چگونه فریب میخوریم(خلاصه از رضا عبدی)؟
آدمها چطور، حتی در عین برخورداری از سلامت اخلاقی، به دام حقههای بازار و دنیای کسب و کار میافتند؟ این موضوعی است که جورج ای. اکرلاف و رابرت جی. شیلر در کتاب فریب طعمهها: اقتصاد سوء استفاده و فریب به آن پرداختهاند. آنها در این کتاب به زبانی ساده از ترفندهایی پرده برداشتهاند که اقتصاد بازار آزاد به وسیله آنها انسانها را گرفتار میکند. هدف اکرلاف و شیلر در این کتاب افشای ساز و کارهای نامرئی اقتصاد بازار آزاد برای شکل دادن به سلیقه و رفتارهای عموم مردم به نحوی است که سودش به جیب صاحبان سرمایه برود؛ ساز و کارهایی که نقاط آسیبپذیر انسانها، نظیر نیاز به خوب جلوه کردن در چشم دیگران و نفرت از باخت، را هدف میگیرند و کاری میکنند که مردم در همه امور زندگی، از جشن تولد گرفته تا مراسم خاکسپاری، از سلیقهای پیروی کنند که بازار برایشان ساخته است و خریدار و مصرفکننده اجناسی شوند که واقعا به آنها نیازی ندارند. کتاب از مقدمه و دو بخش تشکیل شده است. غذا و دارو و فریب، تمرکز تبلیغاتچیها بر نقاط ضعف آدم ها، فریب طعمهها در سیاست و گوشبری در معاملات خودرو و مسکن و کارتهای اعتباری از جمله موضوعاتی است که در این کتاب به آنها پرداخته شده است. فریب طعمهها با ترجمه افشین خاکباز و همراه با مقالهای از دکتر حسین راغفر درباره این کتاب، در نشر نو منتشر شده است. درباره نویسندگان کتاب هم باید گفت که، جورج ای. اکرلاف (- ۱۹۴۰)، اقتصاددان آمریکایی و برنده نوبل اقتصاد در سال ۲۰۰۱ لوده و رابرت جی. شیلر (- ۱۹۴۶)، اقتصاددان آمریکایی و برنده نوبل اقتصاد در سال ۲۰۱۳ میباشند.
جواد شمسی:
تحریمها در دنیای جدید از ابزارهای اصلی سیاست خارجی هستند. در سالهای اخیر علاوه بر شدت گرفتن استفاده از تحریم، بر پیچیدگی آنها هم افزوده شده است. در گذشته، ممکن بود تحریمها تنها نوع خاصی از فعالیت یا صنعت مشخصی از یک کشور را هدف قرار دهند؛ اما امروزه تحریمهای ثانویه، چندلایه و بعضا غیرشفاف میتوانند گسترهای از اقدامات، از مسدود کردن داراییها، محدودیتهای تجاری و هدف قرار دادن بخشهای کلیدی تا محدود کردن فعالیتهای بانکی و افراد و کسبوکارهای بانفوذ را در بر بگیرند، به گونهای که دیگر نمیتوان تفکیک شفافی بین فعالیتهای مشمول تحریم و فعالیتهای خارج از تحریم قائل شد و تحریم به درجات مختلف میتواند فعالیتها و صنایع مختلف را مورد اصابت قرار دهد.
طبقه جدید ثروتمند ایران با دارایی های عموما نامشروع:
بر خلاف اقتصاد سرمایهداری که افراد از راه شایستگی و ابداع به ثروت و سپس به قدرت میرسند، در ایران اگر مشاهده کنیم، بهجز افراد معدودی که از راه کارآفرینی و ابداع به ثروت رسیدهاند، بقیه را اگر رصد کنیم، از راه قدرت به ثروت رسیدهاند.این واقعیت تاسف بار مسلما با آرمان های انقلاب منافات داشته و بدلیل ایجاد طبقه الیگاریشی اقتصادی و خانواده هایی بشدت مصرف گرا و تجملاتی، ضربه زننده به پایه های انقلاب اسلامی است. موضوعی که باید با رویکرد قضایی- امنیتی بدان ورود مجدد کرد و با قانون از کجا اورده ای ، اقدام به مصادره اموال نمود.
