شعار سال:
چند روزی است که دوباره خیابان فردوسی تهران بهعنوان مرکز مبادلات ارز
آزاد، شلوغ شده است. پس از چند سال آرامش و ثبات نسبی در این بازار، یک بار
دیگر دلالان و سفته بازان ارزی راهی پیدا کردهاند تا از نوسانات اخیر
بیشترین منفعت را ببرند. گرچه درتقاطع خیابان منوچهری و فردوسی و روبهروی
پاساژ افشار همیشه با هیاهوی دلالان بازار ارز همراه است و درطول زمان این
هیاهو به یکی از مشخصههای این بخش تبدیل شده است، اما در روزهای اخیر
تعداد کسانی که برای خرید، فروش یا قیمتگیری به این مکان مراجعه میکنند،
بیشتر شده است.
حالا نوسانی که در سه و نیم سال گذشته مهار شده بود، شیب تندتری به خود گرفته و دربرخی از روزها رکورد میزند. نرخ دلار بهعنوان ارز مرجع بازار پس از ثبات نسبی طولانی در محدوده 3500 تومانی در مدت کوتاهی خود را به کانالهای بالاتری رسانده است به طوری که تنها ظرف شش روز کاری دلار سه کانال قیمتی به سمت بالا جابهجا کرده است.
پس از آنکه دلار امریکا در روز دوم آذر ماه به کانال 3700 تومانی رسید،
توانست در روز هفتم همین ماه از کانال 3800 تومانی عبور کند و در آخرین
نوسان یعنی در روز نهم آذر ماه و قبل از پایان هفته به کانال 3900 تومانی
برسد و حتی تا 3920 تومان هم پیش رود. روند حرکتی نرخ دلار باعث شد تا این
ارز پس از رکورد افزایش روزانه 46 تومانی در هفتم آذر ماه رکورد دیگری در
روز نهم ماه جاری به ثبت برساند.
رکوردی که با ثبت رشد 100 تومانی در یک روز در سالهای اخیر کم سابقه بود. در روز سهشنبه نیز همانند روزهای قبل معاملات دلار در بازار آزاد تقریباً قفل شده بود و تنها برخی از صرافیها اقدام به خرید ارز خرده فروشان داشتند تا در روزهای آتی با قیمت بالاتری به فروش برسانند. در روز نهم آذر ماه درکنار دلاری که به بالای 3900 تومان رسیده بود، یورو 4228 تومان، پوند 4854 تومان و درهم امارات 1115 تومان قیمتگذاری شده بود.
انتظار بازار و تردید عرضهکنندگان
اکنون این روند حرکتی و جهشهایی که البته تنها به دلار محدود نمیشود و
سایر ارزهای معتبر را نیز دربرگرفته، موجب شده است تا بازار انتظار
قیمتهای بالاتر را داشته باشد و به همین دلیل مواجهه فعالان بازار را به
طور کامل تغییر دهد.
براین اساس این انتظار رشد قیمت در آینده عرضهکنندگان ارز را دچار تردید کرده است. موضوعی که بهعنوان یکی از دلایل رشد قیمت در روزهای اخیر شناخته میشود. به گفته برخی از کارشناسان تعدادی از عرضهکنندگان عمده ارز حتی پیش ازنوسانات اخیر به امید افزایش نرخ درآستانه سفرهای ژانویه و پایان سال از فروش ارز خود خودداری کردند و همین عامل در کنار کاهش صادرات محصولات پتروشیمی و به تبع آن افت ارزآوری آنها، سمت عرضه را دستخوش تغییر قرار داد. از سوی دیگر به دلیل رشد سنتی تقاضای ارز در آستانه ژانویه و سپس اضافه شدن تقاضای سفته بازانه با مشاهده افزایش دامنه نوسانات ارزی، درمجموع سمت تقاضا را در برابر عرضه تقویت کرده است. علاوه براین به گفته فعالان بازار بخشی از تقاضای آینده نیز از ترس رشد بیشتر قیمتها به بازار فعلی سرازیر شده است و بر تقویت تقاضا افزوده است.
