اقتصاد کشور تمام شود، توضیح داد: چه توافقی که چندی قبل با پاکستان نهایی شد و چه چیزی که تحت عنوان گشایش بانکی در رابطه با روسیه اعلام شده قطعا اثرات مثبتی خواهد داشت و می‌تواند کار را برای تاجرانی که در این کشور‌ها فعالیت می‌کنند آسان کند.

شریعنی افزود:، اما در عین حال که نباید در اثرات مثبت تردید کرد، این سوال را نیز باید بپرسیم که اساسا سقف تاثیرگذاری چنین توافقاتی چه قدر است؟ آیا برای ما در دور زدن تحریم‌ها یا کنار گذاشتن محدودیت‌های FATF یا جابجایی دلار و یورو و سایر ارز‌هایی که با دیگر کشور‌ها معامله می‌کنیم تاثیری دارد؟

ظرفیت روسیه برای گسترش تجارت با ایران محدود است

این فعال اقتصادی ادامه داد: آمار‌های تجاری ما به خوبی سهم روسیه از کل تجارت کشور را نشان می‌دهد. ما تا چه حد می‌توانیم که این حجم را گسترش دهیم و مثلا گندم وارد کنیم و چوب بفروشیم؟ قطعا در این حوزه سقفی وجود خواهد داشت.

وی گفت: در واقع ما در اطلاع رسانی در این زمینه با دو جنبه منفی مواجه هستیم. نخست گروهی که معتقدند چنین توافقاتی اساسا اثری ندارد و دوم کسانی که قصدشان حمایت از دولت است، اما آن قدر بزرگ نمایی می‌کنند که دیگر حتی امکان دفاع از واقعیت‌ها نیز برایشان نمی‌ماند. صحبت از بی اثر کردن تحریم یا کنار گذاشتن محدودیت‌های بانکی اساسا چه ارتباطی با این توافق دارد؟ مگر سایر کشور‌های جهان قرار است از این توافق برای تعامل با ایران استفاده کنند؟

شریعتی با ذکر مثالی توضیح داد: فرض کنید دو تیم فوتبال، تصمیم می‌گیرند که خارج از قوانین فیفا با یکدیگر مسابقه بدهند و مثلا بگویند که در بازی ما، گل زدن با دست هم مجاز است. این دو تیم می‌توانند با این قاعده با هم بازی کنند، اما آیا دیگر تیم‌ها نیز از این موضوع تبعیت می‌کنند؟ آیا فدراسیون جهانی فوتبال این قاعده را می‌پذیرد؟ آیا امکان اینکه با این قانون دو جانبه در مسابقات بین المللی حاضر شوند وجود دارد؟ قطعا خیر. پس توافق بانکی با روسیه نیز در روابط دو جانبه ما تاثیر مثبت دارد، اما بیش از این خیر.

برای رفع مشکلات آدرس غلط ندهیم

وی با بیان اینکه نباید برای برطرف کردن مشکلات به خودمان آدرس غلط بدهیم، بیان کرد: ما تحت تاثیر تحریم‌های هوشمند با مشکلات جدی تجاری مواجه هستیم. اگر در دوره احمدی نژاد مثلا با ثبت یک شرکت خارجی تحریم‌ها را دور می‌زدیم، امروز تمام جوانب اقتصادی ما زیر ذره بین است و کار را بسیار دشوار کرده است.

شریعنی گفت: ما باید این سوال را خودمان بپرسیم که بازنگشتن به برجام جز برای اسرائیل یا کاسبان تحریم، آیا برای دیگران سودی داشت؟ اینکه اقتصاد ملی ما هر روز محدودتر شده و توان خود را از دست بدهد به نفع ما خواهد بود یا دشمنان ما؟ اگر می‌گویند برجام هنوز نمرده و زنده است، ما باید تلاش کنیم که تحریم‌ها را کنار بگذاریم و روابط خودمان با دنیا را بهبود ببخشیم تا مشکلات حل شود، در غیر این صورت طرح‌های محدود، تنها سهم کوچکی در اقتصاد ما بازی خواهند کرد.

عراق هم اول در پی منافع خود است

عضو اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به این سوال که تداوم شرایط فعلی چه تاثیری بر رابطه ما با شرکای اقتصادی‌مان خواهد داشت، تشریح کرد: چین به عنوان دومین غول اقتصادی دنیا در تمام این سال‌ها دو راهبرد مشخص داشته، توسعه بازار‌های صادراتی و تامین ارزان قیمت انرژی. وقتی ما با محدودیت مواجهیم، می‌بینیم که حتی چینی‌ها نیز برای سرمایه گذاری و توسعه روابط به سراغ دیگر کشور‌های منطقه می‌روند و ما از این حوزه نیز عقب می‌مانیم.

شریعتی به وضعیت ایران در عراق نیز اشاره کرد و گفت: این درست است که دولت فعلی عراق بر روی کاغذ به ما نزدیک است، اما این دولت نیز بر اساس منافع ملی خود حرکت می‌کند و امروز در‌های کشورش را باز کرده و از کشور‌های عربی گرفته تا کشور‌های اروپایی و چین و آمریکا، به دنبال جذب سرمایه است. در حالی که ما در فروش یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه‌ای نفت تردید داریم، عراق روزانه چهار میلیون بشکه نفت می‌فروشد و پول آن را بدون هیچ مشکلی دریافت می‌کند و قطعا در این مسیر نیز منتظر ما نخواهد ماند.

وی خاطرنشان کرد: ما در برخی حوزه‌ها بر اساس سیاست و مسائل اعتقادی تصمیم می‌گیریم و این در حالی است که امروز دولت‌ها پیش از هرچیز منافع ملی خود را لحاظ می‌کنند. با اصلاح این نوع نگاه و فراهم کردن مقدمات بازگشت به اقتصاد جهانی و بهبود روابط بین المللی می‌توانیم از گشایش بزرگ صحبت کنیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت فراز، تاریخ انتشار: ۱۳ بهمن ۱۴۰۱، کدخبر: ۵۹۷۱۰، www.farazdaily.com