چرا در دوره اپیدمی، الکاظمی با رهبر معظم انقلاب دیدار کرد؟

نگاه ها به سمت ایران و سفر نخست وزیر عراق به کشورمان است تا ببینند که دو کشور چه طرحی برای آینده روابط خود دارند.

شعار سال: تهران، اولین مقصد خارجی الکاظمی پس از رسیدن به نخست وزیری است. او در اولین روز از حضورش در ایران با رئیس جمهور و رهبرانقلاب دیدار کرد. منافع و ویژگی‌های مشترک، بعد از سقوط صدام دو کشور را به هم نزدیک کرده است. اما حالا در هفده سالگی این اتفاق، اوضاع بین بغداد و تهران کمی دشوارتر شده. الکاظمی رویکرد متفاوتی با دولت‌های پیشین عراق دارد، اما این سفر نشان داد که او هم مانند پیشینیان خود از اهمیت رابطه دوستانه با ایران به خوبی آگاه است. در خبرآنلاین با صباح زنگنه، کارشناس امور خاورمیانه در مورد حضور نخست وزیر عراق در کشورمان گفتگو کرده ایم:

از سفر الکاظمی به تهران به عنوان یک سفر مهم یاد می‌شود. اهمیت حضور نخست وزیر عراق در کشورمان در شرایط کرونایی در چیست؟

این سفر در دوران کرونا انجام گرفته است. در زمانی که اغلب سیاستمداران ترجیح می‌دهند کمتر دست به سفر‌های خارجی زده و دیدار‌های خوب را به صورت آنلاین به انجام برسانند. هم از این منظر و هم از منظر اینکه این نخستین سفر خارجی الکاظمی بعد از به قدرت رسیدنش است، حضور نخست وزیر عراق در تهران اهمیت داشته و مورد توجه قرار گرفته است. به طور کلی بخش مهمی از اهمیت این سفر به اهمیت خود کشور عراق برای ایران و اهمیت ایران برای آنهاست. عراق همسایه‌ای است که بیشترین مرز را در خشکی با ما دارد و در عین حال دو ملت مشترکات فرهنگی و تاریخی بسیاری با هم دارند. بعد از سقوط صدام حسین فرصت بازسازی و توسعه روابط بالاخره فرا رسید و دو کشور برای این امر کم نگذاشتند.

عراق به خلیج فارس راه و ارتباط دارد، صادر کننده عمده نفت داشته و دو منبع آبی عظیم را در خود جای داده است. از سوی دیگر نیروی بزرگی از جوانان را دارد که می‌توانند آینده و تحولات این کشور را مدیریت کنند و از آن یک کشور موثر بسازند.

دو کشور در امور بازرگانی و اقتصادی روابط گسترده‌ای دارند و این روابط باید گسترش پیدا کند. بحث زیارت عتبات هم مطرح است که هر ساله میلیون‌ها ایرانی به عراق می‌روند و عراقی‌ها هم برای زیارت به ایران سفر می‌کنند. مجموع این شرایط اهمیت این سفر و به طور کلی اهمیت عراق را برای ما روشن می‌کند.

دیروز ما شاهد اولین روز از حضور الکاظمی در تهران بودیم. با توجه به دیدار‌های انجام گرفته شما این سفر را چطور ارزیابی می‌کنید؟

دولتمردان دو کشور همیشه تلاش دارند تا در سفرهایشان در جهت تعمیق و گسترش روابط بکوشند تا آن را به سطح بالاتری برسانند. در سفر الکاظمی به تهران هم این اتفاق حداقل در روز اول افتاده است. دو کشور به خوبی می‌دانند که همکاری‌های دوجانبه تا چه اندازه برایشان اهمیت دارد. از ضرورت همکاری‌های اقتصادی آگاهند و در حوزه‌های امنیتی هم از آنجا که بحث تروریسم در عراق و مبارزه با آن هنوز به پایان نرسیده، نیاز به همکاری‌های مشترک دارند. این‌ها مواردی است که در این سفر پیگیری شده و خواهد شد.

