شعار سال: نگاهي به گزارش‌هاي خارجي تهيه شده در کشورهايي که قصد سرمايه‌گذاري در ايران را دارند نشان مي‌دهد که چه نقاط ضعف يا قوتي در اين حوزه وجود دارد و ايران چگونه مي‌تواند سرمايه‌گذاران خارجي را با انجام پاره‌اي اصلاحات، جذب کرده و صنايع کشور را ارتقا دهد«موسسه جهاني سوئيس» در اين رابطه گام موثري برداشته است.

گزارش موسسه جهاني سوئيس ابتدا به نقش حمل‌ونقل و اهميت آن در جهان و نياز مداوم آن به سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌ها و تجهيزات مربوط اشاره کرده است و ادامه داده که سرمايه‌گذاري در اين حوزه مي‌تواند موجب افزايش سرعت و کاهش هزينه نقل و انتقالات ‌شود. براساس اين گزارش، حمل‌ونقل ريلي هنوز هم چه براي انتقال بار و چه مسافر، کارآمدترين و ارزان‌ترين وسيله محسوب مي‌شود. براساس اين گزارش، کشورهاي در حال توسعه و توسعه یافته پيشرفت زيادي در اين خصوص داشته‌اند و سهم زيادي از توسعه زيرساخت‌هاي آن ها به اين بخش مربوط مي‌شود.

پتانسيل‌هاي ريلي ايران

ايران نيز که يکي از بزرگ‌ترين کشورهاي منطقه خاورميانه به حساب مي‌آيد بيش از ۱۳۰ سال است که سابقه زيرساخت‌هاي ريلي دارد، اما در دهه‌هاي اخير، به‌خصوص پس از تحريم‌هاي شديد عليه کشور، اين صنعت رشد قابل‌توجهي نکرده است. براساس اين گزارش، پس از برجام و رفع تحريم‌ها، کشور قابل بازسازي و تجديد زيرساخت‌هاي خود خواهد بود.

در گزارش مورد اشاره آمده است که استراتژي حمل‌ونقل در دهه آينده بر توسعه بخش ريلي متمرکز خواهد بود. اهميت فزاينده ايران به‌عنوان يک کشور ترانزيتي بين اروپا، آسيا و آسياي مرکزي موجب شده، توسعه بخش ريلي اولويتي استراتژيک به دست آورد. موارد مرتبطي همانند نگهداري و تعميرات، بهبود و بازسازي زيرساخت‌هاي فعلي نيز در اين چارچوب مورد توجه قرار خواهد گرفت.

در سال ۲۰۱۳ بخش ريلي در ايران، ۲۵ ميليون مسافر را جابه‌جا کرده بود که براي کشوري با جمعيت ۸۰ ميليوني اندک است و خصوصي‌سازي خدمات ريلي و آغاز به‌کار قطارهاي سريع‌السير تاثير محدودي بر اين ارقام داشته است. همچنين، در گزارش مورد اشاره حمل‌ونقل بار نيز در سال ۲۰۱۳ بيش از ۱۵۰ ميليون تن بوده اما به دلايلي نظير عدم خدمات نگهداري مناسب، چندان هم پويا نبوده است. بيشترين بار در کشور يعني ۵۵۶ ميليون تن در سال، از طريق جاده‌اي منتقل مي‌شود و به همين دليل است که بخش ريلي پتانسيل رشد قابل‌توجهي دارد.

فرصت‌هاي کليدي در بخش ريلي

در گزارش موسسه جهاني سوئيس به فرصت‌هاي کليدي در بخش ريلي ايران نيز پرداخته شده که عبارتند از ساخت و نگهداري؛ تهيه و تدارک لکوموتيوها؛ تهيه و تدارک واگن‌ها؛ پيشنهاد ارائه خدماتي براي بهينه‌سازي زيرساخت‌ها و ظرفيت‌هاي موجود و در نهايت يافتن کارآمدي‌هاي انرژي بيشتر براي رقابتي‌تر کردن قيمت‌ها در قياس با حمل‌ونقل جاده‌اي. مطابق اين گزارش در سال ۲۰۱۶، قريب به ۷۰ درصد از ترن‌هايي که در بخش مسافري ريلي ايران کار مي‌کنند بيش از ۲۵ سال عمر دارند و کيفيت پايين، فقدان نگهداري و مسائل ديگر ناشي از تحريم‌ها منجر به اين شده است که تجربه مصرف‌کننده چندان خوب نبوده و ميانگين سرعت آن پايين يعني حدود ۷۰ کيلومتر در ساعت باشد. اين عوامل از دلايل عدم محبوبيت زياد بخش ريلي در ايران به شمار مي‌روند. به همين دليل عموما مسافران اتوبوس يا در موارد ديگر خودرو و هواپيما را انتخاب مي‌کنند. با اين حال با نگاهي به معرفي واگن‌هاي درجه يک (فرست کلاس) به نظر مي‌رسد تا حدودي در جذب مسافر موفق بوده‌اند.