حاشیه های سود واردات و فسادهای گسترده در سیستم های دولتی:
ابوالفضل حجازی رییس پیشین انجمن موتورسیکلت ایران گفت: کل مصرف واقعی ارز موتور سیکلت ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار است در حالی که هم اکنون نزدیک به یک میلیارد دلار به این بخش ارز تزریق میشود. یک شرکت در ایران ۲۰۰ میلیون دلار ارز نیما میگیرد و ارز را هم برای خرید هتل و… از کشور خارج میکند به گونهای که مشخص نیست این پول کجا میرود. در مقابل شرکتی داریم که از ابتدای سال به دلیل مشکلات مالی تعطیل شده و هیچ ارزی هم نمیگیرد. کسانی که این ارزها را میگیرند بسیار مهندسی شده جلو میروند و تبلیغات وسیعی هم دارند. در مقابل شرکتی داریم که به دلیل تأخیر در دریافت ۱۰۰ هزار دلار ارز بیش از ۷ ماه است که قطعاتش در گمرک مانده است.۱۵ سال پیش در بخش موتورسیکلت بیش از ۶۰ درصد تولید داخل داشتیم، اما هم اکنون تولید موتورسیکلت مونتاژی شده است. فساد در سیستم تخصیص ارز باعث شده که به این روز بیفتیم. برخی کارخانجاتشان تعطیل شده و برخی به صورت بی رویه ارز میگیرند و در قالب ۳۰ قسط موتور میفروشند. چه اتفاقی افتاده که ناگهان مصرف ارز ۱۰ برابر شده و عمق ساخت تولید داخل کمتر از ۱۰ درصد شده است؟
توقف طولانی قطار توسعه در سواحل مَکُران؛
اگر امروز تصمیم گرفته شود ۱۰۰ موضوع و اقدام اساسی در فرایند توسعه کشور فهرست شده و از بین آنها ۵۰ موضوع مهمتر انتخاب شده و درنهایت پنج موضوع کلیدی و جدی برگزیده شود، بدون شک موضوع توجه به اقتصاد دریامحور و توسعه سواحل مکران در سبد انتخاب نهایی قرار میگیرد.اشتغالزایی و تولید ثروت از طریق بهرهبرداری از ظرفیتهای دریا محور از جمله گردشگری، شیلات، حملونقل، ترانزیت، بنادر، کشتیسازی، بانکرینگ، اوراق کشتی، انرژیهای تجدیدپذیر، صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی از مهمترین تأثیرات بر روی اقتصاد منطقه مکران بشمار میروند ، اما به دلیل عدم وجود امکانات لازم و مغفول ماندن استفاده از ظرفیتها بخش عمدهای از تجارت منطقهای در بندر دوبی متمرکز شده و این وضعیت در مورد اکثر صنایع دریا محور و منابع دریایی نیز مشابه است.
دروغ های آماری یا بازی با آمار؟
مدیران کشور متاسفانه بدلیل ضعف نظام نظارتی، ضعف مطالبه گریهای قانونی و ضعف رسانههای تخصصی، احساس نوعی عدم پاسخگویی نموده و تفسیر به رای و سلیقه گرایی را بعضا مبنای کار قرار داده اند. بازی با آمار، ویترین چینی نمایشی، عملکردهای غیر اولویت دار و ...، تنها بخشی از این آسیب هستند. دکتر منظور، اقتصاد ایران را در رتبه ۲۰ میبیند و درست هم میگوید. از نظر حجم اقتصاد برای کشوری ۸۵ میلیونی. اما چرا دکتر منظور از نگاه سرانهها، شاخص قدرت خرید و ضریب جینی، شاخص فلاکت و ...، به رتبه ایران توجه نمیکند. موضوعی که باعث شده انتقاداتی چند بر وی وارد شود.
انتقادات ابراهیم بهادرانی مشاور اتاق بازرگانی»
ابراهیم بهادرانی، مشاور عالی اتاق بازرگانی مدعی است که هیچ راهکاری برای بدهی دولت به بانکها و صندوقهای بازنشستگی در لایجه بودجه ۱۴۰۳ دیده نشده است. در چهار سال گذشته به اندازه رشد سرمایه گذاری، استهلاک داشتیم. فقط از ۴۱ درصد ظرفیت تولید کشور استفاده میکنیم و حتی در این شرایط، ۱۲ هزار مگاوات برق، ۳۰۰ میلیون متر مکعب گاز و روزی ۱۰ میلیون لیتر بنزین کمبود داریم.
