شعارسال : میزگرد بررسی چالش های مدیریت بحران در کشور با حضور غلامرضا پورحیدری رئیس انجمن علمی مدیریت بحران ایران، دکتر حمیدرضا اسکاش مشاور دبیرکل سابق جمعیت هلال احمر در مدیریت بحران و حامد حقی مدیرعامل موسسه مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای ایران، در برگزار شد.

در ابتدای این میزگرد آماری به میهمانان حاضر در میزگرد ارائه شد مبنی بر اینکه ایران از سال ۱۲۸۸ تا ۱۳۹۱ بیش از ۱۳۱ هزار کشته در حوادث زلزله داشته و حالا متاسفانه قربانیان در سایر بلایای طبیعی مانند طوفان تهران و سیلاب در ایلام هم دیده می شوند. خانه ها بیمه حوادث ندارند؛ آموزش همگانی تعطیل است؛ افراد غیرمتخصص مدیر بحران هستند؛ بافت فرسوده بیداد می کند؛ نظارت بر ساخت و سازهای استاندارد مطلوب نیست؛ جای برخی دستگاه ها در ستاد مدیریت بحران خالی است؛ لایحه فعلی مدیریت بحران در مجلس ایراد دارد و ده ها مشکل دیگر که جان شهروندان به تبع آن در حوادث و بلایای طبیعی تهدید می شود و تمام این ایرادات به مدیریت بحران و مدیرانی که سکاندار این نهاد مهم هستند بر می گردد و کمبود بودجه یا چالش های قانونی بهانه است.

* کیفیت مدیریت بحران در کشور مطلوب نیست

دکتر اسکاش در پاسخ به نخستین سئوال که آیا تنها بهانه سازمان مدیریت بحران کشور مبنی بر اینکه در بودجه استقلال نداریم و چون پول نداریم مدیریت بحران تعطیل می شود! قابل قبول است گفت: کیفیت مدیریت بحران کشور مرتبط با کیفیت مدیران است. در تمام نهادها و وزارتخانه ها و استانداری ها و شهرداری ها که مدیران بحران فعال هستند باید این کیفیت دیده شود در حالی که مدیریت متولیان بحران در سازمانهای مختلف کشور اصلا مطلوب نیست. این در حالی است که این افراد آموزش کافی در این زمینه ندیده اند.

* مدیران ارشد بحران غایب دوره های آموزشی!

وی افزود: در بسیاری از کارگاه های آموزشی شاهد هستیم که خود مدیران ارشد بحران نیستند و نفرات دوم و سوم خود را می فرستند در حالی که این جماعت آموزش دیده در نهایت باید زیر نظر مدیری کار کنند که آموزش ندیده است. البته من نمی گویم باید مدیر بحران PHD داشته باشد اما بسته آموزشی برای این دسته از مدیران تعریف شده است و باید دوره ببینند.اسکاش اظهار داشت: مشکل مدیریت بحران کشورما با ارتقای جایگاه و تقویت قانون یا بودجه کلان حل شدنی نیست بلکه شرایط احراز متولیان بحران اهمیت دارد. یعنی اینکه فرد نباید طوری باشد که هرکجا باشد کار را خراب کند و باید تخصص داشته باشد و این قطعا بودجه نمی خواهد.

* رئیس سازمان مدیریت بحران را باید شورای عالی انتخاب کند

مشاور دبیر کل سابق جمعیت هلال احمر در پاسخ به پرسش دوم مبنی بر اینکه آیا بهتر نیست شورای عالی مدیریت بحران کشور رئیس سازمان مدیریت بحران را انتخاب کند گفت: این بسیار مطلوب است و قطعا باید چنین باشد.

در ادامه بحث پورحیدری با ارائه سند و اصل قانون گفت: این موضوع در قانون مدیریت بحران هست و باید رئیس مدیریت بحران کشور با تایید شورای عالی انتخاب شود اما این اصل نادیده گرفته شده است.

