شعارسال: پس از نشست روز دوشنبه وزرای خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس، «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه در اظهارنظری قابل تامل ادعا کرده که پاریس «تلاش دارد مانع از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای شود.» او همچنین گفته که «فرانسه به تلاش‌ها برای امنیت و ثبات در منطقه ادامه خواهد داد.» این اظهارات وزیر خارجه فرانسه بی‌ارتباط با نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و همچنین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره 12 برابر شدن ذخایر اورانیوم غنی شده ایران نیست. اروپا قصد دارد در دوره جدید، همکاری نزدیک‌تری را با آمریکا برای بازگشت ایران به تعهدات برجامی و همچنین توسعه این توافق به حوزه‌های غیرهسته‌ای همچون منطقه‌ای و موشکی داشته باشد. همچون دوره دونالد ترامپ، فرانسه تلاش می‌کند نقش خود در معادلات منطقه‌ای را پررنگ‌تر کند و بر همین اساس نیز مقامات فرانسوی همچون مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و وزیر امور خارجه این کشور، گاهی مواضعی می‌گیرند که بزرگ‌تر از توان و اندازه پاریس است. فرانسوی‌ها در شرایطی از تلاش برای عدم‌دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای می‌گویند که پاریس یکی از اصلی‌ترین کشورهای توسعه‌دهنده تسلیحات هسته‌ای در کشورهای مختلف بوده است. فرانسوی‌ها پس از دستیابی به تسلیحات اتمی، تلاش کردند از این فناوری برای درآمدزایی استفاده کنند. آنان در ازای مبالغی قابل توجه به پاکستان، هند، رژیم‌صهیونیستی و حتی عراق برای دستیابی به سلاح هسته‌ای کمک کرده‌اند. پاریس البته در قالب برنامه صلح‌آمیز به این کشورها کمک کرده اما در خلال این همکاری به دستیابی کشورها به سلاح هسته‌ای نقش‌آفرین بوده است. در ادمه این گزارش به بررسی نقش فرانسه در گسترش و اشاعه تسلیحات هسته‌ای در آسیا پرداخته شده است.

  فروش بمب اتم به عراق

پس از سلسله شکست‌‌های تحقیرآمیز اعراب در برابر رژیم‌صهیونیستی، عراق با هدف دستیابی به تسلیحات هسته‌ای، یک پروژه هسته‌ای را آغاز کرد. این پروژه برای بسیاری از کشورهای عربی همچون عربستان سعودی، ارزشمند تلقی می‌شد چراکه آنها می‌توانستند با خرید تسلیحات هسته‌ای، بازدارندگی خود در برابر تل‌آویو را تثبیت کنند. عراق با توجه به اینکه فاقد توان علمی در زمینه تاسیسات هسته‌ای بود، در سال‌های پایانی دهه 70 با فرانسه قرارداد ساخت یک نیروگاه 70 مگاواتی را که تمام هزینه‌های 260 میلیون دلاری آن توسط عربستان تامین می‌شد، منعقد کرد. نخستین و تنها رآکتور اتمی عراق با نام اوسیراک (خدای مرگ در مصر باستان) معروف به تموز در زمان حکومت صدام در 18 کیلومتری جنوب شرقی بغداد ساخته شد. عراق از ایتالیا و برزیل اورانیوم غنی‌شده و اورانیوم تری‌اکسید جهت سوخت نیروگاه را خرید تا در سپتامبر 1980 عراق و فرانسه اعلام کردند آن میزان از اورانیوم که برای ساخت یک بمب اتمی کافی باشد به عراق فروخته شده ‌است. سال‌ها بعد سرلشکر عراقی وفیق سامرایی در کتاب «ویرانی دروازه‌های شرقی» به نقل از فرستاده حکومت فرانسه در زمان ریاست‌جمهوری والری ژیسکاردستن نوشت: «فرانسه به‌صورت جدی زمینه‌های اعطای یک بمب اتمی به عراق را بررسی می‌کند. می‌توان برای مجبور کردن ایران به متوقف کردن جنگ، این بمب را به هدف مشخصی پرتاب کرد.» در اواخر سپتامبر 1980 ایران نیروگاه هسته‌ای عراق را بمباران کرد و باعث خروج فرانسوی‌ها از این تاسیسات شد. یک‌سال بعد هم رژیم‌صهیونیستی به تاسیسات هسته‌ای عراق حمله و آن را به‌طور کامل نابود کرد. فرانسوی‌ها اما دست‌بردار نبودند. آنها در میانه جنگ ایران و عراق، به طرف عراقی پیشنهاد شلیک بمب اتم به ایران را نیز دادند. براساس سند شماره ‌53/4/2099/د مورخ 20. 4. 1987 (31 فروردین 66) كه در دفتر وزارت دفاع رژیم بعث به ثبت رسیده است، عدنان خیرالله طی نامه‌ای خطاب به دفتر ریاست جمهوری وقت عراق مشروح گزارش دیدار خود را با «فیلیپ روندو» مشاور نخست‌وزیر فرانسه که به عراق سفر كرده بود، اعلام می‌کند. به نوشته خیرالله، روندو در این دیدار از عدم دقت كافی موشك‌های زمین به زمین عراق انتقاد كرده و صراحتا اظهار می‌دارد: «ما در فرانسه امكان دستیابی شما به سلاح هسته‌ای در فرم بسیار كوچك را مورد بحث و بررسی قرار داده‌ایم» و بعد با تأكید بر ضرورت حفظ این اسرار یادآور می‌شود: «این مساله برای اعمال و تحمیل شرط‌های عراق بر ایران لازم و مؤثر خواهد بود هرچند این سلاح كوچك باشد.»

