شعار سال: تاریخ فلسفه‌ی قرون وسطی، عرصه‌ی گسترده‌ای در تاریخ اندیشه محسوب می‌شود، هم از حیث گستره‌ی زمانی و هم از جهت گستردگی و درهم‌تنیدگیِ سنت‌های گوناگون فکری برخاسته از فلسفه‌ی یونان باستان و یونانی‌مأب و رمی، و به ویژه تأثیر مسیحیت و دین وحیانی، و همچنین از این حیث که فلسفه‌ی قرون وسطی، نقطه‌ی تلاقی و تقاطعی میان فلسفه‌ی یونان، الهیات و عرفان و فلسفه‌ی اسلامی و یهودی و مسیحی، و نیز زمینه‌ی نضج گرفتن اندیشه‌ی مدرن و فاصله گرفتنِ فلسفه از خاستگاه یونانی آن است. پرداختن به تمامی این وجوه، در یک درس چهار واحدی ناممکن و نامطلوب است و به ناچار باید دست به گزینش زد؛ در این درس کوشیده می‌شود پیوستگیِ چند مسأله‌ی عمده‌ی فلسفی، با تمرکز بر چند فیلسوف شاخص، هم با توجه به متونشان و هم با توجه به تأثیرپذیری آنها از فلسفه‌ی باستان و نیز تأثیرگذاری‌شان بر فلسفه‌ی مدرن برگزیده و بحث شود. تمرکز اصلی در تمام مباحث، بر هستی‌شناسی و امکان بنیانگذاریِ فلسفه به مثابه مابعدالطبیعه خواهد بود.

سرفصل‌های کلیِ مباحث از جهت مسائل و اشخاص و آثار چنین خواهد بود:
 
۱- بحثی مقدماتی درباره‌ی جایگاه و معنای فلسفه در نسبت با دین وحیانی و الهیات وحیانی یهودی-مسیحی: در این بخش به فقراتی از متون عهد عتیق و عهد جدید توجه می‌شود که با بحث دربار‌ه‌ی آنها و تفاسیر آباء کلیسا امکان فلسفه در قرون وسطی شکل می‌‌گیرد.
 
۲- مسأله‌ی شکاکیت مطلق و غلبه بر آن و احیاء نوین فلسفه به واسطه‌ی تعریف جدیدی از رابطه‌ی شناخت و هستی، حقیقت و خداوند: در این بخش، بیش از همه، تمرکز بر مباحث و متونی از آگوستینوس خواهد بود و پیوند بنیانگذاری جدید فلسفه در اندیشه‌ی وی با معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، خداشناسی و به ویژه بحث جاودانگی و زمان پی گرفته خواهد شد.
 
۳- مسأله‌ی کلیات: در این بخش، با ارجاعی نسبتاً تفصیلی به اندیشه‌ی ارسطو و تفسیر او از امر کلی و مشترک در فلسفه‌ی افلاطون، به نزاع فلسفی در این بحث، در آثار بوئتیوس، آبلار و رئالیست‌های قرون وسطی پرداخته می‌شود.
 
۴- مسأله‌ی وجود خدا و اثبات آن: این بحث با رجوع به متن آنسلم و تقریر برهان او و جایگاه این بحث در نسبت با بنیانگذاری فلسفه و نقد و تأثیر آن تا فلسفه‌ی مدرن پی گرفته می‌شود.
 
۵- هستی‌شناسی توماس آکویینی: این بحث، تفصیلی‌ترین بخش خواهد بود و با رجوع به متون توماس و ارجاع به ارسطو و ابن سینا و ابن رشد مباحث ذیل طرح خواهد شد: بداهت وجود، اشتراک و آنالوژی وجود، تعینات استعلایی وجود، تمایز وجود و ماهیت، فعل وجود.
 
۶- مسأله‌ی تفرد و اراده‌گرایی الهیاتی، فروپاشی امکان عقلانیت فلسفی با نومینالیسم: این بحث، واپسین بخش ما خواهد بود و با ارجاع به مباحثی پیوسته از دونس اسکوتوس و اوکام، چگونگی توجه به مسأله‌ی تفرد و از میان رفتنِ امر کلی و ایده‌ی افلاطونی ذیل سیطره نومینالیسم، و در پیوند با آن سربرآوردن اراده‌گراییِ الهیاتی پی گرفته خواهد شد و بحث در اینکه چگونه از دل برجسته ساختن تفرد ارسطویی و اراده‌ی الهی، نظام عقلانی فلسفه‌ی قرون وسطی فرومی‌پاشد و شکاکیتی که زمینه‌ساز فلسفه‌ی مدرن است پدید می‌آید.

این درسگفتار در نیم‌سال مهر ۱۴۰۰ در قالب درس ۴ واحدی کارشناسی فلسفه دانشگاه تهران به صورت مجازی ارائه شده است.
 

صوت جلسه اول
صوت جلسه دوم
صوت جلسه سوم
صوت جلسه چهارم
صوت جلسه پنجم
صوت جلسه ششم
صوت جلسه هفتم
ادامه دارد…

ا
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری صدانت ،3danet.ir