آب از ضروریترین عوامل توسعه جوامع انسانی بوده و ایران از جمله کشورهایی است که تـامین آب بـرای مـصارف مختلـف از دغدغه‌های مهم دولتمردان در راستای توسعه پایدار محسوب می‌شود. تاکنون حجم قابل توجهی از منابع آبی کشور به دلیل کیفیت پایین، مورد استفاده قرار نگرفته و یا در استفاده از آنها ضوابط و معیارهای زیست محیطی لحاظ نگردیده است. اما باور این اسـت کـه بخشی از این منابع که مشکلات کیفی کمتری داشته یا مشکلات آنها با اتخاذ روش‌های کاربردی مناسب قابل اغماض می‌باشد، باید با در نظرگیری مسایل زیست محیطی در برنامه‌ای توسعه و بهره‌وری منابع آب گنجانده شوند.

جوامع شهری و روستایی کانون اصلی مصارف آب برای مقاصد شرب، زراعی، صنعت و تولید فاضلاب انسانی هستند. افـزایش مصارف آب و به تبع آن تولید فاضلاب و روند رو به رشد این تولید، و همچنین توجه به استفاده غیراصولی در وضـع موجـود، ایجـاب می‌کند، برای جلوگیری از گسترش مشکلات محیط زیستی و همچنین تامین بخشی از آب مورد نیاز مصارف مختلف از طریـق بـاز چرخانی و استفاده مجدد از پساب‌ها و آب‌های برگشتی برنامه‌ریزی شود.

فاضـلابهـای شـهری، صنعتی و کشاورزی از نظر ویژگیهای کیفی متفاوت بوده و این تفاوت در مقیاس کمتر در داخل گروه‌های مختلف از منابع سـه‌گانـه مذکور نیز مشاهده می‌شود. مشخصه اصلی فاضلاب‌های انـسانی BOD و COD بـالا، عناصـر مغـذی و میکروارگانیسم‌های بیماریزا (باکتریایی و انگلی) است. این فاضلاب‌ها در صورت عدم نفوذ فاضـلاب‌هـای صـنعتی فاقـد فلـزات سنگین در حد خطرزا هستند. لذا از این نظر جای نگرانی نیست. این منابع در صورت راهبری درست تصفیه‌خانه از حداقل نوسـانات کیفی برخوردار خواهند بود.

در زه آبهای کشاورزی وابسته به کیفیت آب مصرفی، نوع و راندمان سامانه آبیاری، نوع سامانه زهکشی، میزان مصرف نهاده های کشاورزی، نوع و ویژگیهای خاک و همچنین شرایط اقلیمی منطقه مـیباشـد. مشخـصه اصـلی زهآبهـای کشاورزی دارا بودن EC بالا، وجود عناصر مغذیN و Pدر غلظتی قابل توجه و همچنین حضور بقایای سموم و آفتکـش‌هـا و در درجه‌های کمتر عوامل میکربی است. مهمترین عامل محدودیت زا در استفاده مجدد از این منبع در کشاورزی میزان بالای امـلاح بوده و از جنبه های زیست محیطی عناصر مغذی، بقایای سموم و آفت کشها از اهمیت بیشتری برخوردارند.

بیشترین تفاوت کیفی در داخل گروه‌های سه گانه مربوط به فاضلاب‌های صنعتی است. این گروه دارای دامنه تغییرات کیفی وسیعی هستند. مشخـصه فاضلاب صنایع غذایی، مواد آلی و عناصر مغذی بالا، صنایع فلزی ترکیبات فلزی، به ویژه فلزات سنگین زیـاد و مشخـصه فاضـلاب صنایع دارویی، دارا بودن ترکیبات شیمیایی و آلی قابل توجه است.

با توجه به تنوع و دامنه وسیع تغییرات کیفی پساب‌های صنعتی، از مهمترین شاخص‌های کیفی محدودیت زا در مصارف مجدد، میتوان به حضور ترکیبات شیمیایی و سمی، فلزات سنگین، مواد آلی،pH نامناسب و دما و رنگ اشاره کرد. در استفاده از این منابع توجه به غلظت فلزات سنگین و همچنین ترکیبات شیمیایی از اهمیـت بیشتری برخوردار است. به طور کلی استفاده از این منابع نیاز به ملاحظـات کیفـی و زیـست محیطـی شـدیدتری در مقایـسه بـا زهآب‌های کشاورزی و همچنین پساب‌های خانگی دارد.

کاربرد فاضلاب‌های تـصفیه شـده در کـشورهای مختلـف جهـان از دیـر بـاز رواج داشـته اسـت. در کـشورهای پیـشرفته فقـط فاضلاب‌های تصفیه شده با رعایت ضوابط زیست محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرند. محور این قوانین حفظ سلامتی انسان، حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی خاک و آب استوار بوده و در دوره‌های زمانی مشخصی مورد بازنگری قرار می‌گیرد. درحالی‌کـه در کشورهای در حال توسعه، علاوه بر فاضلاب‌های تصفیه شده گاها از فاضلاب‌های خام نیـز بـرای تولیـد محـصولات کـشاورزی استفاده می‌شود.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: 3 مهر1397 ، کدخبر: 97070301721، www.isna.ir