شعار سال: بسیاری از فعالان گردشگری معتقدند اگر حتی فرصت سفر هم ایجاد شود و همچنان شرایط زیرساخت‌های گردشگری‌ برای همه فراهم نباشد، باز هم نمی‌توان انتظار رونق گردشگری داخلی را در فصل زمستان داشت. آنها تاکید می‌کنند در حال حاضر اگر زیرساخت گردشگری زمستانی وجود دارد یا گران است و برای همگان قابل دسترسی نیست یا میزان آن آنقدر کم، محدود و بی‌کیفیت است که باز هم چنین زیرساخت‌هایی شامل حال تمام گردشگران نخواهد شد. اما اگر عزمی برای افزایش گردشگری داخلی به ویژه در فصل زمستان وجود دارد باید نکاتی مدنظر قرار گیرد تا علاوه بر بهبود زیرساخت‌ها، شرایط گردشگری را برای تمام گردشگران داخلی در هر سطح و شرایط مالی فراهم کند.

نبود زیرساخت‌ تفریحات کوهستانی

مهسا مطهر، عضو هیات مدیره انجمن صنفی راهنمایان گردشگری تهران چند دلیل را برمی‌شمرد که باعث شده فصل زمستان با کاهش گردشگر همراه باشد؛ نخست آنکه این فصل همزمان با فصل تحصیلی است و دیگر اینکه جاده‌ها در فصل زمستان در بسیاری از نقاط کشور امن نیستند و به همین دلیل بسیاری ترجیح می‌دهند در این فصل سفر نکنند. با وجود این، او بر این باور است که می‌توان شرایط را به گونه‌ای فراهم کرد تا همچنان شاهد رونق گردشگری در این فصل باشیم و به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «موضوع افزایش گردشگر نیاز به مطالعات پژوهشی دارد. باید در پژوهش به این موضوع پرداخت که گردشگر به چه امکانات و زیرساخت‌هایی نیاز دارد که با فراهم آوردن آن، تقاضا نیز افزایش پیدا کند؛ چون در هر صورت صنعت گردشگری نیز مانند تمام صنایع دیگر بر پایه عرضه و تقاضا استوار است.»

مطهر از جمله امکانات گردشگری زمستانی را که در حال حاضر مغفول مانده، در بخش ورزش‌های زمستانی می‌داند و ادامه می‌دهد: «در حال حاضر امکانات ورزش زمستانی بسیار محدود است و آنچه وجود دارد برای بسیاری از اقشار مرفه است و برای همین به سمت این تفریحات نمی‌روند. از سوی دیگر تورهای طبیعت‌گردی در کوهستان هم بسیار محدودند؛ چون زیرساخت‌ها در این زمینه نیز فراهم نبوده و جاده‌ها، مکان‌های اقامتی، امنیت و... آنقدر که باید وجود ندارد. در حالی که توجه به این بخش بسیاری از علاقه‌مندان به طبیعت کوهستانی را جذب خواهد کرد.»

نبود فرهنگ استفاده از طبیعت‌

این راهنمای تور با اشاره به اقلیم متنوع کشور به این نکته نیز تاکید دارد که هر نقطه از ایران در فصل زمستان شرایط خاص خودش را دارد و می‌شود به خوبی از آن بهره برد: «سواحل جنوبی کشور، اقلیم و فرهنگ مردم جنوب برای بسیاری جذاب است؛ اما باتوجه به گرانی‌های موجود بسیاری از گردشگران به این نتیجه می‌رسند که به‌جای پرداخت هزینه زیاد بابت رفتن به قشم، چابهار، بندرعباس و... به کشورهایی بروند که بتوانند بهتر از امکانات تفریحی‌اش استفاده کنند.» مطهر با انتقاد از نحوه اجرای تور گردشگری در کویر که چند سالی است باب شده، می‌گوید: «متاسفانه در حال‌حاضر تفریحات کویری که وجود دارد بیشتر به بافت کویر و طبیعت آسیب می‌زند. بسیاری بر این باورند که در کویر، آزادی بسیاری دارند و همین موضوع به طبیعت آسیب می‌زند. درنتیجه لازم است فرهنگسازی استفاده از طبیعت به‌وجود آید.» به گفته مطهر، در دنیا انگیزه گردشگر برای سفر مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مطابق با آن بازار هدف مشخص شود؛ اما در گردشگری ایران این بخش حلقه مفقوده‌ای است که هنوز به آن بها داده نشده است.

دو بال افزایش سفر زمستانی

علی شادلو، مدیر یکی از آژانس‌های گردشگری نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» به دو عامل مهم در تاثیرگذاری افزایش گردشگری داخلی در فصل زمستان اشاره می‌کند: «جغرافیا و زیرساخت دو عاملی هستند که در بخش افزایش گردشگر داخلی می‌تواند اثرگذار باشد. متاسفانه در حال‌حاضر با وجود آنکه از نظر اقلیم و جغرافیا بسیار غنی هستیم؛ اما زیرساخت‌های لازم برای استفاده و بهره‌مندی از این امکانات خدادادی فراهم نشده است.» او با انتقاد از نبود برنامه‌های جمع مانند رویدادها، فستیوال‌ها، جشنواره‌ها و... که باعث می‌شود بهانه‌ای برای جذب گردشگر ایجاد شود، ادامه می‌دهد: «جغرافیای ایران به گونه‌ای است که کویر، دریا و کوهستان را باهم داراست و تنها لازمه بهره‌مندی از این امکانات، انجام یکسری تحقیقات است که مردم به چه سبک گردشگری بیشتر تمایل دارند تا زیرساخت‌های آن را فراهم کنند.»

او با مقایسه گردشگری در آمریکا و فرانسه ادامه می‌دهد: «میزان گردشگر در آمریکا نسبت به فرانسه کمتر است؛ اما درآمدی که آمریکا از گردشگری به‌دست می‌آورد در مقایسه با فرانسه بیشتر است؛ چراکه آمریکا نسبت به فرانسه مقصد گرانی به‌حساب می‌آید. باتوجه به این موضوع باید بدانید که گردشگری کوهستانی زیرساخت‌های گرانی دارد؛ اما حجم گردش سرمایه بیشتر از مقصدی مانند کویر است که زیرساخت‌های ارزان‌تری نسبت به کوهستان را نیاز خواهد داشت و افراد بیشتری هم به این مقصد می‌روند.» به باور بسیاری از متخصصان گردشگری، توزیع سفر در فصل‌های گوناگون از جمله زمستان علاوه بر آنکه باعث خواهد شد گردشگری رونق یابد، به اشتغال‌زایی دائمی نیز منجر خواهد شد و این همان اتفاقی است که در چشم‌انداز دور صنعت گردشگری کشور انتظار می‌رود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته روزنامه دنیای اقتصاد تاریخ انتشار 2 بهمن 97، کدخبر: 3488757، www.donya-e-eqtesad.com