نگاهي به آمارهاي حمل بار در ايران نشان مي‌دهد که ۷۰ درصد از بار ايران از طريق جاده‌اي، ۱۸ درصد از طريق خط لوله، سه درصد از طريق دريايي، دو درصد از طريق هوايي و هفت درصد از طريق ريلي منتقل مي‌شود و اين در حالي است که ۸۰ درصد از مسافران به وسيله حمل‌ونقل جاده‌اي، هفت درصد از طريق هوايي و ۱۳ درصد از طريق ريلي جابه‌جا مي‌شوند.

سياست‌هاي دولتي و چالش‌هاي ريلي

سياست‌هاي دولتي ايران در بخش ريلي و چشم‌انداز سال ۲۰۲۵ بخش ديگري از گزارش موسسه جهاني سوئيس بوده که عبارت است از ۲۵ هزار کيلومتر شبکه ريلي، ارتقاي ظرفيت کل حمل‌ونقل مسافر به ۱۶۰ ميليون نفر، حمل ۲۲۰ ميليون تن بار، افزايش سهم بازار ريلي در حمل‌ونقل باري به ۳۰ درصد و افزايش حمل‌ونقل ريلي در بخش مسافر به ۱۸ درصد. همچنين در اين گزارش به تصميم‌گيران و سطوح مختلف تصميم‌گيري در کشور اشاره شده و پروژه‌هاي مختلف موجود براي سرمايه‌گذاري در آن مطرح شده است.

از طرف ديگر موانع و چالش‌هاي سرمايه‌گذاري در بخش ريلي ايران عبارتند از برخي قوانين؛ نرخ ارز دوگانه؛ سوءبرداشت‌هاي فرهنگي؛ بوروکراسي و پارتي‌بازي؛ رقيبان روسي و چيني و همچنين رقيبان محلي به‌خصوص در بخش ساخت و در نهايت تامين مالي پروژه. همچنين اين موارد مهم‌ترين مسائلي هستند که براي سرمايه‌گذاران خارجي ريلي مشکلاتي در کشور ما ايجاد خواهند کرد.

بخش خصوصي ناجي حمل و نقل ريلي

در همين حال سيدهادي بهادري، عضو کميسيون عمران مجلس معتقد است که توان موجود در بخش خصوصي‌مي‌تواند نجابت دهنده حمل و نقل ريلي کشور باشد. اين نماينده مجلس با تاکيد بر ضرورت انتقال بار و مسافر از جاده به ريل، گفت: برنامه‌ريزي‌هاي ما در حوزه حمل و نقل ريلي کور بوده و مبادي و مقاصد سفر و همچنين آينده‌نگري در آن ديده نمي‌شود. اين در حالي است که کشورهاي پيشرفته درخصوص رشد صنعت حمل و نقل ريلي خود تلاش‌هاي بسياري کرده‌اند اما در کشور ما کليات شبکه ريلي و اتصال دو مرکز استان صورت گرفته است. اين عضو کميسيون عمران مجلس با تاکيد بر اينکه پيوستگي شبکه ريلي در دنيا علت اصلي توفيق آن است، تصريح کرد: حمل و نقل ريلي بايد به مترو و خطوط شهري متصل باشد تا فرد از نزديک‌ترين محل به زندگي خود از شبکه ريلي استفاده کند. بهادري با بيان اينکه در کشور ما شبکه ريلي و اتصال و پيوستگي آن بسيار محدود است، گفت: متاسفانه در بسياري از شهرها ما هنوز ريل نداشته و با قطارهاي نامناسب، کمبود واگن و لکوموتيو دست و پنجه نرم مي‌کنيم. وي با تاکيد بر اينکه واگن‌هاي موجود در کشور به اندازه شبکه‌هاي موجود نيست، افزود: بسياري از لکوموتيوهاي موجود در شبکه حمل و نقل ريلي کشور بسيار فرسوده بوده و کيفيت کمي‌دارند. اين نماينده مجلس با بيان اينکه اگر مي‌خواهيم مردم را به سمت استفاده از ريل هدايت کنيم بايد جاذبه آن را بيشتر کرده و در اين حوزه سرمايه‌گذاري کنيم، تصريح کرد: با توجه به اينکه سرمايه‌گذاري در حوزه ريل بسيار سنگين است بايد از توان بخش خصوصي در اين راستا استفاده کنيم. بهادري در پايان با تاکيد بر اينکه ايمن بودن، ارزاني و همچنين مناسب‌تر بودن از حيث آلايندگي به نسبت حمل و نقل جاده‌اي از مزيت‌هاي توسعه حمل و نقل ريلي است، تصريح کرد: بايد تلاش کنيم علاوه بر توسعه شبکه ريلي در کشور شبکه متصل نيز ايجاد شود تا تردد مردم راحت‌تر شود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تجارت، تاریخ انتشار 4 اردیبهشت 97 ، کد مطلب: 60090، www.tejaratonline.ir