وی افزود: اصل ایجاد سازمان مدیریت بحران کشور بعد از فاجعه بم کلید خورد در حالی که اندیشه ایجاد چنین سازمانی در ایران سابقه ندارد. این روزها در حالی موضوع مدیریت بحران در تیتر رسانه ها قرار گرفته که برخی معنای آن را نمی دانند و هر فردی با تعبیر خودش آن را تفسیر می کند در حالی که اصل مدیریت بحران این است که در حوادث کوچک وارد شویم تا به حادثه بزرگ تبدیل نشود. بعنوان مثال در حادثه آتش سوزی در خیابان جمهوری که هیچ مدیریت بحرانی را ندیدیم و بعد از آن هم توجهی نشد.

پورحیدری گفت: به اعتقاد من اگر یک سوم توان یک کشور صرف مدیریت ریسک و بحران شود حرف گزافی نگفته ایم چرا که حفاظت از تمام منابع ملی وظیفه ما است و تمام ابعاد زندگی ما به نوعی مدیریت بحران داخلی است. حالا با این اهمیت همچنان باید مدیریت بحران در سطح یک معاون وزیر باشد؟ آیا نباید وزارتخانه یا سازمان بسیار قوی تری نسبت به این موضوع داشته باشیم. قطعا این ارتقا جایگاه لازم و ضروری است.

وی افزود: اگر در قانون و لایحه جدید موارد اصلاح نشود و با همین وضعیت دوباره تصویب شود ۱۰ سال دیگر باز مصیبت هایی بزرگتر خواهیم داشت و این را قبلا تجربه کردیم.

* چرا رئیس جمهوری در سیلاب ایلام به جای نجار نوبخت را فرستاد؟

حامد حقی مدیرعامل موسسه مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای ایران در ادامه این بحث گفت: در سیلاب ایلام و لرستان دیدیم که رئیس جمهور آقای نوبخت را مامور کرد تا بحران را مدیریت کند آیا این یعنی اینکه سازمان مدیریت بحران را تا این سطح قبول نداشت؟ چرا باید این جایگاه آنقدر پایین باشد که معاون رئیس جمهوری وارد شود؟ ما در مدیریت بحران کشور ۱۴ کارگروه تخصصی داریم اما بر خلاف سیستم و نظام HSC هیچ یک از اعضا مدیریت بحران را بعنوان مسئول اصلی خود نمی پذیرد. حتی نتوانسته ایم NGO های مرتبط را دور هم جمع کنیم.

* رئیس سازمان مدیریت بحران خشکسالی را بحران نمی داند

وی اظهار داشت: در مورد لایحه جدید مدیریت بحران هم تاکنون ۲ نامه به مجلس فرستادیم و نظرات کارشناسی خود را اعلام کردیم. اما در لایحه جدید هم ایراد لغوی وجود دارد و هم محتوایی که مرکز پژوهشها باید روی آن کار کند. مثلا آقای نجار رئیس سازمان مدیریت بحران اصلا خشکسالی را جزو حوادث و بحران نمی داند یا اینکه چیزی به نام هر خانواده یک امدادگر و مدیریت بحران جامعه محور در این لایحه دیده نمی شود.

در ادامه این نشست خبرنگار مهر به موضوع عدم فعال بودن کمیسیون حقوقی در سازمان مدیریت بحران اشاره کرد و گفت: اگر در حوادث و بحران ها فردی عزیزی را از دست بدهد یا اینکه اموال و دارایی هایش به یغما رفته یا ضایع شود نمی داند باید این شکایت و پیگیری را از چه مرجعی دنبال کند. همچنین نظارت بر عملکرد دستگاه های متولی مدیریت بحران هم متولی تخصصی و کمیسیون خاصی ندارند و اگر دستگاهی احمال یا کمکاری و یا موفق باشد جایی رسما دیده نمی شود و این از ایرادات کلیدی سازمان است.

