شعار سال :«آب مایه حیات است»؛ همیشه این جمله را شنیده‌ایم، اما نمی‌دانیم چرا به این جمله توجه نمی‌شود. روزگاری قدر این نعمت بزرگ خداوندی را ندانستیم که امروز رسیدن جرعه‌ای از آن به لب‌های خشک یک روستایی آرزو شده است. پس از چندین سال خشک‌سالی‌های پی‌درپی در برخی نقاط کشور، امروز آب به رویای دست نیافتنی برای همه روستاییان بدل شده و حتی نوشیدن جرعه‌ای آب گوارا از دل قنات‌های خروشان که روزگاری آبادانی را در روستاها جاری می‌کرد، بر دل اهالیمانده است.

طی سال‌های اخیر خشک‌سالی و بی‌آبی و به‌دنبال آن از بین رفتن زمینه اشتغال و تولید در روستاها، منجر به شتاب گرفتن سیر مهاجرت به شهرها شده که در بروجرد نیز این مهم از علل خالی‌شدن روستاها از سکنه است.

در بروجرد بنا به گفته برخی مسئولان، از بین ۱۷۸ روستای بخش مرکزی، ۱۶ روستا خالی از سکنه هستند که مشکلات مرتبط با کمبود و بحران آب از عمده‌ترین دلایل خالی‌شدن این روستاها است.

بخش اشترینان بروجرد نیز با مشکل جدی کم‌آبی مواجه است، به‌طوری‌که کارشناسان می‌گویند مصرف بی‌رویه آب به‌ویژه در بخش کشاورزی باعث شده تا اشترینان با کمبود جدی آب مواجه شود، به‌طوری‌که حتی در بخش‌هایی از این منطقه مردم در تابستان امسال با قطعی مکرر آب مواجه هستند.

کم‌شدن جمعیت روستایی به معنای کم‌شدن جمعیت تولید‌کننده و انباشت آن‌ها در حاشیه شهرها است که از نظر اجتماعی و اقتصادی توان تطابق با جامعه‌ای را که به آن مهاجرت کرده‌اند، ندارند.

۴۳۰ روستای لرستان خالی از سکنه است

بنا به گفته معاون آمار سازمان برنامه و بودجه لرستان، تعداد روستاهای استان سه هزار و ۴۱۵ روستا است که دو هزار و ۹۸۵ روستا دارای سکنه و ۴۳۰ روستای آن نیز خالی از سکنه هستند.

حسین نورالدینی در این‌باره به ایرنا افزود: کل جمعیت استان بنا به سرشماری سال ۹۵ یک میلیون و ۷۶۰ هزار و ۶۴۹ نفر است که جمعیت شهری آن یک میلیون و ۱۳۴ هزار و ۹۰۸ نفر و تعداد جمعیت روستایی نیز ۶۲۳ هزار و ۸۹۶ نفر است.

معاون آمار سازمان برنامه و بودجه لرستان یادآور شد: تعداد جمعیت روستایی استان بنا به سرشماری سال ۹۰ ۶۷۷هزار و ۴۱۶ نفر و تعداد جمعیت شهری استان یک میلیون و ۷۵۹ هزار و ۵۱ نفر است.

در واقع مقایسه جمعیت شهری و روستایی استان در دوسرشماری سال ۹۰ و ۹۵ نشان می‌دهد که جمعیت روستایی استان در سرشماری سال ۹۵ نسبت به سال ۹۰ به میزان ۵۳ هزار و ۵۲۰ نفر کاهش یافته است.

آنچه از این داده‌های آماری برشمرده بر می‌آید این است که آهنگ مهاجرت از روستاها به شهر شدت گرفته و این خود زنگ خطری است که باید برای آن چاره‌ای اندیشید تا بتوان جمعیت روستایی و تولید‌کننده موجود را حفظ کرد. هرچند برخی کارشناسان با امیدواری بیش‌تری از نتایج طرح‌های مختلف توسعه زیرساختی و معیشتی در روستاها سخن می‌گویند، به این صورت که با انجام اقداماتی موثر حتی می‌توان مهاجرت معکوس را محقق کرد.

۱۶ روستای خالی از سکنه در بخش مرکزی بروجرد وجود دارد

بخشدار مرکزی بروجرد می‌گوید: از بین مجموع ۱۷۸ روستای بخش مرکزی، ۱۵۴ روستا دارای سکنه هستند و روستاهای خالی از سکنه نیز در فواصلی از سال ممکن است در آن‌ها سکونت داشته باشند که در مجموع تعداد ۱۶ روستای خالی از سکنه در بخش مرکزی بروجرد وجود دارد.

فاطمه گودرزیبا تأکید بر توسعه روستایی در بخش‌های مختلف اضافه کرد: مشخص است که اگر طی سال‌های اخیر مهاجرت معکوسی به‌صورت مهاجرت از شهر به روستا صورت گرفته، نه به علت اشتغال و رفاه در روستاها، بلکه بیش‌تر به جهت جنبه تفریحی و آرامش روستاها بوده است.

وی با اشاره به ضرورت موضوع آموزش در زمینه‌های مختلف در روستاها اظهار داشت: با تقویت آموزش و ارائه آگاهی لازم به روستاییان در جنبه‌های مختلف می‌توان بسیاری از مشکلات از جمله آسیب‌های اجتماعی را کاهش داد.