اغتشاشات در ترازوی اقتصاد:
اغتشاشات را میتوان یکی از موضوعاتی دانست که تأثیری مخرب چندوجهی بر کشور میگذارد در کنار آثار اجتماعی و سیاسی، بیشک یکی از مهمترین تأثیرات اغتشاشات اثر منفی آن بر اقتصاد کشور است. بهویژه برای اقتصاد ایران که در یک دهه گذشته با مشکلات فراوانی مواجه بوده، اغتشاشات میتواند باعث ایجاد شوک شود. در این میان بیشک بیشترین آسیب را مردم و فعالان اقتصادی خواهند دید. توجه به شاخصهایی نظیر، اغتشاشات و کاهش تولید ناخالص داخلی (GDP)، اغتشاش و تحریم، اغتشاش و امنیت سرمایهگذاری، اغتشاش و رکود گردشگری، اغتشاش و زیان کسبوکارهای کوچک، اغتشاش و آسیب اموال عمومی و خصوصی و مواردی همانند، از اهمیت ویژهای برخوردار خواهد بود.
افشاگری یا کسب محبوبیت سیف ، رییس کل اسبق بانک مرکزی:
ولیالله سیف رییس کل اسبق بانک مرکزی معتقد است اقتصاد ایران در وضعیتی نیست که بتوان تا پنج سال آتی را در آن پیشبینی کرد. سیف دو اقدام بسیار مهم را در کارنامهی کاری خود دارد. او مردی است که در زمان کشف سوء استفاده موسوم به پرونده ۱۲۳ میلیارد تومانی فاضل خداداد بر مسند مدیریت عاملی بانک صادرات تکیه داشت و خاطرات وی در برخورد با این مساله گویای دلایل شکلگیری چنین بحرانهایی است. از سوی دیگر در مقام رییس کلی بانک مرکزی وی پروندهی عظیم و بزرگ ساماندهی موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز را به سرانجام رساند. پروندهای که به گفته وی اگر حل نمیشد امروز کشور را با تبعات شدید مالی و اقتصادی روبرو میکرد.
براساس اطلاعات صورت مالی شرکت رفاهگستر تامین اجتماعی، طی سال ۱۴۰۱ از ۲۹ مرکز اقامتی- رفاهی و رستورانهای سازمان تامین اجتماعی زیرمجموعه گروه رفاهگستر، ۲۱ واحد زیانده بودهاند.
رئیس کارگروه رفاه و تامین اجتماعی مجمع تشخیص:
اگر کاستیهایی در گام اول انقلاب (به هر دلیلی) وجود میداشت، شاید امری طبیعی بدلیل بازساختار ایجاد شده، تلقی میگردید. اما در گام دوم و دوره تثبیت خیر. چنانچه بی تفاوت باشیم و آسیب شناسی درست انجام ندهیم، خدای ناکرده، کشور میتواند دچار همان مشکلات منجر به سقوط پهلوی دوم یعنی توسعه نامتوازن و فساد هسته سخت (امنیتی، نظامی و قضایی) شود. جریان نئولیبرال نزدیک به جناح چپ و الیگارشی اقتصادی متمایل به جناح راست و همچنین خصولتیهای شتر-گاو-پلنگ در کمین هستند تا مصادره به مطلوب از شرایط دشوار کنونی داشته باشند. یکی از راهکارهای اصلاح وضع موجود، ساماندهی ساخت و ساختارهای اقتصادی و در ریل صحیح قرار دادن انهاست. باید پرسید چرا بزرگترین شبکههای اقتصادی در کشور باید ذیل بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی ، بنیاد ۱۵ خرداد و ... قرار داشته باشند؟ چرا دوستان ما در این نهادها، وظیفه اصلی خود را فراموش کرده و پرداختن به موضوع مستضعفان را در قالب رویکرد مسئولیت اجتماعی دنباله گیری میکنند. نقدی که در صحبتهای علی حیدری، رئیس کارگروه رفاه و تامین اجتماعی مجمع تشخیص، به روشنی بدان اشاره شده است.
