شعار سال:حجت الاسلام حسین بستان پیرامون وضعیت کرسی های درس خارج حوزه علمیه بیان کرد: دروس خارج فقه بسیار گسترده هستند و نمی شود یک حکم کلی برای آنها صادر کرد.
 
او افزود: در دروس خارج، مواردی را مشاهده می کنیم که اساتید برجسته حوزه و به ویژه نسل جدید اساتید به عرصه موضوع شناسی توجه بیشتری دارند و مسائل جدید و مستحدثه را با موضوع شناسی های دقیق تر، تجزیه و تحلیل می کنند، ولی اگر بخواهیم یک حکم کلی صادر کرده و به همه دروس خارج تعمیم دهیم، به نظر می رسد که تا حدّ از وضعیت مطلوب فاصله زیاد داریم و کارهای نشده در این زمینه زیاد است چون مباحث جدید، مباحث پیچیده و دارای زوایای مختلف است.
 
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به مسائل پزشکی، گفت: فضلا در این رشته بیشتر به مسائل موضوع شناسی و پزشکی جدید ورود کردند؛ البته مسائل مستحدثه منحصر به اینها نیست، خیلی از مسائل هستند که سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هستند که کار مقداری مشکل تر است و گاهی به نظر می رسد، مسئله جدیدی نیست و در ظاهر، همان مسائل قبلی هستند.
 
    در عرصه موضوع شناسی نباید به حوزه های قبلی بسنده کرد
 
او تصریح کرد: در عرصه موضوع شناسی باید حوزه های مختلف را ببینیم و به حوزه های سابق و قبلی بسنده نکنیم یعنی ممکن است در عرصه های مثلاً اجتماعی و اقتصادی با مواردی برخورد کنیم که در ظاهر مساله جدیدی نیست، اما با روابط اجتماعی و الگوهای اجتماعی مواجه می شویم که تغییر یافته اند و نیاز به موضوع شناسی جدید داریم که متاسفانه در این زمینه ضعیف هستیم.
 
بستان به عنوان نمونه به مساله «اشتغال زنان» اشاره کرد و گفت: «اشتغال زنان» در ظاهر مساله جدیدی نیست و سابق بر این هم زنان بیرون از منزل فعالیت داشتند، اما در واقع، چون مناسبات اجتماعی تغییر کرده است، اینکه الگوی مطلوب اشتغال زنان در زمان حاضر چیست، نیاز به موضوع شناسی دارد و نمی توان حکم کلی داد لذا به نظر می رسد که موضوع شناسی ما به پختگی کامل نرسیده است.
 
    گرفتاری های زندگی مانع از تمرکز طلاب بر روی موضوعات می شود
 
او درباره پرورش مجتهدین توانمند در حوزه های علمیه اظهار داشت: پرورش مجتهدین یک بُعد علمی و معرفتی دارد و یک بُعد دیگری هم دارد که ممکن است به خاطر آنها مشکل داشته باشیم؛ یعنی زمانی از جهت نیروی انسانی و طلاب با انگیزه مشکلی نداریم و فقط مشکل علمی است که اگر این باشد، مشکلی نیست چون زمینه هایی را در حوزه داریم و افرادی هستند که می توانند توانایی و مهارت لازم برای اجتهاد را منتقل کنند. اما مشکلات از نوع دیگری داریم که به شرایط زندگی طلاب برمی گردد یا عوامل دیگری که انگیزه های اینها را تضعیف کرده و سبب شده که سطح علمی حوزه نسبت به دهه های گذشته افت کند که این فارغ از مساله موضوع شناسی است. یعنی خیلی از طلاب به خاطر گرفتاری های زندگی یا مسائل دیگر توان لازم را ندارند و نمی توانند از عهده موضوع شناسی بربیایند. طلاب با این دغدغه فکری و عدم تامین زندگی، چگونه می توانند متمرکز شوند و مساله علمی حل کنند و پیشرفت کنند؟
 
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تصریح کرد: اگر موانع و مشکلات معیشتی طلاب حل شود، این ظرفیت و پتانسیل در حوزه است که طلاب را به سطح مطلوب اجتهادی برساند.
 