اکنون هم اختیارات سازمان مدیریت بحران خوب است

اسکاش در پاسخ به این اظهارات با بیان اینکه قانون قبلی مدیریت بحران خوب بود، گفت: در قانون قبلی یا همان فعلی اختیارات کمی به سازمان داده نشده و در ۱۸ بند آن تمام دستگاه ها را موظف کرده تا پاسخگو باشند. اما آیا پاسخگو هستند؟ حتی گفته شده باید عملکرد خود را به سازمان گزارش کنند.

پورحیدری هم در ادامه گفت: هم مجلس و هم دولت قانون را زیر پا گذاشتند چون شورای عالی مدیریت

بحران خودش می توانست بخشنامه و آیین نامه صادر کند اما به نوعی انجام نشد چون قابلیت اجرا نداشت.

* پس فلسفه شورای عالی برای چیست؟

اسکاش افزود: در میان این گفته ها به این موضوع هم باید اشاره شود که در قانون هم اکنون شهرداری ها مغفول هستند به جز شهرداری تهران یعنی اینکه تنها به استانداری ها و بخشداری ها و فرمانداری ها اشاره شده در حالی که در همه جای دنیا شهرداری از ارکان اصلی پاسخگویی در شرایط اضطراری است.

پورحیدری در ادامه نشست گفت: قطعا هیچ دستگاهی نمی خواهد از معاون وزیر دستور بگیرد و این به مقاومت بخشی تبدیل می شود. این در حالی است که همه مدعی هستند در مدیریت بحران کشور باید یک جراحی انجام شود و رئیس سازمان جانشین رئیس جمهوری یا معاون رئیس جمهوری باشد.

* آمریکا به این نتیجه رسید وزارت امنیت داخلی ایجاد کند

حامد حقی در ادامه گفت: وقتی محیط زیست و میراث فرهنگی هر دو معاون رئیس جمهوری هستند و همه دستگاه ها آنها را دشمن خود می دانند قطعا به آنها دروغ می گویند و اطلاعات غلط می دهند و نباید این موضوع در سازمان مدیریت بحران رخ دهد. با این حال جایگاه باید تغییر کند. مدیریت بحران آمریکا هم قبلا فدرالی بود اما بعد از ۱۱ سپتامبر وزارت امنیت داخلی ایجاد شد و همه دستگاه های موازی ادغام شدند.

* بیمه مرکزی عضو ستاد مدیریت بحران نیست

یکی دیگر از موضوعات این بحث نادیده گرفتن و کم کاری در بیمه حوادث ساختمان ها و بناها و زمین های کشاورزی بود که پورحیدری گفت: این موضوع را پیگیری کردیم و نامه نگاری های متعددی شده و حتی کتاب نوشتیم اما کو گوش شنوا؟

حامد حقی گفت: جلساتی با بیمه مرکزی داشتیم اما وقتی ۱۰ درصد بناهای ما مقاوم هستند و مصالح ساختمانی بعضا غیر استاندارد داریم و مهندسان ناظر پای بنا نیستند و حتی خود مردم هم انگیزه ای در این خصوص ندارد حرفی برای گفتن نیست! شاید کرمانی ها بیشتر در مورد بیمه حوادث احساس مسئولیت می کنند.

اسکاش در مورد بیمه حوادث گفت: بیمه قطعا بار مالی مستقیم و غیر مستقیم به جامعه وارد می کند و پیشنهاد می کنیم حق بیمه بر اساس درجه خطر پذیری مناطق مختلف کشور تعیین شود.

متاسفانه در حالی در مورد بیمه حوادث صحبت می کنیم که بیمه مرکزی اصلا جزو ستاد مدیریت بحران کشور نیست! پورحیدری ادامه دارد: البته نباید به نحوی وارد شویم که بیمه ها ورشکست شده و این خودش مشکل ساز شود.

