دبیر شورای نخبگان و مشاور عالی رئیس بنیاد ملی نخبگان در نشست هم‌اندیشی استادان و پژوهشگران حوزۀ علم و دین که به میزبانی مجمع فلاسفه ایران برگزار شد، از آمادگی بنیاد ملی نخبگان در اجرای طرح‌های ارتقا و توسعۀ حوزۀ علوم انسانی خبر داد.مشاور رئیس بنیاد ملی نخبگان ادامه داد، این نشست می‌تواند نتایج عملی نیز به همراه داشته باشد، چرا که در حال حاضر شرایطی در بنیاد ملی نخبگان فراهم شده که امکان اجرای طرح‌های توسعۀ حوزۀ علوم انسانی و ارتقای آن را میسر می‌سازد. در گذشته، بسیاری از ما معتقد بودیم که ظرفیت‌های علمی این حوزه قابل گسترش است، اما امکان عملی آن وجود ندارد. اکنون، هم امکان و هم ظرفیت این کار در بنیاد ملی نخبگان مهیا شده است. مصدری بعنوان یکی از شرکت کنندگان حاضر در نشست، در پایان این نشست گفت: گویا چیزی بین علم و دین جا افتاده است. این بحث فقط مربوط به علم نیست، بلکه جامعه، سیاست و دین هم به آن مرتبطند. اگر حوزۀ علم و دین را در نظر نگیریم، فکر نمی‌کنم که بتوانیم درک دقیقی از این مسئله داشته باشیم. بنیاد ملی نخبگان و دیگر نهادهای علمی اگر در این حوزه ورود کنند، شاید بتوانند راهی برای این خلأ فکری و معنایی پیدا کنند.

بیش از ۳۰ استاد برجسته علوم انسانی و اجتماعی در نشستی به موضوع بحران ناکارآمدی علوم انسانی اجتماعی پرداختند. استادان علوم انسانی و اجتماعی در نشست فوق، ضعف ارتباط با مجامع علمی بین‌المللی، بی‌توجهی به مسائل بومی و انطباق صرف نظریات غربی با مسائل ایران را از جمله عوامل بحران ناکارآمدی علوم انسانی و اجتماعی برشمردند و راه برون‌رفت از آن را احیای جایگاه علوم انسانی در نظام آموزشی دانستند.

حجت الاسلام احمد واعظی میگوید بخش قابل توجهی از مخالفان علوم انسانی اسلامی، این ایده را مقابله انقلاب اسلامی با استکبار می پندارند و نتیجه می‌گیرند که بانیان آن درصدد منازعه سیاسی با غرب هستند از طرف دیگر هم مدافعان ایده علوم انسانی اسلامی هم به تنور سیاسی شدن بحث می‌دمند یعنی کسانی دفاع کرده و عَلَم آن را به دست می‌گیرند که کاملا سیاسی هستند و یا نهاد و جنس کارشان با این قصه سنخیتی ندارد مثل اینکه یک نهاد امنیتی بخواهد پرچم علوم انسانی اسلامی را بلند کند.

عباس عبدی نوشت: رابطه برخی نیروها با علوم انسانی و اجتماعی، مثل رابطه جن و بسم‌الله است. از همان زمان انقلاب فرهنگی که کوشیدند مثلا علوم انسانی را اسلامی کنند و درنهایت معلوم شد که نه فقط چنین کاری نشدنی است، بلکه آن کسانی که متولی این سیاست بودند، درک قابل قبولی از علوم انسانی نداشتند که بخواهند آن را اسلامی کنند.

