تمایز میان توسعه و پیشرفت در دو نگاه تغییر و تحول از دریچه نرم (زیربنا) و تغییر و تحول از دریچه سخت (روبنا) نهفته است. آنگونه که اشاره شد در مفهوم توسعه؛ برای کشور در مدار توسعه، برداشت مادی و تجربی اولیت دارد و در این معنا فیزیک و طبیعت اصالت می‌یابد و در مفهوم پیشرفت، رویکرد و برداشت، معنا و انسانی اولویت دارد. به نظر می‌رسد در مفهوم پیشرفت بر خلاف توسعه، انسان و اجتماع در تلاقی با واقعیت نوپدید به محور و مرکز موضوع مبدل شده وضروری است این معنا نورافکنی کند؛ بنابراین پیشرفت به معنای مدل و سیستم بومی و متکی بر مبانی اسلامی و فرهنگ ایرانی است که می‌تواند جامعه را به سرمنزل مقصود از آسایش و آرامش هادی گردد.