مدرسه، دانشگاه و مهارت - آموزش عالي و دانشگاه

نظرات هادی ذوالفقاری، دبیر سابق انجمن اسلامی دانشگاه علامه و احسان هاشمی، دبیر سابق انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران درخصوص این سوال که آیا دانشجوی امروز سیاسی است؟، شنیدنی است. ذوالفقاری معتقد است که دانشجو احساس تأثیرگذاری ندارد، امیدش به آینده کاهش یافته و هزینه فعالیت سیاسی چنان بالا رفته که بسیاری را به سکوت کشانده است. ذوالفقاری تأکید می‌کند فضای دانشگاه از جنبش پیشرو به جریان پیرو تبدیل شده است.وقتی دانشجو نه تأثیرگذاری می‌بیند و نه آینده‌ای روشن، انرژی لازم برای کنشگری را از دست می‌دهد. احساس تأثیرگذاری، امید، آرمان‌گرایی در دانشگاه های ما با چالشی بزرگ روبه‌رو بوده و هزینه بالای فعالیت سیاسی. چه در داخل دانشگاه و چه بیرون، برخوردهای تنبیهی مانع کنشگری می‌شود و دانشجو را دوباره عقب می‌راند.احسان هاشمی معتقد است که دانشجو دیگر حزب‌محور و تشکل‌محور نیست، اما زیر فشار مسائل کلان اجتماعی، اقتصادی و حکمرانی، سیاسی‌تر از گذشته شده و آگاهی و خشم بیشتری نسبت به دهه‌های قبل دارد. دانشجوی امروز، برخلاف برداشت رایج، کمتر سیاسی نشده است، بلکه شکل سیاست‌ورزی او دگرگون شده است.جنبش کلاسیک دانشجویی دیگر وجود ندارد، اما مسائل امروز جامعه، دانشجو را بیش از گذشته سیاسی کرده است. او معتقد است فشارهای اقتصادی، بی‌عدالتی اجتماعی، فساد و ناکارآمدی، دانشجو را با موضوعاتی فراتر از دانشگاه درگیر کرده است موضوعاتی که مسیر زندگی او را تحت‌تأثیر قرار داده و ناگزیر او را سیاسی نگه می‌دارد. اگرچه دانشجوی امروز در قالب‌های قدیمی تشکل‌های سیاسی، گروه‌های حزبی و انجمن‌های ایدئولوژیک فعال نیست، اما این به معنی بی‌علاقگی سیاسی نیست.

جمهوری اسلامی ایران به دو دلیل اقتصادی و سیاسی، علاقه بالایی به جذب دانشجوی خارجی دارد. تا این جای داستان، نه تنها فعل بدی رخ نداده، بلکه سیاستی درست هم دنباله گیری شده است. اما شاهدیم که با افزایش دانشجویان خارجی در ایران، مشکلات و اختلافاتی چند بین این گروه از دانشجویان و شهروندان عادی و یا حتی دانشجویان ایرانی همان دانشگاه ، شکل گرفته است. بعنوان مثال می توان به اعتراض مردم همدان درخصوص دانشجویان عراقی و درگیری دانشجویان ایرانی و لبنانی در دانشگاه خواجه نصیر اشاره کرد. باید از وطارت عتف پرسید که آیا برنامه ای خاص برای کاهش این نوع درگیرها ( از نوع انضباطی یا فرهنگی) تدوین شده است؟ در خصوص ماجرای اختلاف دانشجویان ایرانی و لبنانی در دانشگاه خواجه نصیر فوه قضاییه اعلام داشته است که، در پی اختلاف بین ۳ دانشجوی ایرانی و ۳ دانشجوی لبنانی و ثبت شکایت توسط طرف ایرانی در مرجع قضایی،در مراحل اولیه رسیدگی به پرونده ۲ دانشجوی ایرانی رضایت خود را اعلام می‌کنند. در ادامه رسیدگی به پرونده یک دانشجوی ایرانی که شاکی پرونده بوده و ۳ دانشجوی لبنانی برای انجام تحقیقات به دادسرا دعوت می‌شوند.در زمان مراجعه به دادسرا، دانشجوی ایرانی اعلام می‌کند که در ازای دریافت مبلغ ۲۵ میلیون تومان رضایت می‌دهد. این دانشجو با دریافت ۲۵ میلیون تومان رضایت خود را اعلام و پرونده بسته می‌شود.

