عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه معتقد است که حوزه علمیه برای رشد، توسعه، تعالی و پیشرفت در عرصه‌های کیفی و تربیت نیروی انسانی و پژوهشی به تلاش‌ها و تدابیر مضاعفی نیاز دارد. خودسازی و تصحیح اخلاقی کافی نیست بلکه در کنار آن باید خودسازی علمی، فکری و سیاسی در حوزه نیز مدنظر قرار گیرد، اما این رویکرد در حوزه ضعیف است و در نظام رسمی حوزه علمیه بخش‌هایی که ناظر به تربیت سیاسی و تعمیق تفکر و اندیشه اجتماعی در میان طلاب باشد، رشد نکرده است.

مدیرعامل موسسه انتشارات حوزه بیان کرد: تغییر کتاب‌های درسی به طور طبیعی اشکالی ندارد و نباید نسبت به کتاب‌هایی که به طور سنتی در حوزه تدریس می‌شود نگاه توقیفی داشت بلکه می‌توان همان کتاب‌ها را که دارای محتوای غنی و در عین حال زبان ثقیل و سنگین و پیچیده‌ای است را مانند رسائل و مکاسب و کفایه را با حفظ علمیت، ساختار آموزشی داد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، عمده آسیب کرسی‌های درس خارج را به روز نبودن آن‌ها دانست و گفت: پیشینیان، همین مباحثی که تولید کردند و امروز به دست ما رسیده است را برای حل مشکلات و مسائل زمان خود به کار می‌گرفتند.

رحیم پور ازغدی گفت: مقام معظم رهبری چند مشخصه دارند که شاید هیچ‌کس این‌ها را با هم نداشته باشند. غیر از امام (ره) و رهبری هیچ فقیهی نداشتیم که در راس حکومت شیعی قرار بگیرند. مقام معظم رهبری تنها فقیه زنده و شیعه، مدرس فقه و اصول و خارج بودند که در متن مبارزات بوده و از نظر علمی با تفکرات سرمایه‌داری و همچنین جریان متحجر دینی شیعه و سنی آشنا بودند و ۴۰ سال هم تجربه حضور حاکمیت در بالاترین سطوح را دارند و راجع به تاریخ سیاسی پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) نیز مطالعاتی داشتنه اند

حجت الاسلام حسین انصاری راد، در واکنش به اظهارات مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در دیداری که با نمایندگان عضو کمیسیون اقتصادی مجلس که گفته بود: «حوزه‌های علمیه ورود به اقتصاد را وظیفه خود می‌دانند» گفت: «اساساً حوزه‌های علمیه به‌منظور پرورش علمای اقتصاد و دیگر علوم تجربی تشکیل و تاسیس نمی‌شوند و قرار نیست به این امور ورود داشته باشند. هرگز یک متخصص اقتصاد در حوزه‌های علمیه وجود نداشته و پرورش نمی‌یابد»

اعرافی عضو فق‌های شورای نگهبان گفت: از منظر کسی که ۴۰ سال با خارج از کشور ارتباط داشته و به ۱۰۰ کشور دنیا رفت و آمد داشته‌ام عرض می‌کنم که مباحث علمی ما در دنیا خریدار زیادی دارد، ولی باید عملکرد منسجم تری داشته باشیم.

حجت‌الاسلام حسین بستان، گفت: حوزه و مراجع باید موضوعات را به خوبی بشناسند وگرنه فقه گرفتار ناکارآمدی خواهد شد؛ انسان امروز و اقتصاد و رسانه‌های امروز با ۴۰ سال قبل زمین تا آسمان تفاوت دارد و ما اگر به روز نشویم فتاوایی می‌دهیم که برای انسان ۶۰ سال پیش مفید است نه انسان امروز.

سید هادی خامنه‌ای یکی از بزرگترین ضعف‌ها را حذف «اخلاق» از عرصه تحقیقات علمی و فقاهتی دانست و بیان کرد: اگر اخلاق در جایگاه حقیقی خود قرار گیرد و مجتهدان، روی یکایک موارد و مسائل آن با دقت و وسواس و حساسیت، تکیه کنند؛ دروغگویان و بی تقوایانِ بی‌تعهد و رانت خواران و پاچه خواران و دین فروشان، از صحنه اجتماعی، حذف و رسوا خواهند شد و جامعه روی سعادت و بهروزی را خواهد دید. اما متأسفانه از گذشته تا حال، موضوع بنیادی اخلاق از صحنه کنار گذاشته شد و به جای آن بیشتر بر بحث و تحقیق درباره موضوعات عبادی مانند صلوة و زکوة و حج و … تأکید گردید.

آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، استاد سطح خارج حوزه علمیه، گفت: مذهب مجبره عوام‌پسند است به همین دلیل بیش از یک میلیارد مسلمان، جبری و اشعری هستند و بسیاری از مطالبی که در آثار ما وجود دارد تحت تاثیر آثار آنان، ریشه جبری دارد.

استاد درس خارج فقه حوزه علمیه قم معتقد است: درحال حاضر وجود مجتهدین به خاطر موانعی که برای تمحض و تمرکز در مسائل پیداشده شاید کمتر شده باشد، ولی اینگونه نیست که مجتهدی در حوزه تربیت نشده باشد و ما منتظر گذشت ۵۰ سال باشیم تا یک مجتهد را ببینیم.