در سال ۱۴۰۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی با هدف برقراری عدالت آموزشی، کاهش استرس دانش‌آموزان و ریشه‌کن کردن مافیای کنکور خبر از تاثیر "قطعی" معدل بر رتبه کنکور داد. این مصوبه، با هدف کاهش فشار روانی دانش‌آموزان و ایجاد فرصتی برابر برای رقابت در کسب رتبه‌های کنکور به اجرا درآمد.بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد استان‌های محروم و کم برخوردار مانند سیستان و بلوچستان، خوزستان، آذربایجان غربی کمترین میانگین معدل و برخی از استان‌ها مانند تهران، یزد و اصفهان که از امکانات بیشتری برخوردارند، میانگین نمرات بالاتری دارند.بررسی مصوبه سال ۱۴۰۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر تاثیر قطعی معدل در رتبه کنکور پس از سه سال نشان می‌دهد بر خلاف آنچه که قبل از اجرایی شدن این مصوبه اعلام می‌کردند، چندان مسیر عدالت آموزشی قرار نگرفته است.

سخنگوی انجمن صنایع لبنی مدعی شد که زمان اجرای توزیع شیر مدارس بدلیل مسائل بودجه ای نامعلوم بوده و براساس برخی شنیده‌ها ، رئیس‌جمهور نیز موافق پیاده سازی این طرح برای سال تحصیلی بعد هستند.برای سال آینده با فرض ثبات تعداد دانش‌آموز برمبنای نرخ تورم، بودجه نسبت به دوره قبل تعدیل می‌شود، بر این اساس توزیع شیر مدارس در سال آینده تابع قیمت شیر خام، لوازم بسته‌بندی و میزان رشد دستمزد و قیمت انرژی در سال آینده است.

تا قبل از سال ۱۴۰۲، آموزش و پرورش مسئولیت سرویس حمل و نقل دانش‌آموزان مناطق روستایی را بر عهده داشت؛ اگرچه عملکرد این سیستم بی‌نقص نبود، اما حداقل از ساز و کار مشخصی پیروی می‌کرد. با تصویب آیین‌نامه اجرایی حمل و نقل دانش‌آموزان در دولت سیزدهم، این مسئولیت به شهرداری‌ها و دهیاری‌ها محول گشت و به این مسئله توجه نشد که اصلاً بودجه یا توانایی و عزم کافی برای برقراری سرویس مدارس در سطح دهیاری وجود دارد یا نه؟ متاسفانه در شرایط حاضر ملاحظه می شود که اکنون اختلال در سامانه سپند، کمبود نیرو، ضعف شهرداری‌ها در ساماندهی حمل و نقل شهری و اطلاع رسانی ناکافی دست به دست هم داده تا دانش آموزان در استفاده از سرویس مدارس بلاتکلیف باشند.

با وجود تلاش‌های دولت برای توسعه خدمات مشاوره در مدارس، کمبود ۳۷ هزار مشاور در مدارس کشور و افزایش آسیب‌های روانی دانش‌آموزان، به ویژه در زمینه افسردگی و خودکشی، نشان‌دهنده بحران جدی در سیستم مشاوره‌ای مدارس است. این مقاله به بررسی وضعیت فعلی مشاوره در مدارس ایران، تاثیر آن بر سلامت روان دانش‌آموزان و نیاز به مداخلات اجتماعی و روانی بیشتر می‌پردازد. «نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان» که به «نماد» معروف است، در سال‌های تحصیلی ۹۶-۹۵ و ۹۷-۹۶ در مدارس به راه افتاد و قرار بود تا سال ۱۴۰۰ همه مدارس کشور را تحت پوشش قرار دهد، اما درنهایت محقق نشد.