حجت‌الاسلام رضا غلامی اظهار داشت: نباید کیفیت علوم انسانی در کشور قربانی کمیت گرایی‌های کور شود. اگر نظام آموزش عالی قادر به تامین کیفیت مطلوب نیست، و ظرفیت‌های لازم را در اختیار ندارد، نباید دانشجو جذب کند حتی اگر از قبال کاهش جذب، نارضایتی‌های کاذبی نیز بوجود آید. غلامی به دوگانه‌سازی نامعقول «نظری-کاربردی» در علوم انسانی اشاره کرد و گفت: دوگانه‌سازی نادرست میان نیاز‌های نظری و نیاز‌های کاربردی یکی از گرفتاری‌های ما در شکل دهی به منطق جذب دانشجو در علوم انسانی است. به بیان واضح تر، انطباق علوم انسانی با نیاز‌های کشور و توسعه بازار‌های کار نباید به نادیده‌گرفتن رشته‌های نظری در علوم انسانی منتهی بشود.

سیدسعید زاهد، جامعه‌شناس، در مورد ساختار‌های معیوبی که بعد از انقلاب اسلامی مانع رسیدن به شرایط مطلوب اسلامی، در جامعه ما شده‌اند یا حرکت رو به پیشرفت جامعه را کند کرده‌اند، علت را در تبدیل تفکر فردگرا به تفکر اجتماع گرا می داند و معتقد است: در بسیاری از موارد که مردم ارزش‌های خود را پایمال و در تهدید می‌بینند، درمقابل آن خود را مصلوب‌الاختیار می‌یابند و احساس می‌کنند که کاری هم از دست‌شان برنمی‌آید. این ساختار‌های معیوب با تحول در علوم انسانی و اجتماعی و نظام‌سازی براساس آن قابل حل خواهد بود. البته لازم به ذکر است که در رفع آسیب‌ها هردو شیوه اقناع و اعمال، در شرایط خودش باید به‌کار گرفته شود و اتخاذ سیاست‌های یکجانبه اثر مطلوب نخواهد داشت.

معاونان آموزشی دانشگاه‌های کشور در بیانیه پایانی پنجاه و هشتمین اجلاس معاونان آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های سراسر کشور، بر توجه ویژه به حوزه علوم انسانی و حمایت از برنامه طرح تحول آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، برای تحقق دانشگاه تمدن‌ساز و حکمت بنیان، تاکید کردند.

رئیس‌جمهور با تاکید بر ضرورت آسیب‌شناسی وضع موجود در حوزه علوم انسانی، تحقق علوم انسانی در تراز انقلاب شکوهمند اسلامی را حائز عقب‌ماندگی‌هایی دانست که باید با نگاه اجتهادی و نوآورانه عالمان و دانشمندان این عرصه، جبران شود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه معارج با بیان اینکه علم تجربی گاهی قارونی است و همه چیز را زاییده فکر خود می‌داند، گفت: باید نظام فاعلی و غایی اشیا مورد توجه قرار گیرد و در دانشگاه‌ها از خلقت الهی بحث شود. در شرایط کنونی در دانشگاه‌ها به جای اینکه گفته شود سیر موجودات در خلقت الهی از کجا شروع شده و به کجا می‌انجامد، گفته می‌شود که طبیعت چنین کرد و فلان اقتضائات را دارد.

دکتر صالحی گفت: در هیچ دانشگاهی برنامه پنج ساله از اعضای هیئت علمی گرفته نشده است. دانشگاه علامه طباطبائی به عنوان نخستین دانشگاه در اجرایی کردن این کار، در برنامه محور بودن اعضای هیئت علمی، الگوی دانشگاه‌های دیگر شود. همچنین پیشنهاد می‌کنم این دانشگاه در زمینه دانش‌بنیان شدن از نوع سوم به طور جدی پیگیر باشد. ما نیز حمایت‌های لازم را از این مسئله انجام می‌دهیم.

«عملکرد جمهوری اسلامی در بحث تحول علوم انسانی» طی میزگردی با حضور جمعی از اساتید دانشگاه و کارشناسان بررسی شد.

رئیس مرکز همکاری و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی و علوم انسانی در حاشیه بازدید از دست آورد‌های پژوهشگاه قرآن و حدیث، با اشاره به ضرورت حکمرانی علم و فناوری در ایران، علوم انسانی را به عنوان بخشی از این زنجیره حکمرانی دانست و گفت: حکمرانی علوم انسانی و اجتماعی ذیل حکمرانی علم و فناوری تعریف می‌شود و تحقق حکمرانی علم و فناوری در ایران نیازمند عزم و اراده ملی است.

