شعار سال: تولید علم یکی از مسائل مهم و راهبردی برای کشور محسوب می‌شود که عصاره آن می‌تواند از دلِ دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و تحقیقاتی بیرون بیاید؛ انجمن‌های علمی دانشجویی از جمله تشکل‌هایی هستند که می‌توانند به طور جدی به موضوع تولید علم وارد شوند و فعالیت آن‌ها کمتر رسانه‌ای می‌شود.

اهمیت دادن به نقش دانشجویان در توسعه علم و فناوری کشور و توجه کافی نکردن نهادهای متولی در پرداخت سطحی به ترویج و توسعه علم در جایگاه حقیقی آن، خبرگزاری آنا را بر آن داشت تا در راستای سیاست ذاتی خود در سلسله گفتگوهایی پای صحبت رؤسای دانشگاه‌ها، اساتید، نخبگان و دانشجویان عضو انجمن‌های علمی بنشیند و با ارائه راهکارهایی به مسائل و چالش‌های این انجمن‌ها بپردازد.

در این گفتگو میزبان محمد قوشچیان، دبیر سابق انجمن علمی دانشجویی گروه مهندسی ماشین‌های کشاورزی دانشگاه تهران، دانشجوی دکتری مهندسی مکانیک بیوسیستم دانشگاه تهران و مدیرمسئول و سردبیر نشریه علمی «صنعت سبز نوین» هستیم که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید.

 

- تولید علم از طریق دانشجویان و اساتید چگونه محقق می‌شود؟

قوشچیان: همه دانشجویان باید با تسلط به مبانی رشته تخصصی خود، مشکلات و معضلات کشور که با تخصص رشته تحصیلی آن‌ها قابل حل است را شناسایی کنند و بعد از آن از راه‌های مختلف در پی حل آن باشند که می‌تواند در قالب پروژه‌ها، طرح‌های علمی، پایان‌نامه‌ها، تشکل‌های علمی و استارت‌آپ‌ها صورت بگیرد.

 

 

 

 

آنا: نحوه آشنایی و علاقه شما به حضور و فعالیت در انجمن‌های علمی چگونه آغاز شد؟

قوشچیان: یکی از اصلی‌ترین راه‌های آشنایی با تشکل‌های دانشجویی از جمله انجمن‌های علمی، از طریق مشاهده و آشنایی با فعالیت‌های انجام شده در دوره‌های قبلی است که همین امر مسئولیت افرادی که در این تشکل‌ها وارد می‌شوند را سنگین‌تر می‌کند. بنده هم با مشاهده فعالیت‌ها و دوستانی که از زمان کارشناسی داشتم و در انجمن علمی دانشجویی گروه مهندسی ماشین‌های کشاورزی دانشگاه تهران فعالیت می‌کردند، با این تشکل و ظرفیت‌های آن آشنا شدم و چون علاقه‌مند بودم که در رشته تحصیلی خود کار بیشتری انجام دهم و اثرگذار باشم، به انجمن علمی متمایل شدم.

البته از همان ابتدای دوران کارشناسی با دوستانی که در دوره‌های مختلف عضو انجمن علمی بودند همکاری‌هایی می‌کردم ولی چون برنامه‌هایی به نظرم می‌رسید که می‌توانم انجام بدهم و مفید باشد، خودم نیز در دوره دکتری در انتخابات آن شرکت کردم و عضو و دبیر انجمن علمی شدم.

 

 

 

 

-انجمن‌های علمی دانشجویی چه نقشی در پیشرفت علمی کشور دارند؟

قوشچیان: وقتی تشکلی از دانشجویان علاقه‌مند و توانا با اهداف علمی تشکیل شود، می‌تواند با شناسایی و کار روی مشکلات و نقاط ضعف موجود در هر رشته که در روال معمول سیستم آموزش و پژوهش دانشگاه پوشش داده نمی‌شوند، تأثیرگذار باشد و به پیشرفت علمی کشور کمک کند؛ ولی قطعاً این کار مستلزم ورود دقیق و با اطلاعات کافی به این انجمن‌هاست که هم باید از طرف دانشجویان به‌صورت جدی پیگیری شود و هم از سوی مسئولان حمایت‌های کافی و همچنین هدف‌گذاری‌ها و ریل‌گذاری‌های خوبی صورت بگیرد.

 

 

 

 

- رویکرد نظام آموزش عالی را در خصوص حمایت کردن از انجمن‌های علمی دانشجویی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

قوشچیان: متأسفانه انجمن‌های علمی دانشجویی به اندازه کافی جدی گرفته نشده‌اند و به همین خاطر حمایت‌های مناسبی از آن‌ها صورت نمی‌گیرد. قاعدتاً وقتی تشکلی از ابتدا تأثیرگذار و با اهمیت در نظر گرفته شود در کنار باز گذاشتن عرصه برای بروز خلاقیت‌ها و برنامه‌های نوآورانه، برنامه‌ریزی و ریل‌گذاری دقیقی برای آن صورت می‌گیرد و حمایت‌های مادی و معنوی بسیاری می‌شود تا به اهداف و چشم‌اندازهای خود برسد.