    عنصر زمان و مکان به صورت فراگیر در حوزه مورد توجه نیست
 
او درباره عنصر زمان و مکان در اجتهاد گفت: موضوع شناسی یعنی خیلی از موضوعاتی که قبلاً حکمی داشته، الان آن حکم را به خاطر تغییر زمان نداشته باشد لذا به نظر می رسد که عنصر زمان و مکان به صورت فراگیر در حوزه مورد توجه نیست، ولی در عین حال درس های خوبی هم داریم که به این عنصر توجه می کنند مانند مسائل رمز ارزها، بورس و امثالهم که به صورت درس خارج مورد بحث قرار می گیرد. اما اینکه جریان عمومی درس های حوزه شده باشد، اینگونه نیست و خیلی اساتید، تدریس خود را در همان قالب و فضای سنتی پیش می برند.
 
بستان در مورد حرکت حوزه های علمیه همپای نیازهای روز هم به این نکته اشاره کرد که سرعت تحولات خیلی زیاد است و هر چقدر حوزه تلاش کند، بازهم عقب است اما باید امیدوار بود یعنی حرکت هایی که شاهد آن هستیم و جوانه هایی که زده شده است خیلی امیدوارکننده است یعنی طلاب در مقایسه با مباحث سنتی بیشتر جذب مسائل جدید می شوند که خود این، ظرفیت بالایی را به وجود می آورد و برای آینده امیدبخش است گرچه عِدّه و عُدّه ما در مقایسه با سرعت تحولات جهانی کم است و باید قبول کنیم که فاصله ای که با تحولات جهانی داریم را نمی توانیم عن قریب پر کنیم و به مرزهای دانش برسیم.
 
    اجتهاد جدید در حوزه باید فرهنگسازی و گفتمان سازی شود
 
او برای رسیدن به نقطه مطلوب در کرسی های درس خارج گفت: اساتیدی که براساس توانمندی خودشان اقدام به راه اندازی کرسی درس خارج کردند و طلابی را تربیت می کنند، به موازات آن، جریانی در حوزه متولی شود که اجتهاد جدید را فرهنگسازی و گفتمان سازی کند و اساتیدی که مباحث سنتی تدریس می کنند را وارد این فضا کند و این احساس ضرورت را در استادان به وجود بیاورد.
 
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه در زمینه کتب درسی نیازمند تغییر هستیم، بیان کرد: کتاب های سنتی وقت زیادی از طلاب می گیرد ضمن اینکه متون سخت و سنگینی هستند در حالیکه می توان آهنگ فهم مطلب را سریعتر کرد. البته این بدان معنا نیست که ماهیت کتاب ها را به طور کامل تغییر دهیم و همه متون آن را روان سازی کنیم.
 
    تغییر در کتب درسی لازم است اما ارتباط طلاب با تراث نباید قطع شود
 
او ادامه داد: تغییر متون درسی حوزه نباید به گونه ای شود که ارتباط طلاب با ادبیات قدیمی قطع شود چون بعد که یک کتاب قدیمی به او بدهیم، دیگر نمی تواند کتاب را بخواند و لذا آسیب می زند. به هر حال باید از تراث خود محافظت کنیم و طلبه با این کتاب ها آشنا شود. به عبارت دیگر، این تغییر در متون درسی اتفاق بیفتد اما حتما حداقلی دیده شود و طلاب با ادبیات متون قدیمی بیگانه نشود.
 
    موضوع شناسی و پرداختن به مسائل مستحدثه در حوزه جدی گرفته شود
 
بستان عمده آسیب درس های خارج کنونی را به روز نبودن آنها دانست و گفت: این مقدار دانش و تحقیق نمی تواند لزوماً مسائل و مشکلات امروز جامعه ما را حل کند، وقتی به گذشته نگاه می کنیم، می بینیم که بزرگان، همین مباحثی که تولید کردند و امروز به دست ما رسیده است، برای حل مشکلات و مسائل زمان خود به کار می گرفتند.
 
او در پایان تاکید کرد: مساله شناسی های جدید و پرداختن به موضوعات جدید از مواردی است که باید در کرسی های درس خارج جدی گرفته شود.
 

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازپایگاه خبری شفقنا ، تاریخ انتشار:  24دی 1400، کدخبر: ، www.fa.shafaqna.com،1297822