به همین دلیل شنیدهها حاکی است که برای افزایش عرضه ارز بانک مرکزی نشستی با شرکتهای پتروشیمی که بخش عمدهای از ارز آزاد را دراختیار دارند ترتیب داده است تا به نوعی این مشکل را حل کند. با این حال عمده تحلیلهای ارائه شده از سوی صاحبنظران و کارشناسان بر سنگین بودن کفه دلایل روانی و هیجانی رشد قیمتها در برابر دلایل واقعی تأکید دارد. رویکری که رئیس کل بانک مرکزی نیز برآن تأکید کرده و اعتقاد دارد که نوسانات اخیر ماندگار نیست.
پیام ارزی سیف به بازار: افزایش قیمت ماندگار نیست
درشرایطی که برخی از فعالان بازار و رسانهها، نوسانات ارزی اخیر و رشد
قیمتها را عمدی میدانند و اعتقاد دارند که دولت برای جبران کسری بودجه
خود دست به چنین کاری زده است، رئیس کل بانک مرکزی روزگذشته نسبت به این
اظهارنظرها موضعگیری کرد و دلایل رشد قیمتها را تحلیل کرد.
ولیالله سیف با اشاره تحولات اخیر بازار ارز، در کانال تلگرامی خود نوشت: ماهیت این تحولات بر خلاف سالهای ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ از جنسی نیست که واجد آثار ماندگار باشد. براساس تحلیلی که از سوی رئیس کل بانک مرکزی ارائه شده است: عوامل مختلفی در تحلیل نوسانات اخیر بازار ارز توسط تحلیلگران در روزنامهها، خبرگزاریها و سایتهای تحلیلی بازار ارز ارائه شده و در این خصوص به مواردی همچون افزایش فصلی تقاضای ارز به دلیل مناسبتهای مختلف مانند مسافرتهای اربعین و سال نو میلادی، نتایج احتمالی اجلاس اوپک و چشمانداز قیمت نفت، نتایج انتخابات ریاست جمهوری امریکا و... اشاره شده است.
واقعیت آن است که تحولات روزهای اخیر بیشتر از هرچیز دیگری ناشی از شوکهای انتظاری است که با عواملی همچون افزایش تقاضای فصلی ارز ترکیب شده و با وجود تأثیرگذاری مقطعی بر تغییرات نرخ ارز، از سوی بنیانهای اقتصاد کلان حمایت نمیشوند.
سیف میگوید: بانک مرکزی در طول سه سال گذشته همواره سعی نموده بازار ارز را در مسیر اصولی خود هدایت و از همین بابت نیز در خصوص انحرافات از مسیر مزبور و بروز نوسانات ناپایدار اتخاذ موضع نموده است. در مقطعی با افت شدید و ناپایدار نرخ ارز، اینجانب عنوان نمودم که این کاهش منطقی و پایدار نیست و امروز نیز از همان نگاه و منظر اعلام میکنم که افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر نیز یک شوک انتظاری است و پایدار نخواهد بود.
به گفته وی، در ارزیابی مانایی این اثرات باید به این نکته توجه داشت که طی سه سال اخیر و با وجود افت قابل توجه قیمت نفت، بازار ارز از ثبات مطلوبی برخوردار بوده است. با توجه به اینکه بنیانهای اقتصادی، جهش و نوسانات اخیر بازار ارز را تأیید نمیکند، لذا ماهیت این تحولات بر خلاف سالهای ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ از جنسی نیست که واجد آثار ماندگار باشد.
کما اینکه در سالهای ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ نیز بخشی از جهش نرخ ارز، به دلیل عوامل انتظاری بود که بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و اصلاح انتظارات، در طی زمان تعدیل شد. سیف میافزاید: البته در این میان از نقش اظهار نظرهای غیر سازنده و غیر کارشناسی برخی افراد که از طریق رسانههای جمعی، به ذکر ارقامی در خصوص نرخ ارز تحت عناوینی همچون نرخ واقعی ارز، نرخ تعادلی ارز، نرخ واقعی بازار، کف قیمت ارز و... میپردازند، نباید غافل شد.
رئیس کل بانک مرکزی در پایان میگوید: روند تحولات بازار ارز در این سالها نشان داده است که پس از سپری شدن تعطیلات سال نو میلادی و خروج تقاضای فصلی از بازار و همچنین تقویت عرضه ارز از سوی صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی که معمولاً در ماههای پایانی سال شدت میگیرد، نرخ ارز در سه ماهه چهارم از روندی نزولی برخوردار بوده است.
با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار 11 آذر 1395، شماره : 6371 صفحه: 6