رویکرد ایران به عراق به گونه‌ای است که بر استقلال این کشور تاکید دارد. از سوی دیگر برخی از ناظران معتقدند دولت الکاظمی از ابتدای کار به سمت برخی دولت‌های خارج ازمنطقه متمایل شده است. این سفر می‌تواند بر روابط دو کشور موثر باشد؟

هر چه که عراق مستقل‌تر و با ثبات‌تر باشد بهتر می‌تواند با قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای سخن بگوید و از استقلال خود دفاع کند. در صورتی که عراق ضعیف باشد، دیگر کشور‌ها از آن به عنوان شریکی قوی و قابل گفتگو یاد نمی‌کنند. رویکرد ایران هم تاکید بر ضرورت این استقلال بوده است. اگر عراق بتواند رفتار درستی داشته باشد و شرایط منطقه را به خوبی درک کند و همزمان بتواند با آمریکایی‌ها در مورد وضعیتی که در این کشور ایجاد کرده اند گفتگو کنند، جایگاه محکم تری پیدا خواهد کرد و می‌تواند نقش خودش را در منطقه بهتر ایفا کندو ایفای چنین نقشی نه تنها به سود عراق که به سود ایران هم هست. حضور نیرو‌های نظامی آمریکایی و رفتاری که آن‌ها به ویژه در یک سال اخیر از خود نشان دهند به خودی خود می‌تواند انگیزه کافی برای دولت عراق باشد تا به دنبال استقلال خود برود. اگر عراق بتواند از روی قدرت با ایالات متحده در مورد شرایط گفتگو کند، آن وقت کاخ سفید هم متوجه خواهد شد که با ارعاب و تهدید نمی‌تواند خواسته‌های خود را در منطقه و عراق جلو ببرد. این همان امری است که در روز نخست حضور الکاظمی در تهران، مقامات کشورمان بر روی آن تاکید کردند.

بسیاری دیدار الکاظمی با رهبری در این شرایط را بسیار با اهمیت تلقی کرده اند. با توجه به مسائلی که در این دیدار مطرح شد، تحلیل شما از این گفتگو‌ها چیست؟

دیدار با رهبری در شرایط کرونا یک دیدار فوق العاده بود. چون رهبری بعد از ماه‌ها که همه ملاقات‌ها را مجازی انجام می‌دادند، مهمان عراقی را برای ملاقات حضوری پذیرفتند و سخنانشان را صریح و مستقیم مطرح کردند. سخنان رهبر انقلاب در این دیدار برادرانه و دوستانه بود و این فرصت بسیار خوبی بود تا مسئولین عراقی موضع ایران را از زبان بالاترین مقام کشور بشنوند و بازخورد آن را تنظیم کنند. رهبری به عنوان یک دوست و همسایه کشور عراق سخن گفتند و ابعاد روابط و انتظارات ایران را بیان کردند. ایشان همچنین به موضوع ترور سردار سلیمانی در خاک عراق به دست بیگانگان اشاره کردند و گفتند که پیگیری پاسخ به این جنایت ادامه خواهد داشت. موضوع دیگری که اهمیت بسیار زیادی داشت رویکرد رهبری در مورد روابط عراق با آمریکا بود. ایشان گفتند که عراق خودش می‌داند که روابط خود را با واشنگتن چطور تنظیم کند و این احترامی است که به اراده مردم عراق و مسئولان گذاشته می‌شود. رهبری نگفتند که عراق با آمریکا رابطه نداشته باشد، اما رابطه به نفع امنیت و سلامت منطقه و به نفع وحدت کامل سرزمین عراق باشد. این کمک می‌کند تا عراقی‌ها سیاست خود را راحت‌تر تنظیم کنند.

به طور کلی این سفر تا چه اندازه می‌تواند آینده روابط دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد؟

بر اساس داده‌ها حضور پرتعداد مقامات عراقی در تهران که الکاظمی را همراهی می‌کردند، بسیار پر معنی بود و نشان داد که بغدادآماده همکاری با ایران است. رقم بیست میلیارد دلاری که در خصوص تجارت میان دو کشور بیان شد رقم خوبی است و من با توجه به شناختی که دارم می‌دانم که این رقم اگر هر دو کشورتلاش کنند می‌تواند به بیشتر از این میزان هم برسد. همکاری‌های تجاری و سیاسی می‌تواند روابط بین تهران و بغداد را گسترده‌تر کند. این روابط قابل قطع کردن نیست و هنر مسئولین دولت در هر دو کشور باید این باشد که بتوانند بهترین استفاده را از موقعیت‌ها بکنند.