شعار سال: مرحوم حضرت آیت الله العظمی میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در اعمال ماه رجب می آورد: اگر شب اول ماه «شب جمعه» باشد، سزاور است که عمل لیله الرغائب را در آن به جای آورد و آن چنان است که از رسول اکرم(ص) روایت شده است که فرمود:

از نخستین شب جمعه ماه رجب غفلت نکنید چه آن شب را ملائکه «شب رغائب» نامند و آن چنان است که چون ثلث شب بگذرد در آسمان‌ها و زمین ملکی باقی نمی ماند مگر اینکه در کعبه و حول آن جمع می‌شوند و خداوند به آنها خطاب فرموده گوید: ای ملائکه من! هرچه می‌خواهید از من بخواهید.

رسول خدا فرمود: نیست کسی که اولین پنجشنبه ماه را روزه بگیرد و بین عشاء و نیمه شب دوازده رکعت نماز بگزارد و بین هر دو رکعت سلام دهد و در هر رکعت یک مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه سوره «انا انزلناه فی لیله القدر» و دوازده مرتبه سوره «قل هو الله احد» بخواند و چون از نماز فارغ شود هفتاد مرتبه بر من «صلوات» فرستد و بگوید: «اللهم صل علی محمد النبی الامی و علی آله» پس به سجده رود و در سجود هفتاد مرتبه بگوید: سبوح قدوس رب الملائکه و الروح؛ سپس سر بر دارد و بگوید: ربِّ اغفر وَ ارحَم و تَجاوَز عما تعلم انک انت العلی العظیمُ؛ باز سجده دیگر برود و در سجود خود همان را که در سجده اول گفت بگوید و پس از آن حاجت خود را از خدا بخواهد همانا برآورده می‌شود ان شاء الله.

پس از آن رسول خدا(ص) فرمود: قسم به کسی که جانم به دست او است این نماز را هیچ مرد و زنی از بندگان خدا نمی‌گزارد مگر اینکه خدا گناهان او را می‌آمرزد هرچند آن گناهان به اندازه کف دریا و عدد ریگها و وزن کوهها و شماره برگ درخت‌ها باشد و روز قیامت هفتصد نفر از اهل بیت خودش را که مستوجب آتش باشند شفاعت می‌کند و چون شب اول نزول به قبرش شود خداوند ثواب این نماز را به صورت نیکو و چهره باز و زبان خوش برای او برانگیزد.

روایت لیلة الرغائب از منظر شیعه و اهل سنت

الف) لیله الرغائب در نزد اهل سنت : علمای اهل سنت این روایت را جعلی دانسته و انجام این نماز را بدعت می‌دانند از این رو پیروان خود را از انجام آن باز می‌دارند هر چند این عمل در بین عوام از اهل سنت انجام می‌گیرد. حافظ ابن رجب از علمای اهل سنت درباره این نماز می‌گوید: «و أما نماز، در ماه رجب؛ هیچ گونه نماز مخصوصی که مختص به همین ماه باشد، به پایه صحت نرسیده و احادیثی که درباره فضیلت صلاة الرغائب در نخستین جمعه ماه رجب روایت شده، دروغ، باطل و نادرست می‌باشد و این نماز به نزد جمهور علما بدعت می‌باشد و نخستین بار، پس از سال ۴۰۰ هجری نمایان شد، به همین خاطر پیشینیان شناختی از آن نداشتند و در مورد آن صحبت نکردند ».
همچنین یکی دیگر از علمای اهل سنت در این باره می‌گوید: «از احادیث ساختگی حدیثی است در فضیلت جمعه اول ماه رجب که خواندن نماز رغائب و … را از اعمال این شب می‌داند ».