محمودزاده، نماینده مجلس:
جلال محمودزاده نماینده مردم مهاباد در مجلس گفت: لایحهی بودجه مشکلات بسیاری دارد که پس از رد کلیات آن توسط مجلس، دولت یکی از مسائل آن یعنی بحث حقوق بازنشستگان را اینطور حل کرد که با بالابردن ۱ درصدی مالیات ارزش افزوده نزدیک به ۷۰ هزار میلیارد تومان پول بازنشستگان را از جیب مردم تامین میکند؛ بدون اینکه به اثرات تورمی این اقدام توجه کند. وی افزود: این در حالی است که افزایش ۱ درصدی مالیات بر ارزش افزوده زمینهساز یک تورم حدودا ۱۵ درصدی خواهد شد که زندگی تمامی اقشار مردم از جمله خود بازنشستگان را تحتالشعاع قرار خواهد داد.
انتقاد صولت مرتضوی از افزایش ۵۷درصدی مزد کارگران در سالهای گذشته:
سید صولت مرتضوی وزیر تعاون و کار با بیان اینکه افزایش ۵۷درصدی دستمزد به نفع کارگران نبود، گفت: افزایش حقوق منجر به افزایش نقدینگی میشود و بالا رفتن حقوق باعث افزایش تورم به ۴۵درصد در سال ۱۴۰۱ شد. باید خدمت جناب صولت مرتضوی عرض شود که پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، بارها و بارها به عبدالملکی ( وزیر تعاون و کار پیشین) هشدار داد و روشنگری نمود. اما با گوش سنگینی ایشان مواجه بودیم. اگر واقعا به حرفی که زدید اعتقاد دارید، آیا لازم نیست که به اتهام قصور و تقصیر، علیه عبدالملکی طرح شکایت کیفری صورت پذیرد؟ ایا کشور آزمایشگاه رشد کردن جوجه مدیران با تنپوش های بزرگ تر از قامت خودشان است؟ وجدان خودت را قاضی کن سید صولت.
عجائب مدیریتی کشور :
خودمان از جناح راست هستیم اما این دلیلی نمی شود که در مقابل تهدید منافع ملی و ارزش های حاکمیتی، توسط جریانات سیاسی به ظاهر همسو با خودمان سکوت کنیم. ما در خصوص تکرار زخم خوارج هشدار می دهیم . ما درخصوص قبیله گرایی مدیریتی در پست های اجرایی کشور همانند انچه که در دوره عثمان اتفاق افتاد، هشدار می دهیم. ما دلسوزان و فرزندان این انقلاب و این اب و خاک و سربازان کوچک علی ، در خصوص بنی امیه ها در جامعه اسلامی هشدار می دهیم. ما هشدار می دهیم که جریانی سیاسی به ظاهر آراسته اما تندرو و کم اعتقاد به بعد جمهوریت نظام و ظاهر دار در بعد اسلامیت نظام و سینه چاک کن و تندرو در بعد انقلابی نظام ، قصد مصادره انقلاب سال ۵۷را دارد. ما در خصوص فتنه های آتی و پیامدهای اجازه به فعالیت این جریان و عدم برخورد قهری موثر با آن ، هشدار می دهیم. شاید قیاس مع الفارق باشد، اما صحبت ها و هشدارهای مهدی پازوکی در خصوص بعضی از مدیران و مدیریتی ها ، مثل مدیریت و مدیران مناطق آزاد، ما را بشدت متاثر می کند. زعما و بزرگان کشور گواهی بدهند که ما در خصوص نامدیران و نامدیریتی های آسیب زننده به منافع ملی ، انجام وظیفه نموده و هشدارهای لازم را داده ایم.
جبار کوچکی نژاد نماینده مجلس:
دولت اعلام کرد که ۹درصد وابستگی بودجه به نفت را کاهش داده است و مشخص است که به درآمد مالیاتی تکیه میکند. اگر درآمد مالیاتی هم صد درصد تحقق پیدا کند ۱۲۰۰ همت میشود. اما این رقم حتی بودجه جاری کشور را تامین نمیکند؛ در نتیجه دولت ناچار به ارائه بودجه انقباضی است تا کسری نداشته باشد. چون ادعایشان این است که میخواهیم تورم را مهار کنیم و در این شرایط باید بودجه را به نحوی ببندند که کسری بودجه نداشته باشند.چراکه کسری بودجه عامل اصلی تورم است.