خودکشی در میان دانش‌آموزان ازجمله آسیب‌های اجتماعی است که نه‌تنها به خانواده‌ها، بلکه به جامعه به‌عنوان یک کل آسیب می‌زند و باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم.پدیده خودکشی در میان دانش‌آموزان اغلب در مقایسه با دیگر گروه‌های سنی کمتر به رسمیت شناخته می‌شود، ولی در سال‌های اخیر به دلیل افزایش فشارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر روی نوجوانان و جوانان، شاهد رشد آمار خودکشی در این گروه سنی هستیم.یکی از عوامل اصلی خودکشی در میان دانش‌آموزان فشارهای تحصیلی و رقابت‌های شدید است. در کشورهای مختلف ازجمله ایران، رقابت برای ورود به دانشگاه‌ها و رشته‌های خاص به‌شدت بالاست. در این راستا، دانش‌آموزان به دلیل فشار خانواده‌ها، معلمان و حتی جامعه برای دستیابی به نتایج عالی، دچار استرس و اضطراب شدید می‌شوند.علاوه بر فشارهای تحصیلی، مشکلات خانوادگی یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند به خودکشی دانش‌آموزان منجر شود. در بسیاری از خانواده‌ها، مشکلات اقتصادی، خشونت‌های خانگی، طلاق و دیگر مشکلات اجتماعی می‌تواند موجب احساس بی‌ارزشی و ناامیدی در نوجوانان شود.در برخی موارد، خودکشی‌هایی که در فضای مجازی گزارش می‌شود، به نوعی به الگویی برای دیگران به‌ویژه نوجوانان تبدیل می‌شود. این مسئله به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه که دسترسی به اینترنت و فضای مجازی در آنها در حال افزایش است، مشاهده می‌شود.

دبیرکمیته ملی شیر وزارت آموزش‌وپرورش بیان داشت که سازمان برنامه به دنبال تامین محل اعتبار جهت توزیع شیر در مدارس است، زیرا در قانون بودجه ۱۴۰۳ اعتباری برای آن لحاظ نشده است. بر اساس این توضیحات بنظر می‌رسد که در لایحه بودجه ۱۴۰۴ نیز، سرفصلی بدین منظور تعریف نشده باشد.

زمانی که رضامراد صحرایی در یک سخنرانی از رسیدن نظام آموزشی کشور به قله و الگوی جهانی شدن آن حرف زد، اکثر کارشناسان حوزه آموزش و پرورش این سوال برای‌شان پیش آمد که آیا واقعاً منظور همین نظام آموزشی است که حالا هم رکورد افت تحصیلی را شکسته و هم رکورد افزایش آمار ترک تحصیل دانش‌آموزان را؟ مراد صحرایی زمانی چنین ادعایی کرد که بر اساس آمار مرکز پژوهش‌های مجلس، افت تحصیلی در سال‌های ۱۴۰۱-۱۴۰۲ در کشور طی ۲۵ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. این روند، اما کنترل نشد و حتی در سال ۱۴۰۳ هم با اعلام معدل ۱۰ و نیم دانش‌آموزان پایه‌های دهم و یازدهم و دوازدهم، این واقعیت تلخ یک بار دیگر خود را نشان داد. اگر بخواهیم به دلایل افت تحصیلی و ترک تحصیل دانش‌آموزان نگاه کنیم و به یک جمع‌بندی کلی برسیم، باید بگوییم نبود عدالت آموزشی، نادیده گرفتن پرورش در کنار آموزش، برخورد‌های سلیقه‌ای و ایدئولوژیک در انتخاب معلم به‌علاوه عاملی مانند فقر عمده‌ترین عوامل بروز این آمار‌های فاجعه‌بار در نظام آموزشی ما هستند.

