وحید شقاقی شهری تحلیلگر مسائل اقتصادی در خصوص اختیارات جدید بانک مرکزی طی گفتگو با فرارو اظهار کرد: «مدتی است که بانک مرکزی در دو یا سه نوبت، امتیازاتی را از شورای هماهنگی سران سه قوه دریافت می‌کند که برخی از آن‌ها از گذشته هم وجود داشته، اما الان با توجه به اینکه به تصویب این شورا می‌رسد، اختیارات بانک مرکزی افزایش پیدا کرده است.

یکی از این اختیارات دخالت در بازار آزاد است که به صورت ناملموس و غیرمشهود است تا بتوان در مواقع ضروری بازار را متعادل کرد. این دخالت هم می‌تواند به شکل تزریق دلار محدود به بازار باشد و هم می‌تواند در راستای جمع کردن دلار در بازار باشد تا از این طریق بتوانند عملا ثبات را به بازار ارز برگردانند.»

وی افزود: «یکی دیگر از اختیاراتی که شورای هماهنگی سران سه قوه به بانک مرکزی داد، این بود که بانک مرکزی مدتی به دنبال اجازه دخالت در بازار نیما بود و بالاخره شورای هماهنگی این اختیار را به این نهاد داد. زیرا در این بازار بعضا شفافیت موجود باعث می‌شد که صادرکنندگان غیرنفتی که عمدتا خصولتی هستند و بعضا مشاهده شده بود که بازار نیما را دور می‌زنند یا در تزریق ارز تعلل می‌کردند؛ لذا این دخالت بانک مرکزی کاملا لازم بود. ضمن اینکه رویکرد صادرکنندگان باعث شده بود که نه تنها بازار صدمه ببیند بلکه واردکنندگان هم حاضر نبودند با قیمت ارائه‌شده ارز خریداری کنند. زیرا به عنوان مثال اگر واردکننده حاضر نباشد ارز ۱۰ هزار تومانی خرید کند، کل بازار و اقتصاد آسیب می‌بیند.»

او ادامه داد: «در چنین شرایطی حالا به بانک مرکزی این اختیار را دادند که به بازار نیما هم وارد شود و یک جا‌هایی دلار را از صادرکننده بخرد و به واردکننده بفروشد. این کار چند حسن دارد که مهم‌ترین آن‌ها این است که باعث می‌شود عملا سرعت عمل افزایش پیدا کند و تعلل در واردات صورت نمی‌گیرد و واردکننده می‌تواند یک جا‌هایی با سرعت عمل بیشتری و محدودیت کمتری دلار خریداری کند؛ بنابراین به عقیده من حضور بانک مرکزی در بازار نیما با توجه به اینکه موجب تسهیل فرایند می‌شود، بسیار مفید خواهد بود.»

این استاد دانشگاه عنوان کرد: «یکی دیگر از اختیارات جدید بانک مرکزی این است که الان اجازه انتشار اوراق مشارکت ارزی دارد؛ که بسیار اتفاق خوبی است. زیرا الان مردم می‌توانند ریال‌های خود را بدهند و اوراق مشارکت ارزی خریداری کنند. این می‌تواند یکی از ابزار‌های مناسب برای جمع‌آوری نقدینگی در کشور باشد و در قبال این نقدینگی به مردم اوراق مشارکت ارزی بدهد و تضمین کند؛ بنابراین عمده اختیاراتی که این روز‌ها به بانک مرکزی داده می‌شود برای ورود بیشتر و به‌هنگام این نهاد به بازار است تا بتواند ثبات لازم را ایجاد کند و مانع شود در مقابلِ از کار افتادن سامانه نیما و اجازه ندهد در مسیر تامین ارز برای واردکنندگان تعللی رخ دهد.»

این اقتصاددان افزود: «از همان ابتدا باید بانک مرکزی تلاش می‌کرد به بازار نیما عمق ببخشد و به عملکرد صرافی‌ها نظارت می‌کرد و این تضمین را به واردکنندگان می‌داد که آن‌ها می‌تواند در زمان نیاز به راحتی ارز خود را تهیه کنند. از طرف دیگر می‌بایستی با صادرکنندگان غیرنفتی هم به صورت جدی وارد مذاکره می‌شد تا آن‌ها در اسرع وقت ارز خود را به بازار تزریق کنند؛ بنابراین بانک مرکزی از همان ابتدا نیازمند اختیارات بیشتری بود. زیرا قبلا صحبت از بازار نیما مطرح نبود و قصد انتشار اوراق مشارکت ارز هم وجود نداشت و حالا این اختیاراتی که به بانک مرکزی داده شده، می‌تواند تحولاتی در اقتصاد کشور ایجاد کند.»