اسکاش در پایان گفته های خود اظهار داشت: باز هم تاکید می کنم که باید افراد با صلاحیت در جایگاه مدیریت بحران باشند و این قالی از بالا باید بافته شود چرا که هماهنگی ها همیشه از بالا است. برخی از مدیران می گویند در فلان سیل و زلزله حضور داشتم در حالی که اصلا مشخص نیست حضورشان چقدر تاثیر داشته و چه عملکردی داشته اند. این در حالی است که مدیران بحران باید با سیستم مکس و و سامانه هماهنگی سازمانها آشنا باشند و اگر این مدیران بی صلاحیت باشند هر قدر هم قانون خوب داشته باشیم در میان راه شانه خالی می کنند.

* مدیریت بحران کشور را واکنشی و پاسخ گرا می دانم

وی افزود: در حوادث سقوط هواپیما هر فردی طناب را به سمت خودش می کشد و سئوال اینجاست که چرا باید مدیران ارشد در حوادث سر صحنه باشند!؟ آنها مسئول هماهنگی و مدیریت بحران هستند و این یعنی اینکه ما فرهنگ رفتار ستاد نشینی در بحران را نمی دانیم. در زلزله ورزقان وقتی مردم کمک های مالی دادند هلال احمر اقدام به خرید یخچال هم کرد و حتی خیلی کارها مثل ایجاد مهد و برگزاری مراسم عزاداری در حالی که ترس ما این است که اینها به وظیفه تبدیل شود برای همین تصمیم گرفتیم بیشتر در نقاطی که وظیفه هلال احمر است، متمرکز شویم.

اسکاش گفت: من مدیریت بحران کشور را واکنشی و پاسخ گرا می دانم که کاهش خطرپذیری و آمادگی ندارد و هیچ برنامه ملی هم برای آن تعریف نشده است. به خصوص در حوادث اخیر که بلاتکلیف بود.

* حوادث در هلال احمر آنالیز می شود

در این نشست عنوان شد که واحد تحقیق و بررسی و پژوهش در سازمان مدیریت بحران آن طور که باید دیده نشده و خروجی هم در رسانه و مردم نداشته است. با طرح این موضوع مشاور دبیرکل جمعیت هلال احمر در پاسخ به اینکه خود هلال احمر بعنوان متولی مدیریت بحران آیا نتایج عملکرد خود در حوادث را مورد بررسی و آنالیز قرار می دهد یا نه؟ گفت: ما در این خصوص یک اداره کل داریم که تمامی حوادث و سوانح را مستند سازی کرده و تبدیل به گزارش بعد از واقعه می کند و به تازگی هم با ایجاد معاونت پژوهش این کار علمی تر و حرفه ای تر دنبال می شود. البته هلال احمر در گذشته ضعف هایی داشته اما با تغییرات جدید در حال رفع ایرادات هستیم.

حامد حقی هم در پایان گفت: متاسفانه به عنوان یک NGO می گویم که متولی بحث آموزش نداریم و تمام نیروهای مازاد سر از مدیریت بحران در می آورند. در دوره نخست مدیریت بحران حوادث زیادی نداشتیم اما این حوادث زیاد شده و این یعنی اینکه باید مدیریت بحران حرفه ای تری داشته باشیم.

در پایان این نشست دکتر پورحیدری نقدی هم به رسانه ها داشت و گفت: میکروفن و دستگاه ضبط صدا مانند اسلحه ژ ۳ است و خبرنگار نباید در این حوزه با حس وارد شود و قهرمان حادثه را مشخص کنیم. نمی خواهم زیاد در این خصوص صحبت کنم اما هر روابط عمومی که تیغش بیشتر ببرد در پوشش اخبارش در بحران موفق تر است و این درست نیست.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وب سایت خبرگزاری مهر ، تاریخ انتشار یکشنبه 15 آذر 1394 ، کد مطلب : 2991438 : www.mehrnews.com