مسعود پزشکیان در حدود چهار ماهی که روی کرسی ریاست جمهوری تکیه زده، تقریبا تنها یک وعده زمان‌دار را مطرح کرده و آن هم رفع مشکل کمبود مدارس در مناطق محروم کشور طی یک سال بوده است؛ وعده‌ای که کارشناسان آموزشی و خیرین مدرسه‌ساز معتقدند اگر خود دولت برای تحقق آن بودجه نگذارد، به سرنوشت قول دولت رئیسی به مردم در زمینه ساخت سالانه یک میلیون مسکن دچار خواهد شد؛ آن هم در شرایطی که علاوه بر کمبود محسوس تعداد مدرسه‌ها در حداقل هفت استان کشور، حدود ۱۰۰ هزار کلاس درس نیز در سراسر ایران نیازمند بازسازی یا مقاوم‌سازی هستند. البته نباید از خاطر برد با وجود این که وعده پزشکیان مربوط به مناطق محروم است، اما براساس آمارهای رسمی آموزش و پرورش، تهران بیش از سایر استان‌ها دچار کمبود مدرسه است.

علی‌اصغر فانی وزیر اسبق آموزش و پرورش و عضو شورای عالی آموزش و پرورش می گوید کار آموزش و پرورش تعلیم و تربیت است و وزیر نیز نمی‌تواند کار بنگاهداری انجام دهد؛ ممکن است بگویند خب اینکار را معاونت اقتصادی انجام دهد، الان صندوق ذخیره فرهنگیان داریم که در مدیریت آن سال‌هاست مشکل داریم چرا که کار ما از جنس کسب و کار و کاسبی و خرید و فروش و صادرات نیست.

آن دسته از معلمانی که از تاریخ ۱/۱/۱۳۹۱ تا ۱/۷/۱۳۹۹ به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمده‌اند، باید ابتدا در آزمون ماده ۲۸ شرکت کنند و سپس در صورت کسب نمره حد نصاب، یک دوره یک‌ساله آموزش را در دانشگاه فرهنگیان بگذرانند تا استخدام شوند و سپس وضعیت آن‌ها از قراردادی به رسمی تغییر کند. با وجود این، انگار روند اجرای طرح یاد شده و تبدیل وضعیت معلمان قرارداد کار معین به قرارداد رسمی آن‌گونه که انتظار می‌رفت پیش نمی‌رود، به‌ویژه وقتی صادق ستاری‌فرد، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش پس از اعلام زمان برگزاری آزمون استخدامی در اردیبهشت۱۴۰۲ برای جذب ۲۸هزار نیروی کار جدید، عنوان کرد با نیرو‌های قراردادی که در آزمون استخدامی قبول نشوند قطع همکاری خواهد شد.

مجید عبداللهی معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی مدارس کشور با بیان تفکیک کار بین وظایف این سازمان و ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها بیان داشت که نگهداری مدارس برعهده مسئولان نگهداری فضای ادارات کل آموزش و پرورش، تعمیرات جزئی بر عهده آموزش و پرورش منطقه و تعمیرات اساسی با هماهنگی ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها برعهده ادارات کل نوسازی مدارس است. ۱۹ درصد فضا‌های آموزشی نیازمند تخریب، بازسازی و مقاوم سازی بوده، از این تعداد ۱۳ درصد نیازمند مقاوم سازی (بهبود کیفیت و سازه) و ۶ درصد فضا‌ها نیازمند تخریب هستند. با توجه به اینکه کشور در حدود ۱۰۷ هزار مدرسه دارد، با آمار بالغ بر شش هزار مدرسه نیازمند تخریب مواجه هستیم. سوال اینجاست که وزیر محترم آموزش و پرورش، چه برنامه‌ای برای پیشبرد این امور در برنامه هفتم توسعه دارد؟

اعتراض به نحوه گزینش دانشجو‌معلمان و داوطلبان استخدامی وزارت آموزش و پرورش همچنان ادامه دارد. برخی از دانشجویان و داوطلبان آزمون استخدامی به خبرنگار گفته‌اند آن‌ها به دلایل غیرحرفه‌ای مثل خواندن کتاب‌های فلسفی، نحوه لباس پوشیدن، سبیل داشتن، لاک‌زدن، قضا‌شدن نماز، ارتباط با همکلاسی دختر یا پسر، نداشتن چادر در روز آزمون کتبی، پیدا‌بودن ریشه مو در گزینش، لایک‌کردن صفحه اینستاگرام، حضور کم‌رنگ در نماز جمعه یا راهپیمایی‌ها از تحصیل یا گرفتن شغل معلمی محروم شده‌اند. سوالی که باید پرسید این است که آیا ما با نظام گزینش و استعدادیابی و همگرا سازی مواجه هستیم یا نظام غربالگری ایدئولوژیک، نظام تفتیش عقاید و سلب حقوق اساسی؟

