محمدتقی فاضل میبدی استاد حوزه در توییتی در واکنش به اظهارات اخیر امام جمعه مشهد نوشت: علم الهدی: اگر با کشف حجاب مقابله نکنیم دین ما بر باد می رود. به ایشان باید گفت دینی که با کشف حجاب از بین برود دین نیست، چیزی دیگر است!

بعد از انحرافات بوجود آمده در دو زمینه بدعت گذاری های مداح محور در عاشورا و تعارض بین رفتار واقعی گروهی از مداحان با رفتارهای دهه محرم شان،همچنین مدل بازی و مد بازار گروهی از جوانان در دهه محرم،نگاه های انتقادی به مراسم تاسوعا و عاشورای حسینی آغاز گردید و درخواست های عمومی در بحث احیاگری دینی مطرح شد. از چند سال پیش نیز شاهد روضه خوانی و مداحی انتقادی و مطالبه گری در خصوص احیای هدف قیام حسینی هستیم که تا حدی رنگ و بوی سیاسی خصوصا در جامعه دارای فشار اقتصادی، گرفته است. آیت الله حسینی بوشهری برخی از این نوحه سرایی ها را دشمن شاد کن توصیف نموده و محمد ابطحی در توئیتی ،آن را واگشت به فلسفه عاشورا می داند. ورای این اختلاف عقیده، بنظر می رسد که به زودی تغییرات اجتماعی شدیدی را در این خصوص تجربه خواهیم کرد.

آنچه از مضامین مداحی‌های جدید در بسیاری از هیات‌ها بر می‌آید، نوع نگرش به نهضت عاشورا و تاثیر گذاری تفاسیر افرادی، چون شهید بهشتی، شهید مطهری، علی شریعتی و ... به موضوعاتی، چون عدالت، آزادی، مبارزه فقر و فساد، و امثالهم است که نگرش رسمی مداحان از اسلام را دچار چالش کرده، و می‌رود بن مایه‌های هیات‌های عزاداری را که در دوره‌های دولت‌های نهم و دهم، و حالا سیزدهم، خلاف مفاهیم متفکران پیش گفته رواج یافته، به جایگاه نخست خود برگرداند با این تفاوت که مشی حاضر نگاه میانه روانه‌ای برای اصلاح وضع موجود خلاف روش براندازی، و غلبه بر معترض، در پیش گرفته است.

توصیه به دین و دین باوری را می توان با دو رویکرد بنیادگرایی دینی و مطلق پنداری های دستوری و دوم ، فراهم سازی بسترهای لازم برای تجربه تدریجی دینی و دین باوری منطبق با اخلاق، فرهنگ و تحول پذیری دینی ، دنباله گیری کرد. سرگشتگی دولت ها در بین این دو رویکرد ، فضایی را که اصطلاحا مذهبی صورتی می نامند، سبب شده است. جماعتی که دوره انتقال را طی نموده و نچندان معتقدند که متشرع گردند و نه چندان بی توجه هستند که منکر مناسک و شعائر دینی باشند.

فاضل میبدی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم درخصوص ورود مداحان به سیاست گفت: این یک جریان هدایت شده‌ای است. از امام حسین (ع) بسیار صحبت می‌شود، ولی از آن اصلی که ایشان به خاطرش شهید شدند، صحبت نمی‌کنند. جامعه‌ای که مسئله اصلی‌اش حجاب باشد نه عدالت اجتماعی و اقتصاد سالم، دیگر جامعه دینی نیست.