دکتر امید رئیس دانشگاه تهران در اجلاس روسای دانشگاه های سطح یک کشور بیان داشت که، دولت لایحه‌ای برای تغییر وضعیت حقوقی دانشگاه‌ها از نهاد دولتی به «نهاد عمومی غیردولتی» به مجلس ارائه کرده و در صورت تصویب، دارایی‌ها و منابع مالی دانشگاه‌ها به مالکیت خودشان درمی‌آید و استقلال مالی بیشتری خواهند داشت.باید از دکتر امید پرسید که آیا به خودگردانی دانشگاه ها آنهم در شرایط حاضر فکری شده است؟ آیا تدوین این لایحه برای کاهش بار مالی دولت انجام شده یا چابک سازی نظام اموزش عالی و شاید هم افزایش اختیارات مدیران موجود در دانشگاه ها؟ بنظر می رسد که حتی با تصویب این لایحه در مجلس، با شرایط فعلی آموزش عالی، وابستگی دانشگاه ها به دولت ادامه داشته و تنها اقدام به کاهش اهرم نظارتی دولت بر دانشگاه ها ، دنباله گیری شده و محقق می گردد.

ادعا می‌شود برای برخی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی ورودی ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ دانشگاه پیام نور مشکلاتی خاص رقم خورده است. دانشجویان دکتری از «آزمون جامع» محروم مانده‌اند و دانشجویان دوره کارشناسی ارشد امکان گرفتن دانشنامه خود را از دست داده‌اند. به آنها گفته‌اند علت بروز این مشکلات هم بروز تخلفاتی در زمان ثبت‌نام آنها از سوی مسئولان وقت دانشگاه پیام نور است. حالا این دانشجویان مانده‌اند و هزینه و وقت غیرقابل جبرانی که صرف این اعتماد کرده‌اند. آنها می‌گویند بر اساس فراخوان سازمان سنجش اقدام به ثبت‌نام در این دانشگاه کرده‌اند. زمانی که این سازمان اعلام می‌کند «مرکز بین‌الملل دانشگاه پیام نور براساس سوابق تحصیلی دانشجیو دکتری می‌پذیرد. دانشجویانی که یا در واحد‌های بین‌الملل قشم و کیش پذیرش می‌شوند یا در واحد‌هایی که نام کشور دیگری را یدک می‌کشند. واحد گرجستان، امارات، ترکیه و… شرایط برای این دانشجویان چنان سخت است که آنها در ۱۶ مهر ماه کارزاری با عنوان «حل مشکل صدور مدرک و آزمون جامع دانشجویان پیام نور بین‌الملل ورودی ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲» راه اندازی کرده و خطاب به سیمایی صراف وزیر علوم خواستار رفع مشکل شده‌اند. با وجود همه این مشکلات، اما ناجی رئیس دانشگاه پیام نور می‌گوید فراخوان انجام شده توسط خود دانشگاه انجام شده نه سازمان سنجش: «پیگیر تخلفات هستیم و برای حل مشکل هم به دنبال راهکاریم.»

رئیس هیئت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: قبلاً بر اساس مصوبه شورا، بسیج اساتید ریاست دفتر تحقیق جذب اعضای هیئت علمی در دانشگاه ها را برعهده داشت که این مصوبه تغییر کرد و دیگر ریاست دفتر تحقیق فقط با بسیج اساتید نیست، نمایندگان نهاد نمایندگی رهبری، هیئت اجرایی جذب دانشگاه و بسیج اساتید یک نفر را به عنوان ریاست دفتر انتخاب می‌کنند که می‌تواند بسیج اساتید نباشد.