دبیرستان ماندگار البرز (پیش‌تر: کالج آمریکایی‌ها، کالج البرز)، یکی از مراکز آموزشی قدیمی و معتبر تهران بوده و از نخستین نماد‌های آموزشی در ایران محسوب می‌شود (پس از کالج انگلیسی‌ها و دارالفنون) که در شمال‌غربی چهارراه کالج، کوچه البرز قرار گرفته و به دلیل نمایان بودن نمای رشته‌کوه البرز در پس آن در زمان تاسیس، البرز نامگذاری شده است. در سال ۱۲۵۲ هجری خورشیدی، مدرسه ابتدایی آمریکایی‌ها در تهران تأسیس شد و ۱۲۷۸، هم‌زمان با مدیریت ساموئل جردن، دبیرستان شد. این دبیرستان، ۱۳۰۱ هجری خورشیدی به جای کنونی‌اش در چهارراه کالج انتقال یافت و کالج آمریکایی‌ها یا کالج البرز نامیده می‌شد. ۱۳۱۹ هجری خورشیدی، به‌دستور دولت وقت ایرانیان مدیریت این کالج را برعهده گرفتند و نام آن به دبیرستان البرز تغییر یافت. مساحت دبیرستان که بخشی از آن به دانشگاه صنعتی امیرکبیر اختصاص یافته، ۴۵ هزار مترمربع است.

متاسفانه بخش زیادی از فعالان و مدیران و معلمان عزیز ما در آموزش و پرورش معنای تربیت و فعل تربیتی را ندانسته و به یکسری فعالیت‌های اخلاقی، مناسکی، مسابقات و اردو و ... تقلیل سطح داده اند. این ناآگاهی (که حتی در سطح مدیران ارشد وزارتخانه در ادوار مختلف مشاهده شده است)، سبب وارد کردن ضربات غیرقابل جبران بر پیکره نظام تعلیم و تربیت کشور شده است. خیلی زشت است که بگوییم مدیر مدرسه ما فرق بین آموزش و تعلیم (توسعه توانمندی‌ها برای ارتقا دانش و مهارت) و تربیت و پرورش (توسعه توانمندی‌ها برای مقابله با ناتوانی ها، شکست‌ها، ارتقا اعتماد به نفس) را نمی‌داند. مدیرکل آموزش و پرورش استان کرمانشاه را دعوت به مناظره در دانشگاه یا صداسیما می‌کنیم. حاضریم خودمان هم به شهرشان برویم یا دعوت ما را بپذیرند و مهمان ما در تهران باشند. به در گفتیم که ۳۰ مدیرکل استانی دیگر بشنود وگرنه حب و بغضی نسبت به مدیرکل استان کرمانشاه وجود ندارد و ایشان را بسیار فرهیخته هم می‌دانیم.