افول دینداری در مقابل گسترش سکولاریسم، واقعیتی غیرقابل انکار در تمامی جوامع بوده که بخشی از دلایل وقوع این رویداد نامیمون را باید در بدراهگی و دینداری نامتوازن دینداران جستجو کرد. در چنین شرایطی است که سرخورده شدن از فضای دینی و معنویت، تشدید کننده پناهندگی به آغوش سکولاریسم است. اما راهکار چیست؟ اگر توان اصلاح دینداری و فاصله گیری از بنیادگرایی ها، ایدئولوژی سازی ها ، اسطوره تراشی ها، بدعت ها ، نگاه انحصاری به درک امر مطلق، قوالی گری ها و همانند آنها را داشتیم که چنین آسیبی هیچگاه بوجود نمی امد. برخی از تحلیل گران معتقدند که راهکار عملی در چنین وضعیتی ، احیاگری دینی است. یعنی باید همزمان در دو جبهه اصلاح دینداران و توجیه افراد بریده از دین ، حضور داشت. رویکرد حضور نیز با آغازگری از درون همراه است . دقیقا مثل یک دوچرخه سوار. یک دوچرخه سوار برای اقتصاد مصرف گرا، فاجعه است چرا که ، خودرو نمی خرد ، وام خودرو نمی گیرد، دیر مریض می شود ،بنزین نمی خرد ، قطعات یدکی نمی خرد ،پول پارکینگ نمی‌دهد ،چاق نمی شود ، جریمه نمی شود و .... .

علیرضا بلیغ با بیان اینکه آدمی انسانیت خود را در ملاقات با امر قدسی جست‌وجو می‌کند، گفت: قرار گرفتن کعبه برای مسلمانان به نوعی علم جغرافیا را در جهان دستخوش تغییر قرار داد و دانش‌های جدیدی به‌دنبال آن پدید آمدند. لذا می‌توان گفت که جهت زندگی انسان در ملاقات با امر قدسی تعیین می‌شود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی ضمن اشاره به روایاتی که بیانگر بهره‌مندی افراد از درجات مختلف ایمان است، تصریح کرد: کسی که می‌خواهد جامعه را مدیریت کند باید به این نکته توجه داشته باشد که برای دهک‌های ایمانی مختلف جامعه برنامه داشته باشد و پیش بردن همه جامعه با برنامه واحد الگوی درستی نیست.

مهدی افراز در یادداشتی انتقادی به پروژه عید غدیر نوشت: خشکاندن جوشش‌های محلی، جشن‌های خُرد و ضیافت‌های خودجوش در قبال برپایی مهمانی متمرکز، خیابانی و کیلومتری غدیر، یکی از ایرادات ناصحانه‌ای بود که سال گذشته در نشست‌ها و جلسات ارزیابی مهمانی ده کیلومتری غدیر بار‌ها از سوی ناقدین مورد طرح قرار می‌گرفت و این رویداد را از حیث ماهوی منافی رویکرد‌های مردمی و فولکلور انقلاب در ساحت فرهنگی قلمداد می‌نمود. وی متذکر می شود که عید غدیر، هیچگاه در زمره یک جشن ملی ظهور نیافته و در واقع فاصله روشنی میان فرهنگ ذهنی و فرهنگ عینی ایرانیان در ازای این سوژه برقرار بوده است؛ لذا تنها نیروی اجتماعی که توانایی ایجاد چنین تحولی را داشته؛ تغییر سیاست حاکمیت در تعامل با این پدیده بوده است.

محمد مهاجری در مطلبی درباره اینکه «چرا حجاج ایرانی، کتاب‌های دختر رییس‌جمهور را در هتل جا گذاشتند» توضیح داده است. گزارش‌های موثق رسیده حکایت از آن دارد که حجاج پس از پایان سفر، کتاب‌های مذکور را در اتاق‌ها و محوطه هتل‌های محل اقامت رها کرده و زحمت به همراه آوردن و بازگرداندن آن‌ها به ایران را به خود نداده اند. پیش از این پرسش‌هایی در باره اینکه هزینه ۳ کتاب گرانقیمت مذکور در تیراژ بالا، از کجا تامین شده؟ و جایگاه موسسه ناشر کتاب (متعلق به خانواده آقای رئیسی) کجاست؟ و چرا و بدستور چه مقامی در اختیار زائران قرار گرفته؟ و هزینه اهدای این کتاب‌ها چقدر بوده‌است مطرح شده که پاسخی به آن‌ها داده نشده است.