سخنگوی هیات رئیسه مجلس، از بررسی سوال منان رییسی از وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در نشست‌های این هفته صحن علنی مجلس شورای اسلامی خبر داد. محمد منان رئیسی نماینده قم کهک و جعفرآباد و تعداد دیگری از نمایندگان از وزیر علوم در خصوص «علت عدم برنامه عملیاتی جدی برای کنشگری مؤثرتر دانشگاه‌ها در حل مسائل کشور» طرح سوال کرده بودند که در نشست علنی ۱۷ شهریورماه مجلس اعلام شده بود.

عارف با تاکید بر اینکه همواره موفق شدیم تحریم‌ها را ولو با هزینه دور بزنیم اما امروز، روز گذر از تحریم است و ظرفیت گذر از تحریم‌ها را داریم، تصریح کرد: کشورهای غربی در خصوص مکانیزم ماشه برای مدتی در دنیا تبلیغ می‌کردند که از نظر ما هیچ جایگاه حقوقی ندارد و سه کشور اروپایی اشتباه بزرگ دیپلماتیکی را مرتکب شدند که در آینده نزدیک متوجه این اشتباه خود خواهند شد و در شورای امنیت سازمان ملل نیز بخشی از کشورهای دارای حق وتو همین نظر و دیدگاه را با جمهوری اسلامی ایران دارند.: در صورت عملیاتی شدن مکانیسم ماشه نیز به پشتوانه جوانان دانشمند و جایگاه علمی و فناوری کشور که در اقتصاد خود را نشان می‌دهد، نگرانی نداریم چراکه اساس امروز کشور بر پایه شرکت‌های دانش بنیان و اقتصاد مبتنی بر دانش است.

دبیر کانون صنفی استادان دانشگاهی ایران آماری از مهاجرت استادان و دانشجویان ارائه می‌دهد، به‌گفته او طی ۵ سال گذشته حداقل ۱۵۰۰ استاد فنی از دانشگاه‌های برتر ایران مهاجرت کرده‌اند و طی ۲۰ سال گذشته بنا بر روایت رسمی حدود ۶۶ هزار دانشجو از ایران مهاجرت کرده است. مهاجرت بی‌وقته، هفته‌ای یک استاد، دانشگاه صنعتی شریف را ترک می‌کند؛ این یک آمار تکان دهنده از وضعیت مهاجرت اساتید است، وضعیتی که فقط محصول این روزها نیست، سال‌هاست که دانشگاه‌ شاهد خروج نخبه‌هایش است، نخبه‌هایی که گزینش‌های امنیتی صلاحیت علمی‌شان را رد می‌کند، از «امضای بیانیه» گرفته تا «مجرد بودن» و «عکس داشتن در کافه‌ای در ایالت متحده»، بهانه‌هایی هستند که هرلحظه یک استاد را به مهاجرت ترغیب می‌کند یا مانع می‌شود در دانشگاه‌های ایران تدریس کند.سوال اینجاست که آیا در گام دوم انقلاب و دوره تثبیت نیازمند فعالیت دولت های اجتماعی، باید شاهد چنین برخوردهایی باشیم؟ از دانشگاه علم و فناوری می خواهیم یا خروجی ایدئولوژیک؟ آیا زمان ان نرسیده که پنج نهاد اصلی جامعه یعنی آموزش و پرورش، اقتصاد ، خانواده، دین ، سیاست ، در تعامل و تعادل با یکدیگر قرار گرفته و سایه ایدئولوژی کم رنگ تر شود؟