وزیر آموزش و پرورش به‌مناسبت برگزاری همایش توانمندسازی سرگروه‌های آموزشی سراسر کشور به میزبانی استان فارس بیان داشت که، تلاش برای ارتقای کیفیت نظام آموزشی و سطح آموزشی و تربیتی مدارس متوسطه، بویژه مدارس دولتی از جمله اهداف و آرمان‌های آموزش و پرورش کشور در راستای برقراری عدالت آموزشی است. این مهم از طریق متناسب سازی و بازسازماندهی تمامی منابع و ظرفیت‌های موجود و پیش بینی زمینه‌هایی برای ارتقای کیفیت عناصر و اجزای اصلی آموزش مانند ارتقای معلمان، کتاب درسی، مقررات و رویه‌های آموزشی، تجهیزات و منابع فیزیکی و از همه مهم‌تر ارتقای کیفیت نظارت و کنترل دقیق عملکرد‌ها و شاخص‌های عملکردی نظام آموزشی در مدارس میسر است. در این میان؛ توانمندسازی معلمان در استفاده از فناوری‌های نوین آموزشی، بازی‌وارسازی در امر آموزش، خلق موقعیت‌های متنوع یادگیری و مهارت آموزی بویژه در حوزه علوم پایه، نیاز اصلی کشور و یکی از رویکرد‌های مهم سیاست گذاران آموزشی به شمار می‌رود و.. از آقای کاظمی می‌پرسیم که می‌دانید اگر و تنها اگر هر معلم فقط در یک دوره آموزشی چند ساعته یا چند روزه، شما شرکت کند چقدر طول می‌کشد تا برای بار دوم نوبت حضور داشته باشد؟ منتظر دریافت پاسخ هستیم جناب وزیر. دوره‌های توانمندسازی از تابستان ۱۴۰۳ آغاز شده و تا پایان خرداد ۱۴۰۴ ادامه دارد و در شیوه‌نامه این دوره عنوان شده است که هر معلم به مدت ۴۰ ساعت آموزش می‌بیند.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از تصویب و ابلاغ اساسنامه جدید سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای در هئیت دولت خبرداد و همچنین رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، در خصوص تصویب و ابلاغ ۳ بند مالی اساسنامه این سازمان توسط هیئت دولت ، بیان داشت که هیئت دولت در نشست روز چهارشنبه یازدهم مهرماه، بندهای مالی اساسنامه مربوط به منابع درآمدی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور را تصویب و برای اجرا به بخش‌های مختلف کشور ابلاغ کرده است. این بندها شامل موارد زیر می‌باشد: هزینه‌کرد حداکثر نیم در هزار اعتبار هر طرح تملک دارایی سرمایه‌ای ، دو درصد از منابع حاصل از فروش کالای قاچاق و فروش اموال تملیکی ،اختصاص یک در هزار مزد کارگران در هر ماه توسط کارفرمایان، صاحبان صنایع و بنگاه‌های اقتصادی . این بندها از سال ۱۴۰۳ اجرایی خواهند شد و به صورت دائمی در احکام بودجه سالانه گنجانده می‌شوند، به‌طوری که نیازی به رایزنی برای وارد کردن این بندها به بودجه سالانه نخواهد بود.

هنوز هیچ مرجع رسمی آمار ردصلاحیت داوطلبان آزمون استخدامی آموزش و پرورش که ذیل کد ۱۹ قرار گرفته را اعلام نکرده است، اما آن‌طور که از شواهد پیداست تعداد کسانی که براساس گزینش‌های دهه شصتی از حضور در مدارس جا مانده‌اند، بالاست. نداشتن چادر درروز آزمون کتبی، پیدا بودن ریشه مو در عکس کارت ملی، داشتن نماز قضا، حضور کمرنگ در نماز جمعه به ویژه برای بانوان بچه‌دار، ریش پروفسوری در عکس کارت ملی، بستن کراوات در عکس پروفایل، احساس گزینشگر مبنی بر داشتن رژ‌لب در روز گزینش، نپوشیدن چادر درکوه، عدم پاسخ صحیح به چند سوال احکام، بررسی چت‌های خصوصی درفضای مجازی، عکس پروفایل چندین سال قبل پوشیدن شلوار لی در جلسه آزمون کتبی، عدم شرکت در انتخابات ۱۴۰۰، عدم تسلط کافی به معنای قرآن و ... از جمله دلایل ارزیابان برای رد صلاحیت عمومی افرادی عنوان شده که در نتیجه نهایی آن‌ها در این آزمون، کد ۱۹ اعمال شده است یعنی صلاحیت عمومی‌شان با وجود داشتن صلاحیت علمی، مورد پذیرش واقع نشده و نیازمند بررسی دوباره هستند در‌حالی که هنوز پاسخ اعتراض بسیاری از داوطلبان سال گذشته نیامده است و همچنان بلاتکلیفند.

