ازجمله این رسوم کهن مربوط به ماه مبارک رمضان است که از دیرباز در میان مردم متدین و مذهبی شهرستان ابرکوه، جایگاهی بس والا و مقدس داشته است. در این گزارش دو تن از محققان ابرکوهی در گفتگو با خبرنگار فارس به گوشه‌ای از سنت‌های مربوط به این ماه مبارک اشاره می‌کنند.

باز کردن چشم پس از دیدن ماه، بر روی اشیاء مقدس

محمدحسین اسحاقی اظهار کرد: در واپسین روزهای ماه شعبان مردم برای رؤیت هلال ماه رمضان به پشت‌بام‌ها می‌رفتند و به محض رؤیت ماه، چشمان خود را می‌بستند و تلاش می‌کردند که چشمان خود را بر روی عزیزان خود و یا اشیا و اجسام مقدس همچون قرآن و یا آب که مایه‌روشنی و حیات است، باز کنند.

اسحاقی خاطرنشان کرد: برپایی نماز جماعت در مساجد یکی از مهم‌ترین اصول روزه‌داری در ابرکوه بوده و هست که در گذشته تمامی مراسمات ازجمله احیاء شب‌های قدر و برپایی نمازهای جماعت سه‌گانه در مسجد جامع ابرکوه برگزار می‌شد.

افطاری دادن با شیر

وی افطاری دادن به فقرا و ایتام را یکی دیگر از پسندیده‌ترین سنت‌های مردم ابرکوه برشمرد و گفت: در این ماه افراد هنگام افطار با شیر از روزه‌داران پذیرایی می‌کردند.

این محقق ابرکوهی ادامه داد: درگذشته ابزاری همچون ساعت و ... همچون امروز برای بیدار شدن مردم هنگام سحر وجود نداشت؛ اما آن دسته از مردم محل که از خواب بیدار می‌شدند سایر همسایه‌ها و اهالی محل را نیز با روش‌های خاصی برای خوردن سحری و عبادت بیدار می‌کردند.

اسحاقی ادامه داد: در همین راستا تعدادی از افراد هنگام سحر در کوچه‌ها و معابر به راه می‌افتادند و با یک چوب به سطلی که در اصطلاح عامیانه به آن «دلّه» گفته می‌شد، می‌کوبیدند تا از صدای آن، سایر مردم نیز از نزدیک شدن به وقت اذان صبح آگاه شوند.

نوای دل‌نشین مناجات، زنگ هشدار سحر

وی یادآور شد: عده‌ای از افراد نیز که دارای صوت و لحن دل‌نشینی بودند بر روی پشت‌بام‌ها رفته و شروع به خواندن مناجاتی می‌کردند که غالباً به زبان فارسی قرائت می‌شد که نمونه آن عبارت است از:

یا رب به محمد که علی را برسان

آن یکه‌سوار حیدری را برسان

آن دَم که اَجل دامن عمرم گیرد

پیش از ملک‌الموت، علی را برسان

برپایی مراسم شادی در شب مرگ قاتل حضرت علی (ع)

در ادامه حامد اکرمی به آیین‌های کهن مرتبط با شب 27 ماه رمضان اشاره کرد و گفت: مردم ابرکوه به استناد برخی روایات و نقل‌قول‌های گذشتگان، شب 27 ماه رمضان را شب کشته شدن «ابن ملجم مرادی»، قاتل حضرت علی (ع) می‌دانند و بر همین اساس این شب را به شادی می‌گذرانند.

اکرمی عنوان کرد: بسیاری از مراسم‌های مبارک و میمون مانند میهمانی‌های خانوادگی، حنا بستن، دیدار با دوستان و آشنایان، خواستگاری، بله برون، عقد و عروسی و ... در این شب برگزار می‌شد و اغلب زوج‌های جوان به یکدیگر هدایایی می‌دادند که به هدیه بیست و هفتمی معروف بود.

تضمین برکت یک سال با پخت بَلُکِ بیست و هفتمی

وی به پخت نوعی نان معروف به «بَلُکِ بیست و هفتمی» اشاره کرد و افزود: بَلُک به نانی گفته می‌شود که در ابعاد کوچک‌تر از نان معمولی پخته می‌شود و از گذشته در ابرکوه رسم بر این بوده است که مردم در شب 27 ماه رمضان، این نان را به نیت پنج تَن آل عبا و یا 14 معصوم به تعداد پنج یا 14 عدد می‌پختند و در کیسه‌های برنج، آرد و یا گندم نگه می‌داشتند با این اعتقاد که این اقلام تا سال آینده برکت خواهد داشت.

پژوهشگر ابرکوهی ابراز کرد: مراسم «دوست علی» یکی از معروف‌ترین سنت‌های کهن در فرهنگ مردم ابرکوه بوده است که تا به امروز نیز زنده نگه داشته شده و غالباً در محلات قدیمی و بافت تاریخی شهر هنوز می‌شود.

میزبانی هفت خانه از گروه‌های «قاشق زن»

اکرمی ادامه داد: تعدادی از جوانان و نوجوانان در قالب گروه‌های «قاشق زن» به هفت خانه مراجعه کرده و با گفتن چند عبارت به‌صورت شعر (دوست دوست دوست علیِ امام اول علیِ، میدی یا برم؟)، از صاحب‌خانه تقاضا می‌کردند تا آنان را دست‌خالی برنگرداند. صاحب‌خانه نیز هر نوع خوراکی که موجود داشت به آنان می‌داد تا بین خود تقسیم کنند.

وی خاطرنشان کرد: رسمی که هنوز در ابرکوه کهنه و فراموش نشده است، معرفی نوعروس توسط خانواده شوهر به مردم محل در مسجد بود. بدین ترتیب که مادر شوهر از خانواده عروس برای بردن دخترشان به مسجد کسب تکلیف می‌کرد و بعد از بردن او به مسجد، چادرنماز، سجاده و ... به او هدیه می‌داد و در به یُمن این اتفاق فرخنده در بین نمازگزاران شیرینی پخش می‌کرد.

دین اسلام، منشأ آداب‌ورسوم ابرکوهی‌ها

این محقق در خاتمه تأکید کرد: اغلب سنت‌های دیرینه مردم ابرکوه ریشه در دین و فضائل اخلاقی و پسندیده‌ای دارد که اسلام در آیات، روایات و حتی قرآن به آن اشاره دارد که در این سنت‌ها می‌توان اهمیت ازدواج، افطاری دادن و به یاد فقرا بودن، جایگاه ولایت حضرت علی (ع)، فراخواندن مسلمانان به عبادت و ... را به‌خوبی درک کرد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری فارس ، تاریخ انتشار: 19 اردیبهشت 1398 ، کدخبر: 13980217001193 ، www.farsnews.com‏