در حالی که در انجمن‌های علمی دانشجویی متأسفانه خیلی شاهد این روند نیستیم و حصول نتیجه از یک سال فعالیت انجمن، فقط متکی به پیگیری و تلاش خود افرادی است که عضو انجمن شده‌اند و اگر اعضای یک انجمن آگاهی کافی نداشته باشند و فعال نباشند، برنامه‌ریزی، پیگیری، هدایت و آگاه‌سازی مناسب برای آن‌ها صورت نمی‌گیرد.

 

 

 

 

- آسیب‌ها و چالش‌های انجمن‌های علمی دانشجویی چیست؟

قوشچیان: یکی از مشکلات اصلی در انجمن‌های علمی که مانع فعالیت‌های آن می‌شود، فقدان شیوه‌نامه و اساسنامه‌های مشخص و واضح در بسیاری از بخش‌ها بوده و گاهی رعایت نکردن اساسنامه‌های موجود و الزام‌آور نبودن آن‌ها یک مسئله جدی است.

این مشکل در موارد متعددی از جمله جایگاه انجمن‌های علمی دانشجویی در دانشگاه، نحوه تعامل انجمن‌های علمی با مدیران گروه‌ها، اساتید مشاور انجمن و مسئولان، حمایت مادی و معنوی از برنامه‌های انجمن در سطح گروه و دانشکده، نحوه صحیح انتخابات انجمن برای ورود افراد آگاه و دغدغه‌مند، تصمیم‌گیری و نحوه برخورد با انجمن‌های غیرفعال و حتی افراد غیرفعال در هر انجمن برای ایجاد پویایی در آن‌ها و... بروز پیدا می‌کند كه هرکدام از این موارد را می‌توان بسط داد و توضیحاتی در مورد آن ارائه کرد.

 

 

 

 

البته مشكل اساسی ديگر نیز عدم آگاهی و شناخت بسياری از دانشجويان، اساتيد و مسئولانی است كه در فعاليت‌های انجمن‌ها دخيل هستند و از اهداف و وظايف انجمن‌های علمی دانشجویی اطلاعی ندارند كه منجر به برخوردهای سليقه‌ای می‌شود.

آنا: چه راهکارهایی برای تقویت انجمن‌های علمی در دانشگاه‌ها وجود دارد؟

قوشچیان: اولين و مهم‌ترين گام اين است كه در برنامه‌ريزی‌ها، انجمن‌های علمی دانشجويی جدی‌تر و اثرگذارتر در نظر گرفته شوند و جايگاه خودشان را در دانشگاه پيدا كنند، در اين صورت قطعاً از هر لحاظ توجه بيشتری به مسائل آن‌ها می‌‌شود و حمايت‌های مادی و معنوی از انجمن‌ها افزایش می‌یابد. مسئله بعدی معرفی بيشتر اين تشكل‌ها و ايجاد شناخت كافی نسبت به اهداف و وظايف آن‌هاست كه بايد برای دانشجويان، اساتيد و مسئولان مرتبط با فعاليت‌های انجمن‌های علمی انجام شود. متأسفانه بسياری از افراد نسبت به اين موضوع آشنايی كافی ندارند.

 

 

 

یک مسئله ديگر هم فراهم كردن ارتباط زيربنایی و سازمانی اين تشكل با نهادهای علمی مرتبط است كه می‌‌تواند به افزايش كيفيت و كميت فعاليت‌های انجمن‌های علمی دانشجویی كمک بسیاری كند. در حال حاضر علی‌رغم ماهيت علمی انجمن‌ها، هيچ ارتباط ساختاری میان آن‌ها با نهادها و بخش‌های علمی حتی درون دانشگاهی وجود ندارد و ايجاد اين ارتباط صرفاً محدود به فعاليت خود اشخاص است.

- برای اینکه انجمن‌های علمی دانشجویی فارغ از برگزار کردن کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی به تولید علم و حل مسائل کشور از طریق علم روی بیاورند، چه کاری باید انجام دهند؟

قوشچیان: انجمن‌های علمی بايد مسئله‌محور باشند و صرفاً محدود به فعاليت‌های معمول و روزانه نباشند؛ يعنی باید مشكلات و مسائل را شناسايی كنند و برای حل هركدام برنامه‌ریزی و اقدام كنند. گاهی لازم است كارگاه‌ها و سمينارهای آموزشی برگزار شود و سطح دانش را بالاتر ببرد، گاهی دانش وجود دارد و لازم است ارتباط با صنعت و فعاليت ميدانی تقويت شود تا مشكلات واقعی كشور مشخص شود و مورد تمركز قرار بگيرد و گاهی لازم است توانمندی‌های علمی دانشجويان مطرح و معرفی شود. در هر مورد ابتدا بايد مشكل و راه حل آن بررسی شود و در جهت تأثيرگذاری مثبت حركت كرد.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار: 29 تیر ۱۳۹۹،کد خبر: 500700،  ana.press