در ۱۰ سال اخیر کم‌آبی مهم‌ترین علت مهاجرت روستاییان بوده است

گودرزی افزود: تقریباً طی ۱۰ سال اخیر مشکلات مربوط به کمبود آب از عمده‌ترین دلایل مهاجرت روستاییان بوده است و با این‌که سال گذشته بارش‌های خوبی اتفاق افتاد، ولی خیلی نمی‌توان خوش‌بین بود که این‌بارش‌ها بتواند مشکلات مربوط به کمبود آب در روستاهای بخش مرکزی بروجرد را مرتفع کند.

بخشدار مرکزی بروجرد با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه عمران روستایی ادامه داد: ۱۰ روستا که تاکنون کار عمرانی شاخصی در آن‌ها انجام نشده شناسایی شده‌اند و برای هر کدام از آن‌ها میزانی اعتبار در نظر گرفته شده است.

گودرزی با اشاره به این‌که نزاع‌های محلی یکی از مهم‌ترین مشکلات در روستاها است، یادآور شد: با آموزش می‌توان برخی از سنت‌های مثبت ریشه‌دار در فرهنگ روستاها و از جمله سنت صلح و سازش بر اساس ریش سفیدی و کدخدا منشی را تقویت کرد که تقویت چنین سنت‌هایی در کاهش بسیاری از مشکلات در حوزه اجتماعی تأثیرگذار است.

اشترینان و مشکل جدی آب

بخش اشترینان بروجرد نیز با مشکل جدی کم‌آبی مواجه است، به‌طوری‌که تابستان امسال در قسمت‌هایی مردم با مشکل قطعی آب مواجه شدند که در این خصوص مسعود فلاح، معاون عمرانی فرمانداری بروجرد، می‌گوید: بارش‌های خوبی امسال در بروجرد اتفاق افتاد، اما بیش‌تر این‌بارش‌ها به دلیل نبود زیرساخت‌هایی همچون سد، به‌صورت رواناب به استان‌های پایین‌دست سرازیر و در پشت سدهای آن‌ها ذخیره شد؛ بنابراین تغییر چندانی در سفره‌های آب‌ زیر‌زمینی منطقه ایجاد نکرده است.

وی افزود: این در حالی است که بیش‌تر مردم چه در مصارف خانگی و به‌ویژه در بخش کشاورزی آب را به‌صورت بی‌رویه مصرف می‌کنند و همین عامل بروز مشکل کم‌آبی شدید در بخش اشترینان و حتی در شهر اشترینان شده است.

معاون عمرانی فرمانداری بروجرد با تأکید بر این‌که ما همچنان با کاهش سطح آب مواجه هستیم، بیان کرد: باید راهکارهای کنترل مصرف آب به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرد.

فلاح با انتقاد از الگوی کشت محصولات کشاورزی گفت: همچنان کشت محصولات آب‌دوست در شهرستان بروجرد ادامه دارد و محصولاتی همچون برنج و هندوانه از الگوی کشت امسال خارج نشده است.

سفره‌خانه‌های سنتی و کم‌آبی در روستاهای پایین‌دست

بخشدار اشترینان گفت: وجود سفره‌خانه‌های سنتی که از آب رودخانه‌ها حوضچه درست کرده‌اند، باعث شده تا مقدار بسیار زیادی آب هدر برود و در مقابل بسیاری از روستاهای پایین‌دست با مشکل کم‌آبی شدید مواجه شوند.

مقداد صارمی با انتقاد از رویه کشت محصولات آب‌دوست توسط کشاورزان غیر بومی اظهارداشت: با توجه به بارش‌های خوب امسال کشاورزان غیربومی به کشت محصولاتی همچون برنج و هندوانه در اشترینان پرداخته‌اند که تهدیدی جدی برای منابع آب ما است.

وی با اشاره به مشکل قطعی آب طی چند روز گذشته در بخش‌هایی از اشترینان افزود: این مشکل با همکاری به‌موقع آبفای بروجرد حل شد، اما نکته قابل توجه این است که اشترینان طی سال گذشته با وجود کمبود بارش‌هایی که داشتیم، هیچ‌وقت با مشکل قطعی آب مواجه نبود.

بخشدار اشترینان یادآور شد: با تلاش شرکت آبفای بروجرد یکی از چاه‌ها وارد مداد شد و فعلاً با مشکل تنش آبی در اشترینان مواجه نیستیم.

بنا به گفته مدیر شرکت آب و فاضلاب شهری بروجرد گفت: در شهر اشترینان با 5/2 حلقه چاه هیچ‌گاه با مشکل کم‌آبی مواجه نبودیم، اما امسال با این باور غلط که سال پربارانی داشته‌ایم پس هر طور می‌خواهیم می‌توانیم آب مصرف کنیم، اشترینان با مشکل قطعی آب مواجه شد.

حبیب‌الله حدادی با بیان این‌که بیش از اندازه از آب‌های تجدیدپذیر مصرف می‌کنیم، اظهارداشت: با وجود بارش‌های امسال ولی در منابع آب زیرزمینی تغییر چندانی ایجاد نشده است و به‌ویژه در محدوده اشترینان با مشکل جدی کم‌آبی مواجه هستیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه ، تاریخ انتشار10 شهریور 98، کدخبر: 74006، www.sabzineh.org