وی ادامه داد: «از سوی دیگر باید در نظر داشت که اتفاقاتی که طی ماه‌های اخیر در بازار نیما رخ داد، لطمه‌های زیادی به اقتصاد کشور زد. من الان نگران بالا یا پایین رفتن قیمت ارز نیستم. نگرانی من بی‌ثباتی اقتصادی و بی‌ثباتی در بازار ارز است. منظورم از بی‌ثباتی است که تولیدکننده یا واردکننده نداند که مثلا چند ماه آینده وضعیت ارز چه خواهد شد؛ بنابراین حالا با ابزار‌هایی که در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته است به نظر من شرایط برای ایجاد ثبات و شفافیت در بازار بسیار افزایش پیدا کرده است و می‌تواند مشکلات موجود را رفع کند و مانع از مختل شدن سامانه نیما شود و ارز مورد نیاز واردکننده را در کوتاه‌ترین زمان ممکن تامین کند.»

این تحلیلگر مسائل اقتصادی در پاسخ به این سوال که آیا افزایش اختیارات بانک مرکزی تبعاتی نمی‌تواند داشته باشد که زمینه‌ساز نگرانی‌های در سطح بازار شود، گفت: «خیر. این اختیارات در راستای بهبود وضعیت بازار در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته است و نیازی به نگرانی نیست. اما باید در نظر داشته باشیم که مشکلات چندین‌ساله ایران را نمی‌توان یک ماه و چند ماهه حل کرد. رشد بی‌رویه نقدینگی نسبت به رشد تولید، انتظارات تورمی در آینده، نااطمینانی که از بیرون مرز‌ها به اقتصاد ایران وارد می‌شود و سایر مشکلات، مسائلی نیستند که صرفا در این دولت اتفاق افتاده باشد و سابقه چندین دهه‌ای دارند؛ بنابراین نباید انتظار داشت که همه این‌ها به سرعت رفع شود.»

او تصریح کرد: «اما باید این نکته را هم در نظر داشت که لزوما داشتن ابزار به معنی موفقیت نیست. یعنی ممکن است ما ابزار‌های لازم را در اختیار داشته باشیم، اما توان مدیریتی لازم را نداشته باشیم. آن زمان دیگر هیچ‌کدام از این ابزار‌ها نمی‌تواند کارساز باشد؛ بنابراین ما الان نیازمند یک مدیریت اجرایی کارآمد هم هستیم. علاوه بر این من امیدوارم حالا که بانک مرکزی ابزار‌های مناسبی در اختیار دارد، هماهنگی خوبی هم با وزارت اقتصاد و وزارت صمت داشته باشد. این دو وزارتخانه بسیار مهم هستند و اگر این تعامل و هماهنگی و همکاری شکل بگیرد، قطعا می‌تواند بسیار مفیدتر باشد.»

این استاد دانشگاه ادامه داد: «زیرا در بحث صادرات و وادرات و ارز فقط به بانک مرکزی مربوط نیست. به هرحال مثلا به وزارت اقتصاد خیلی مرتبط است، زیرا گمرک و مالیات زیرمجموعه این وزارتخانه است. از سوی دیگر وزارت صمت هم خیلی مهم است. زیرا مدیریت صادرات و واردات زیر نظر این وزارتخانه انجام می‌شود؛ لذا در کنار تمام این ابزار‌هایی که اخیرا در اختیار بانک مرکزی قرار گرفت همین مدیریت اجرایی و هماهنگی‌ها هم خیلی اهمیت دارد که امیدوارم در این موارد هم بانک مرکزی خوب عمل کند.»

شقاقی شهری در پایان گفت: «الان بانک مرکزی هر آنچه که نیاز داشت تا بتواند بازار را مدیریت کند و دوباره ثبات را به بازار برگرداند، با این ابزار‌ها در اختیار دارد. اما این نکته را هم در نظر داشته باشند که هر ابزاری یک تاریخ مصرف دارد. این‌گونه نیست که گمان کنند اگر الان استفاده نکنند مثلا می‌توانند ماه دیگر یا چند ماه دیگر از آن‌ها استفاده کنند. منظورم این است که ابزار‌هایی که الان در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته باید سریعا به بهترین شکل مورد استفاده قرار گیرد و هرچه بیشتر زمان از دست بدهیم، کارآمدی این ابزار‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند.»

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از پایگاه خبری تحلیلی فرارو ، تاریخ انتشار: 23 مهر 1397 ، کدخبر: 377136 ، www.fararu.com