شعار سال: لَیلَةُ الرَّغائِب به معنای شب بخششهای فراوان یا شبی که مورد رغبت است، نام نخستین شب جمعه ماه رجب است.
بر اساس روایتی از پیامبر (ص)، در این شب فرشتگان به کعبه میآیند و از خداوند درخواست میکنند شخص روزهدار در ماه رجب را ببخشد. خداوند هم درخواست آنها را اجابت می کند.
معنای لیله الرغائب
لیله به معنای شب است و کلمهٔ «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای چیزی است که مورد رغبت و میل و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان است؛ بنابراین «لیله الرغائب» هم میتواند به معنای شبی باشد که میل و توجه به آن بسیار است و هم میتواند به معنای شبی باشد که در آن عطا و بخشش خدا بسیار است. با توجه به روایتی که در فضیلت این شب نقل شده هر دو معنا درست است.
اعمال لیله الرغائب
در روایت لیلة الرغائب آمده است، اولین پنجشنبه ماه رجب روزه گرفته شود و در شب جمعه، بین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به یک سلام ختم میشود و در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، و دوازده مرتبه سوره توحید خوانده میشود.
پیامبراكرم صلوات الله علیه در فضیلت این نماز میفرماید:
«كسی كه این نماز را بخواند، شب اول قبرش خدای متعال ثواب این نماز را با زیباترین صورت و با روی گشاده و درخشان و با زبان فصیح به سویش می فرستد. پس او به آن فرد می گوید: ای حبیب من، بشارت بر تو باد كه از هر شدت و سختی نجات یافتی».
شک در اصالت دینی و علم الرجال احادیث اثباتی لیله الرغائب:
عنوان «لیلةالرغائب» برای اولین شب جمعه ماه رجب عرفا این ذهنیت را پدید آورده که ریشه دینی و مذهبی دارد. از این رو از آیتالله حاج شیخ هادی نجفی اصفهانی از علمای اصفهان پرسیده شد که آیا در متون روایی و شیعی، چنین موضوع و سابقهای وجود دارد؟ ایشان پاسخ دادهاند: « اساسا چیزی به نام لیلةالرغائب در میان کتب معتبر اهل سنت وجود ندارد تا چه رسد به کتب معتبر علمای شیعه، البته این موضوع در کتابهای دست چندم اهل سنت وارد شده ، ولی حتی رجال و سلسله سند آن را خود اهل سنت تضعیف میکنند.»
در پی این پاسخ از آیتالله نجفی اصفهانی پرسیده شده است که، پس چگونه این موضوع وارد مفاتیح و احیانا دیگر کتب ادعیه شده است؟ توضیح ایشان از این قرار است: موضوع از طریق کتب اهل سنت وارد کتاب اقبال سید ابن طاووس و از اقبال ابن طاووس وارد مفاتیح شده، ولی هیچگونه سندیت و روایتی از طریق ائمه معصومین علیهمالسلام ندارد. روایت آن نبوی بوده ولی سند این روایت نبوی را هم علمای علم رجال اهل سنت ضعیف شمردهاند و اعتباری برای آن قایل نیستند. به عبارت دیگر در زمره احادیث جعلی میدانند.به صراحت می توان گفت که لیلةالرغائب و اعمال آن در شریعت مقدسه وارد نشده و از مجعولات صوفیه اهل سنت است.آنچه به عنوان اعمال لیلةالرغائب مشهور شده -مثل نماز و روزه - به خودی خود استحباب ذاتی دارد و احتیاجی به اثبات لیلةالرغائب ندارد.
با توجه به تشکیک صورت گرفته در سندیت روایت ، لیله الرغائب را بجا بیاوریم یا خیر؟
بزرگان دینی سه راهکار برای این وضعیت پیشنهاد داده اند که هر سه راهکار مورد اشاره توصیه می کنند که اعمال شب لیله الرغائب را بجا آوریم و تشکیک نباید ما را سست نموده یا از خواهش و آرزو و اشتیاق ، باز دارد:
*** راه اول این است که کسی قائل به این باشد که تسامح در ادله سنن معتبر است یعنی روایات مرسل و غیر صحیح در این گونه موارد حجت بوده و می توان به استحباب آن فتوا داد. حتی اگر این روایات در کتب اهل سنت باشد.
*** راه دوم این است که احادیث «مَن بَلَغ» را برای اثبات استحباب حجت ندانیم ولی در روایت است که اگر کسی آنها را «رجاء» به امید دریافت پاداش یا در خواست ثواب انجام دهد، آن ثواب به آنها داده می شود.
*** راه سوم این است که به سراغ اطلاقات ادله نماز و دعا رویم. عموماتی وجود دارد که نماز مستحب است و هر کس می خواهد زیاد و هر کس که می خواهد کمتر بخواند.بنا براین می توان به قصد قربت مطلقه که همان قصد عمومات است اعمال لیلةالرغائب را به جا آورد.
سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ انتشار ۲ فروردین ۹۷، کدمطلب:۶۴۷۲۲۴۱، www.yjc.ir / سایر منابع .