محمدرضا نیک نژاد کارشناس آموزش، درباره عدم ثبت نام ۷۹۰ هزار دانش آموز در سال تحصیلی جدید، گفت، ارزیابی‌های پیش از آن نشان داده که بخش بزرگی از آن‌ها به دلیل درگیری‌های اقتصادی و حساسیت‌های اجتماعی و همچنین عدم وجود مدرسه در برخی مناطق، به ویژه برای دختران که بخش بزرگی از این آمار را تشکیل می‌دهند، بازمانده از تحصیل هستند. این موارد باعث شده که در سال تحصیلی جدید ثبت نام نکنند. غالبا هم در دوره متوسطه اول و دوم این اتفاق افتاده است. طبق برآورد‌های سازمان مردم نهاد، سه میلیون دانش آموز بازمانده از تحصیل داریم. شاید این دو آمار با هم منافاتی نداشته باشند شاید یکی در کل مقاطع و دیگری فقط آمار امسال باشد. ظاهرا ۱۷۶ هزار نفر کمبود معلم داریم که وزیر گفته جبران کردیم، اما اینکه چطور جبران شده مهم است.چقدر از این امار جبران کمبود معلم از راه جذب معلم بازنشسته بود؟! اگر بازنشسته توان داشت و اگر نیازش برطرف می‌شد، چرا باید بازنشسته می‌شد؟ معلمان بعضا تا ۳۵ سالگی اضافه خدمت می کنند و بازنشسته می‌شوند.گویا برای فرد ۸۰ ساله پیامک دعوت به کار فرستاده بودند.

کمبود بودجه آموزش و پرورش در کنار قیمت بالای زمین باعث شده تا طرح‌های تغییر کاربری مدارس با سرعت بیشتری اجرایی شود. در اوایل اردیبهشت ماه ۹۳، فانی وزیر آموزش و پرورش دولت یازدهم از تغییر کاربری برخی از مدرسه‌ها به واحد‌های تجاری و اداری و فروش آن‌ها خبر داد و گفت، «طبق احکام بودجه ۹۳ بعضی از مدرسه‌هایی که موقعیت تجاری دارند، با تغییر کاربری قانونی به واحد‌های اداری و تجاری تبدیل شده و درآمد حاصل از آن صرف احداث مدارس در حاشیه شهر‌ها شود!.». موضوعی که بدلیل کم توجهی در تدوین آئین نامه‌های اجرایی آن، فضای سوداگری در خصوص زمین مدارس را هم باز کرد و انبوهی از دانش آموزان را بدلیل همین تغییر کاربری‌ها با مشکل مواجه ساخت. به دلیل افزایش ارزش افزوده و گرانی قیمت زمین ها، برخی جریانات سوداگرانه تلاش می‌کنند از طریق تغییر کاربری، این مدارس را تحت اختیار بگیرند و به جای آن مجتمع‌های تجاری، پاساژ و ... بسازند. اما این رویه باعث وارد آمدن خسارات بسیار بر حوزه‌های آموزشی و فرهنگی کشور می‌شود. در مناطق ۱، ۲، ۳، و ۴ تهران و بسیاری از مناطق دیگر پایتخت و کلانشهر‌ها هزینه تحصیل برای شهروندان ایرانی به اندازه‌ای بالا رفته که به دغدغه اصلی بسیاری از خانواده‌ها بدل شده است.

همزمان با شروع سال تحصیلی، بار دیگر، نگرانی‌ها درباره دانش آموزان بازمانده از تحصیل، قوت گرفته است. پرسش این است که اصلا چرا گروهی از دانش آموزان، حتی با تعدادی کمتر از آن چه مطرح می‌شود، از تحصیل محرومند و کدام نهاد و سازمان قرار است مدافع حقوق این دانش آموزان جا مانده از کلاس‌های درس باشد؟