دکتر محمدرضا بوسفی استاد دانشگاه مفید در نشست «فقه رانت» :
دکتر محمدرضا یوسفی میگوید: در حکومتهایی که تمرکزگرا هستند و دامنۀ اختیارات حاکمیت فراوان است و شفافیتی وجود ندارد، با احکام فقهی ممکن است زمینه سازی رانت کنیم. مثلا در بحث انفال، دولت مالکیت بزرگی در زمینها دارد و زمینهای مفتوح العنوه هم در عمل در دست حاکم است. چنانچه در دوره عثمان این اتفاق افتاد و رانتهای کلان برای نزدیکان او ایجاد شد.
قیمت گاز زندگی مردم را گاز می گیرد:
ابتدای آذرماه امسال خبری مبنی بر دونرخی شدن گاز مایع منتشر شد و مطابق این خبر اعلام شد بر اساس تکلیف مجلس در بودجه ۱۴۰۲ به دولت، توزیع گاز مایع برای مصرفکنندگان فاقد گاز شهری بدون تغییر با نرخ مصوب یارانهای و برای سایر متقاضیان با نرخ «فوب» خلیج فارس یعنی به قیمت آزاد انجام میشود. با این خبر به یکباره قیمت گاز مایع آزاد به حدود ۱۰ برابر افزایش یافت. به گفته مسئولان شرکت پخش فراوردههای نفتی خانوارهایی که گاز خانگی ندارند باید در سامانه «سدف» نامنویسی کنند تا با قیمت مناسب گاز مایع در اختیار آنها قرار بگیرد. مسئولان هدف از دونرخی کردن و به عبارت دیگر آزادسازی قیمت گاز مایع را ساماندهی سازوکار توزیع گاز مایع، جلوگیری از قاچاق، بهینهسازی و مدیریت مصرف عنوان کردهاند. توجیه کثیفی که دیگر حنایش رنگ ندارد و جز فشار بی تدبیری بر زندگی مردم محروم از لوله کشی کاز، ثمر دیگری را دنبال نمی کند.
تداوم آمارسازی و آمار بازی بجای اصلاحات:
کارشناسان اقتصادی معتقدند متاسفانه وزیر اقتصاد بهجای انجام اصلاحات مورد نیاز در بورس، بانکها ، مالیات و گمرک درحال آمارسازی است.از حلقه سهگانه سیاستگذاری دولت یعنی بانک مرکزی، سازمان برنامه و وزارت اقتصاد، هم اکنون ضعیفترین حلقه وزیر اقتصاد است. آن دو عوض شدند، اما ضعیفترین حلقه همچنان پابرجا است. یادمان نرود که ما در جمهوری اسلامی ایران، بیش از اینکه از موریانه های دشمن آسیب ببینیم از لاک پشت های مدیریتی ضربه می خوریم.
۱۰ سال بعد دوباره سن بازنشستگی را بالا میبرید؟
بسیاری از کارشناسان درخصوص موفقیت سیاست افزایش سن سنوات اشتغال که اخیرا در مجلس تصویب شده تردید دارند. این تردید به این دلیل است که درحال حاضر همه اتفاقات و مسئولیتها و بار سنگین اصلاحات روی دوش مردم و بهویژه طبقات کارگری قرار میگیرد. به عبارتی، درحالیکه سیاستهای دولت در ایران از مسیرهای مختلفی بر پایداری مالی صندوقهای بازنشستگی اثر میگذارد، اما نمایندگان مجلس و همچنین دولت هنوز درخصوص تبعات وحشتناک ردپای دولتها بر ادامه حیات و پایداری مالی صندوق سخنی به میان نیاوردهاند.
در صندوق بازنشستگی،ذخیره و رفاه هما،چه خبر است:
جلسه کانون بازنشستگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، هما، صبح روز یکشنبه ۲۸ آذرماه، برگزار شد. مدیرعامل کانون بازنشستگان هواپیمایی جمهوری اسلامی گفت: با توجه به تفاوت کسورات پرداخت شده پیشنهاد شد تا صندوق بازنشستگان هما مانند صندوق بازنشستگی فولاد ذیل هیأت امنای وزارت تعاون اداره شود. نکته جالب در این نشست، افشاگری های صورت پذیرفته از گذشته مدیریتی هما است. باید پرسید که ایا سازمان های نظارتی حال ورود قانونی دارند؟