بنابر اعلام بنیاد ملی علم ایران (INSF)، در راستای تحقق مأموریت‌های بنیاد، سقف حمایت از طرح پژوهشی عادی مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان و در صورت همکاری بین‌المللی ۴۲۰ میلیون تومان، پسادکتری برای مدت یک سال مبلغ ۲۸۸ میلیون تومان و گرنت آن تا ۱۲۰ میلیون تومان است.همچنین از رساله‌های دکتری برای مدت دوسال و به مبلغ ۲۸۸ میلیون تومان و گرنت تا ۶۰ میلیون تومان حمایت می‌شود. در مورد طرح‌های رساله دکتری و پسادکتری با موضوعات نظری، موارد حقوق به صورت کامل پرداخت می‌شود و هزینه گرنت پرداخت نمی‌شود.پژوهشگران می‌توانند با مراجعه به جدول سقف مبالغ حمایت بنیاد ملی علم ایران برای انواع طرح‌ها از ابتدای سال ۱۴۰۴ از جزئیات سایر مبالغ حمایتی بنیاد مطلع شوند.

مسعود تجریشی درباره مهاجرت اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه گفت: اتفاقی که افتاده یک واقعیت است. قطع کامل همکاری ۲۶ نفر از عضو هیات‌علمی این دانشگاه.نگرانیم افراد به بهانه‌های فرصت مطالعاتی یا مرخصی دیگر بازنگردند. از بین ۴۶۰ نفر عضو هیئت‌علمی دانشگاه شریف ۲۶ نفر به صورت کامل با این دانشگاه قطع همکاری کرده‌اند.در واقع اگر بخواهیم بشکل تفضیلی توضیح دهیم، از بین ۵۲ نفرنیروی خارج شده از دانشگاه، ۲۶ نفر به‌طور کامل قطع همکاری کرده‌اند و مطمئنیم دیگر به دانشگاه برنمی‌گردند؛ ۱۳ نفر مأمور به خدمت در بخش‌ها و دستگاه‌های دیگر کشور هستند؛ ۸ نفر مرخصی گرفته‌اند و عنوان کرده‌اند برمی‌گردند و ۵ نفر نیز در فرصت‌های مطالعاتی موقت به سر می‌برند و برمی‌گردند.برای حفظ و تقویت این اساتید باید فضای فعالیت علمی در کشور گسترش یابد، تأمین مسکن اعضای هیئت علمی در دستور کار قرار گیرد و امکانات پژوهشی و آزمایشگاهی را فراهم کنیم.

برخلاف هیاهوهای پوپولیستی درخصوص بازگشت نخبگان و جذب آنها توسط دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی داخلی، رئیس دانشگاه تربیت مدرس معتقد است که بدلیل کمبود اعتبارات ، توان جذب انها را نداریم و نخبگان بازکشته به کشور هم دارای تعداد اندکی هستند. رییس دانشگاه تربیت مدرس با تاکید بر اینکه میزان مهاجرت نخبگان و اساتید در بین رشته های مهندسی و پزشکی بیشتر است، گفت: تعداد مهاجرت این افراد در بین رشته های علوم انسانی به دلیل اینکه این رشته ها ماهیت خاص دارند کمتر از دیگر رشته ها می باشد. یکی از ایراداتی که دانشگاه ها با جذب نخبگانی که به کشور برمی گردند، مواجه می شوند، این است که سیستم امکان جذب این نخبگان را به آنها نمی دهد و این افراد برای جذب در دانشگاه ها باید از صفر شروع کند. در واقع عنوان می شود چون این افراد با دولت قطع ارتباط می کنند، بنابراین باید مجدد در فراخوان جذب شرکت کنند. با توجه به اینکه سن آنها از ۴۵ سال بالاتر است در نتیجه امکان شرکت در فراخوان جذب را نیز ندارند.دکتر حجت با بیان اینکه حدود ۱۰ درصد اساتید دانشگاه تربیت مدرس در خارج از کشور هستند، تصریح کرد: حدود ۸۰ نفر از ۷۰۰ هیات علمی ما به دلایلی اعم از فرصت مطالعاتی، ماموریت پژوهشی، مرخصی و مهاجرت دائم در خارج از کشور به سر می برند.