محمدجواد هراتی قائم مقام وزیر علوم در امور علوم انسانی در مراسم افتتاحیه همایش بین المللی انسان‌شناسی در حکمت ابن سینا بیان داشت که در فیزیک، شیمی، زیست شناسی و مهندسی، موضوع طبیعت است، ولی موضوع علوم انسانی، موضوع باور‌ها و عقایدمان است. بدین ترتیب پذیرش نظریه‌های علوم انسانی سکولار موجب می‌شود تا آثارش بلافاصله در تغییرات هویتی ما ظهور و بروز پیدا کند و بلافاصله هویت انسان را دگرگون می‎کند. بر این اساس بحران فرهنگی در دانشکده‌های علوم انسانی زودتر از دانشکده‌های فنی مهندسی دیده می‌شود.

دکتر محمدجواد هراتی، در نشست علمی دانشگاه علامه طباطبایی با موضوع «آموزه‌های قرآنی و تحول علوم انسانی» با اشاره به اهمیت «مسئله محوری» در پژوهش افزود: مسئله محوری، دغدغه‌مندی ایجاد می‌کند و این موضوع انسانیت دردمند تولید می‌کند که به دنبال درد و مشکلات جامعه خود می‌رود و فردی که درد و مشکل جامعه خود را پیدا می‌کند، به دنبال درمان درد و به تعبیری حل مسائل و پاسخ به سولات است و در آن موفق می‌شود و با این رویکرد علوم متحول می‌شود و مسیری دیگری را طی خواهد کرد.

محمدحسن احمدی ضمن اشاره به ضرورت آزمون‌های پیشاتفسیری بیان کرد: در عصر دیجیتال و در عصر انفجار اطلاعات و در عصری که چه بسا با آلودگی اطلاعاتی مواجه هستیم ناگزیر هستیم به صورت روشمند مواجهه با متن را در قالب آزمون‌های پیشاتفسیری متن طراحی کنیم.

دو اندیشکده «تحول در علوم انسانی» و «تحول در حکمرانی» به همت دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علامه طباطبائی در این دانشگاه راه اندازی شد.

«رضا داوری اردکانی» رئیس فرهنگستان علوم، در یادداشتی به دبیرخانه هم‌اندیشی اسلامی، درباره عدم حضورش در «نشست علم دینی و علوم انسانی اسلامی»، تاکید کرد که این بحث چنان‌که توجه دارید سی سال است که به نتیجه نرسیده است و به نظر نمی‌رسد که در آینده نیز به نتیجه‌ای برسد.

دبیر شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها اظهار داشت: اگر مدیریت منسجمی در شورای عالی انقلاب فرهنگی ایجاد شود، هدف گذاری‌هایی که برای این شورا طراحی شد، می‌توانند با سرعت بیشتری تحقق پیدا کند. قاعدتا باید محتوا‌هایی که شورای تحول علوم انسانی کار کارشناسی بر روی آن انجام می‌دهد وارد چرخه آموزش عالی شود، اما اینگونه نیست.

حجت‌الاسلام حمیدرضا شریعتمداری، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه اسلامی‌سازی علوم در حوزه‌های علمیه طرفداران بسیار اندکی دارد اظهار کرد: در دانشگاه‌ها می‌بایست اسلامی شدن را به معنای تربیت اسلامی استاد و دانشجو تلقی کرده و بر این مقوله تمرکز می‌کردیم؛ در این‌صورت موفقیت‌های بیشتری حاصل می‌شد.

معاون آموزشی دانشکدگان فارابی از راه‌اندازی سه رشته جدید بین‌رشته‌ای در مقطع کارشناسی ارشد و یک بین‌رشته‌ای جدید در دوره دکتری در دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران خبر داد.