ب) لیلة الرغائب در نزد شیعه : در میان شیعه اولین بار این روایت توسط سید ابن طاووس در کتاب اقبال آورده شده و پس از آن توسط علامه مجلسی در کتاب شریف بحارالانوار با ذکر سلسله سند آن یعنی ذکر نام کسانی که روایت را تا پیامبر اسلام (ص) نقل کرده‌اند بیان کرده است. در سلسله سندی که علامه مجلسی ذکر کرده افرادی مانند ابو عبدالله الحسین بن علی، مسموسم (یا سموسم و یا سمرسم)، ابی الفتح نورخان عبد الواحد اصفهانی، عبد الواحد بن راشد الشیرازی وجود دارد که خود علامه آنها را مجهول می‌داند و می‌نویسد: «در کتاب‌های رجالی و غیره، مشخص نیست وی ثقه است یا نه ».
از این رو یقیناً سند این روایت ضعیف است؛ ولی شیوه و روش علما و مراجع شیعه بر آن است که در روایاتی که دستور به عبادتی را مطرح کردند و سند آنها ضعیف است حکم به استحباب می‌کنند و دلیل آنها روایاتی است که می‌فرماید اگر ثواب عملی از سوی پیامبر به کسی رسید و آن را انجام داد و بعداً معلوم شد که پیامبر آن را نفرموده خداوند ثواب آن عمل را به او می‌دهد؛ مثلاً امام صادق (ع) در روایتی می‌فرماید: «مَنْ بَلَغَهُ عَنِ النَّبِیِّ ص شَیْ‏ءٌ مِنَ الثَّوَابِ فَعَمِلَهُ کَانَ أَجْرُ ذَلِکَ لَهُ وَ إِنْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَمْ یَقُلْه‏؛ اگر کسی ثواب عملی از سوی پیامبر به او برسد و بر طبق آن عمل نماید، خداوند ثواب آن عمل را به او می‌دهد ولو اینکه رسول خدا (ص) این کلام را نفرموده باشد ». البته این امر خاص به نماز و اعمال اولین شب جمعه ماه رجب نیست، بلکه در بسیاری از مستحبات جاری است و علما بر طبق آن فتوا می‌دهند.

ج) لیلة الرغائب از دیدگاه آیت الله جوادی آملی: آیت الله جوادی آملی در یکی از جلسات درس اخلاق خود، لیلة الرغائب را شب رغبت‌ها برشمرده و بیان می‌کند: امیدواریم که در لیلةالرغائب رغبت ما با رهبت(راهب شدگی) ما هماهنگ باشد. هم از قهر و جلال خدا راهب باشیم، هم به مِهر و جمال خدا راغب باشیم؛ رغبت یعنی میل نه آرزو. لیلةالرغائب به معنای شب آرزوها نیست، بلکه شب رغبت‌ها و گرایش‌ها و مجذوب‌شدن‌هاست لذا آن انجذاب و گرایش و میل و شوق را می‌گویند رغبت، در برابر رهبت. خدای سبحان جنّاتی دارد که ما را به آنها ترغیب کرده و برای روح ما هم بهشتی دارد که ما را به آن هم ترغیب کرده است.
وی اظهار داشت: در بخش پایانی سورهٴ مبارکهٴ «قمر» چنین آمده ﴿إنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنّاتٍ وَنَهَرٍ ٭ فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ﴾ یعنی مردان باتقوا بهشتی دارند همین (جَنَّاتٌ تَجْرِیْ مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ﴾جنت جسم و بدن است و لذایذ مادی که در آن نهرِ عسل جاری است نهرِ آب جاری است نهر شیر جاری است نهر خمر جاری است این انهار چهارگانه در این بهشت هست. اما یک بهشت دیگری دارد که آن برای روح ماست و این را با واو عطف بیان نکرده بلکه فرمود: ﴿إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ ٭ فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ﴾ نه «و فی» ﴿فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ﴾ آن جنّت برای روح ماست برای جان ماست که نزد خدا قرار بگیریم.
آیت الله جوادی آملی می‌افزاید: اوساط اهل ایمان، رغبت شان در لیلةالرغائب به ﴿جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ﴾ است و اوحدی از اهل ایمان گذشته از اینکه ﴿جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ﴾ را طالب هستند ﴿فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ﴾ را هم مورد رغبت و میل و گرایش و انجذاب خود قرار می‌دهند آن‌گاه درباره چنین گروهی گفته می‌شود: ﴿وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ﴾ هم جنّت بدن است هم جنّت جان است هم لذّت روح است هم لذّت تن است که ان‌شاءالله در لیلةالرغائب به این رغبت‌ها بار می‌یابیم.

کتاب ترجمه المراقبات – ص 120
تالیف: عارف کامل میرزاجواد آقاملکی تبریزی(ره)
با اندكي اضافه و تلخيص برگرفته از خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: 25 فروردین 1395، کد مطلب: 1041751:. www.tasnimnews.com / سایر منابع.