شعار سال: «افشار سیلمانی» سفیر پیشین ایران در آذربایجان در تشریح دلایل و ابعاد توافق آتش‌بس قره‌باغ میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان و میدان‌داری روسیه در این پرونده، اظهار کرد: با نگاهی به مفاد مندرج در توافق آتش‌بس قره‌باغ به این نتیجه می‌رسیم که محور اصلی این توافقنامه روسیه بوده و مسکو همانگونه که می‌خواست، این منازعه را حل و فصل کرد. بر اساس بندهای این توافق حدود دو هزار نفر از نیروهای نظامی روسیه با ادوات نظامی وارد پنج کیلومتری حاشیه «لاچین» خواهند شد و نقش نیروهای حافظ صلح را در آنجا بازی خواهند کرد.

توجه داشته باشید که روس‌ها در ارمنستان به خصوص در ایروان یک پایگاه نظامی دارند و در «شهر گیومری» هم پایگاه ۱۰۲ روسیه فعال است، اما این دفعه شاهد آن هستیم که قوای نظامی مسکو به نوعی در مرز با آذربایجان و حتی چند کیلومتر داخل در خاک این کشور مستقر می‌شوند. توجه داشته باشید که حل و فصل اینگونه بحران قره‌باغ انتقادهای زیادی را علیه «نیکول پاشینیان»، نخست‌وزیر کشور ارمنستان به همراه داشت و معترضان زیادی در ایروان علیه او قیام کردند.

وی ادامه داد: گفته می‌شود که احزاب سیاسی ارمنستان هم بیانیه‌های مختلفی در نقد و اعتراض به سیاست‌های وی طی روز گذشته صادر کردند و به همین ترتیب اوضاع در ایروان به نفع او جلو نمی‌رود. معتقدم که پاشینیان به دلیل متمایل شدن به سمت غرب از سوی روسیه مجازات شد، به همین دلیل است که می‌گویم بُرد اصلی این منازعه را مسکو و سپس آذربایجان به نفع خود ثبت کردند. بر اساس مستندات و توافق‌های صورت گرفته، بخش عمده‌ای از شهر لاچین به باکو داده خواهد شد و روس‌ها هم در آ‌نجا مستقر خواهند بود. اما در نمای کلی، این توافق نشان می‌دهد که آذربایجان چند شهر اصلی را به نفع خود ثبت و ضبط کرد و قرار است تا آوارگان به خانه خود برگردند. مساله مهم این است که وضعیت قره‌باغ همچنان نامفهوم به نظر می‌رسد و سرنوشت آن مشخص نشده است. گفته می‌شود که شهرهایی مانند زنگزور، فضولی و همچنین شهر شوشا که بر ارتفاعات خانکندی مشرف است به آذربایجان تحویل داده می‌شود، ولی سوال اصلی این است که آیا پس از درگیری‌های بی‌سابقه میان باکو و ایروان تکلیف قره‌باغ روشن شد یا خیر؟

این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: معتقدم که هنوز تکلیف این منطقه روشن نیست و از سوی دیگر استقرار نیروهای روسیه باعث می‌شود تا یک محل تردد برای ارمنی‌ها به قره‌باغ مهیا شود که باکو هم این موضوع را پذیرفته است؛ چراکه اگر لاچین به صورت کامل به آذربایجان داده می‌شد، ارتباط ارمنستان هم کاملاً قطع می‌شد که این کار صورت نگرفت. عده‌ای طی روزها و هفته‌های گذشته که درگیری میان دو کشور سیر صعودی به خود گرفته بود، معتقد بودند که منطقه قفقاز جنوبی آبستن تغییرات ژئوپلتیک است که به نظرم این تحلیل اساساً غلط به حساب می‌آید. این منطقه یک سابقه تاریخی دارد و اسناد آن از دهه‌ها پیش تاکنون موجود است و حالا هم در حال بازگشت به همان زمان هستیم. به همین دلیل نمی‌توانیم این معادلات را تغییرات ژئوپلتیکی بدانیم.

سلیمانی افزود: توجه داشته باشید که روسیه به گونه‌ای اقدام کرد که آذربایجان تا حدود زیادی راضی شد و بخشی از اراضی‌اش را پس گرفت اما برای ارمنستان همچنان مساله قره‌باغ بلاتکلیف است. ارتباط نخجوان با آذربایجان پس از این توافق به صورت مستقیم برقرار خواهد شد و قرار است جاده‌ای میان این دو احداث شود و به همین دلیل می‌توانم بگویم برنده اصلی این منازعه روسیه و آذربایجان هستند. احتمال دارد با توجه به وضعیت داخلی ارمنستان، پاشینیان به مرز استعفا و سقوط برسد. او در رابطه با قره‌باغ اعلام کرده بود که ما این منطقه را به آ‌ذربایجان پس نمی‌دهیم و حتی اعلام کرد که استراتژی ما تسلط بر مابقی مناطق است. از سوی دیگر او به سمت غرب متمایل شد و این دقیقاً همان اشتباه پاشینیان در سیاست خارجی بود. نکته دیگر این است که فضای بین‌المللی به پاندمی کرونا آلوده است و از سوی دیگر ایالات متحده هم با نتیجه انتخابات در داخل و خارج از خاک خود دست به گریبان است. به همین دلیل در نهایت این روند موجب شد تا مولفه‌های مذکور دست به دست هم بدهند تا قرارداد مذکور به عنوان خروجی این منازعه رونمایی شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: معتقدم که پاشینیان فرصت خوبی به آذربایجان در مورد قره‌باغ داد اما در دقیقه ۹۰ به دنبال روسیه رفت که دیگر دیر شده بود. به هر حال روسیه با این توافق حضورش در منطقه قفقاز جنوبی و لاچین که بخشی از آن در خاک آذربایجان به حساب می‌آید را دائمی کرد و مسکو به دنیا این پیام را مخابره کرد که کلید حل منازعه در دست کرملین است. توجه داشته باشید یکی از دلایلی که روسیه در ارمنستان پایگاه دارد بحث جلوگیری از پیشروی ترکیه و مساله خزر است؛ به همین دلیل معتقدم که مسکو و آنکارا در مورد این توافق با یکدیگر در ارتباط بودند. روس‌ها با این کار نشان دادند که گروه مینسک هم در بحران قره‌باغ کاره‌ای نیست و همه چیز به دست آنها حل می‌شود. به هر حال آنچه طی روزهای آینده احتمال دارد به وقوع بپیوندد، سقوط پاشینیان خواهد بود و به نظرم روسیه سعی می‌کند تا مهره هماهنگ با خود را در ایروان بر سر کار بیاورد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایلنا، تاریخ انتشار: 21 آبان ۱۳۹۹، کد خبر:993912، ilna.ir