ویدئوی دختری که در تصویر ادعا می کند خانم دکتر شده و بدون کمترین خجالت روبروی سر در دانشگاه تهران روی زمین نشسته و از پدرش و زحماتی که برایش کشیده، تشکر می کند. صحبت های از تحل دل، از جنس محبت و خلق لحظاتی بسیار زیبا و بی قیمت. کدام پدر است که بیننده این تصاویر باشد و اشک نریزد.افتخار داره یک همچین دختری که زحمات پدر رو نادیده نمی گیره و ازون نخوردنو نپوشیدن های پدر تشکر می کنه.

سعید حبیبا معاون وزیر عتف مدعی شد که پرونده‌های مربوط به اعتراضات سال ۱۴۰۱ دانشجویان و موضوع دانشجویان اخراجی بسته شده و کسانی که از دانشگاه اخراج گردیده و از تحصیل محروم شده بودند ۳۰۰ نفر لیست شده بود که همه آنها به دانشگاه بازگشته‌اند . معاون وزیر علوم و رییس سازمان امور دانشجویان با بیان اینکه در حال حاضر هیچ دانشجوی اخراجی نداریم، گفت: به طور کلی در حال حاضر در کل کشور فقط ۲ دانشجوی اخراجی داریم که پرونده یکی از آن‌ها به دیوان عدالت اداری رفته و حکم این دانشجو نقض شده و دانشجوی دیگر هم مراجعه نکرده و گمان می رود به خارج از کشور رفته باشد.وی از دانشجویانی که مجازات تعلیق با احتساب سنوات دارند و برای بازگشت به دانشگاه دچار مشکل شده‌اند توصیه کرد به سازمان امور دانشجویان مراجعه کنند تا مشکلات آن‌ها به طور ویژه و در اسرع وقت بررسی و رفع شود.

تاریخ ثبت‌نام و انتخاب رشته در رشته‌های پذیرش دانشجو صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی (بدون آزمون) سراسری مهرماه 1404 دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی اعلام شد.

بخشنامه اخیر معاونت آموزشی وزارت علوم، پذیرایی در جلسات دفاع از پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها را به‌طور رسمی ممنوع کرد. بر اساس برخی از گزارشات ، پاره ای از دانشجویان با تدارک نوعی پذیرایی سنگین ( از میان وعده تا نهار و شام) ، ضمن ایجاد نوعی جو چشم و هم چشمی بین دانشجویان، شرایط را برای نمگ گیر کردن و در معذوریت قرار دادن اخلاقی- احساسی اساتید ، فراهم می کردند. بر اساس این بخشنامه، پذیرایی حداکثر در حد آب و چای و بیسکویت با هزینه دانشگاه تعریف شده است.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: گزارش بازنگری سهمیه‌های کنکور در هفته جاری در اختیار رئیس جمهور قرار گرفت و به زودی برای سیر مراحل تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال می‌شود.

آمارها نشان می‌دهد دختران با انگیزه بیشتری وارد آموزش عالی می‌شوند، در حالی که تمایل پسران به ادامه تحصیل کاهش یافته و این روند می‌تواند پیامدهای اجتماعی و اقتصادی مهمی به همراه داشته باشد.این تغییر گرایش، ریشه در مجموعه‌ای از عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی شغلی دارد. از جمله تغییر شرایط بازار کار، نقش انتظارات خانواده و جامعه و همچنین تفاوت در چشم‌انداز شغلی و اقتصادی که هر جنسیت برای خود متصور است. این روند از یک سو می‌تواند مثبت باشد، زیرا نشان‌دهنده کاهش مدرک‌گرایی و تمرکز بر اشتغال‌محوری است و در عین حال نگران‌کننده باشد، از این رو که کاهش تعداد پسران شرکت‌کننده در آزمون‌های دانشگاهی، تعادل در بازار کار و توسعه رشته‌های مختلف را بر هم می‌زند.

تفاوت رویکرد‌های استادان در پروسه پایان نامه نویسی دانشجویان تحصیلات تکمیلی را می‌توان در سه موقعیت متفاوت ارزیابی کرد؛ نخست میزان مداخله استاد یا آزادی عمل دانشجو، شیوه نظارت اساتید بر عملکرد دانشجو و البته میزان توجه یا عدم توجه به خصوصیات فردی و رفتاری دانشجویانی توسط اساتیدی که هدایت آنان را در یک پروژه پژوهشی کوتاه‌مدت یعنی پایان‌نامه برعهده گرفته اند. این سه مؤلفه و 5 سبکی که براساس آن شکل گرفته حاصل مطالعه علمی محمدسعید ذکایی، استاد تمام مطالعات فرهنگی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی است که با اتکا به روش تحلیل مضمون و به وسیله بررسی مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته 22 عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه به دست آمده است.پژوهشگر معتقد است تأملی بر روایت استادان از تجربه راهنمایی در مجموع بیانگر آزادی عمل سازمانی گسترده‌ای است که در ایفای این نقش با آن روبه‌رو هستند. او در مقاله خود می‌نویسد؛ به‌رغم گلایه‌های رایج دانشجویان در خصوص تورم بروکراسی در مراحل تصویب و تکمیل پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها میدان دانشگاهی در ایران اولویتی برای ارائه دستورالعمل‌ها و رویه‌های سازمانی مفصل برای این منظور ندارد.

دکتر حسین سیمایی صراف وزیر عتف در ک برنامه تلویزیونی از اصلاحات مورد نیاز آموزش عالی کشور گفت. اصلاحاتی که عموما تکرار مکررات بوده و برخی به تخیلات شبیه هستند و پاره ای نیز ، بسیار واقع گرا می باشند. سیمایی صراف از کاهش دوره کارشناسی به سه سال صحبت کرد. موضوعی که بنظر با حذف برخی از دروس یا ادغام برخی از آنها با یکدیگر، قابل تحقق و دستیابی است. اما وقتی وزیر از تزریق زودتر دانشجو به بازار کار حرف می زند باید اندکی تامل نمود. به راستی وزیر از کدام بازار کار صحبت می کند؟ سیمایی صراف از ضرورت مهارت آموزی دانشجویان می گوید، در حالی که دانشگاه ها ، کمترین قدم موثری در این خصو ص برنداشته اند. وزیر علوم از موضوعی خطرناک بنام حذف پایان نامه دانشجویی می گوید که باید بشدت با حامیان این طرز تفکر برخورد شود. حذف پایان نامه یعنی تبدیل دوره تحصیلات تکمیلی به تنبل خانه شاه عباس . وزیر از اصلاح سهمیه های دانشگاه ، ارتقا فرصت مطالعاتی ، اعطای بورس تحصیلی ، بین المللی سازی دانشگاه ها ، تقویت دوره های اعزام به خارج در برخی از رشته ها ، شتاب افزایی علمی، تاکید بر هوش مصنوعی و کوانتوم و مواردی همانند می گوید ، اما صحبتی از شغل پنداری دوره دکتری و لزوم اعطای حقوق پایه وزارت کار به دانشجویان دکتری دولتی نمی کند؟راستی مش حسین خان ،چه خبر از بازنگری ها در سرفصل دروس دانشگاهی ، آمایش نظام آموزش عالی، مهارت محور کردن دروس دانشگاهی، حذف رشته های دانشگاهی غیر ضروری و تاکید بر میان رشته ای ها و بحث شیرین نهضت خوابگاه سازی و تامین مسکن ملی برای اساتید؟

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از برگزاری امتحانات پایان ترم دانشجویان دانشگاه‌ها در هفته اول شهریورماه خبر داد و گفت: برگزاری آزمون‌های مجازی به هیچ عنوان جایز نیست.برخی از منابع مدعی شدند که برای برخی از دانشگاه ها نظیر پیام نور که بخش اعظم امتحانات خود را سپری کرده اند، ممکن است قاعده گذاری مجزایی صورت پذیرد. همچنین بررسی صحبت های وزیر نشان دهنده ابهام در وضعیت برگزاری ترم تابستانی در مراکز دانشگاهی بوده و احتمالا در تابستان امسال، ترم های تابستانی برگزار نمی شود.