  رژیم‌صهیونیستی

اگر چه در کمک به عراق برای دستیابی به سلاح هسته‌ای، فرانسوی‌ها کمی دست به عصا قدم برمی‌داشتند اما در انتقال فناوری هسته‌ای به رژیم‌صهیونیستی آنها محدودیتی نداشتند و بر همین اساس نیز در سال 1956 «گی موله» رئیس شورای فرانسه (رئیس حزب سوسیالیست پیش از فرانسوا اولاند) انتقال فناوری هسته‌ای را از فرانسه به رژیم‌صهیونیستی ترتیب داد. او در جریان این کار، اتاقی را در «هتل دو ماتیگنون» برای شیمون پرز اختصاص داد تا از آنجا بر پروژه نظارت داشته باشد. فرانسه نیروگاه هسته‌ای را در «دیمونا» در صحرای «نگب» تاسیس کرد و شیمون پرز ریاست آن را برعهده گرفت. همچنین رژیم‌صهیونیستی در آزمایش‌های هسته‌ای فرانسه در صحرای الجزایر شرکت کرد. گی موله که از حامیان استعمارگری بود، در مبارزه‌اش علیه جبهه آزادی‌بخش ملی الجزایر و جنگ علیه مصر (بحران کانال سوئز) به رژیم‌صهیونیستی تکیه کرد. به گزارش مشرق، زمانی که رژیم‌صهیونیستی در سال 1967 به همسایگان عربی خود یعنی مصر، اردن و سوریه حمله کرد، دوگل روابطش را با رژیم‌صهیونیستی قطع کرد. چند روز بعد، آمریکا موافقتنامه محرمانه با اسرائیل امضا کرد مبنی‌بر اینکه این کشور می‌تواند به بمب اتم دسترسی داشته باشد مشروط بر اینکه آن را علنی نکند و از هر گونه آزمایش بیشتر خودداری کند. رژیم‌صهیونیستی در ابتدا تحقیقات خود را با کمک انگلیس ادامه داد. انگلیس مواد قابل احتراق و آماده استفاده را برای رژیم‌صهیونیستی تامین کرد. سپس از سال 1975، با کمک آفریقای جنوبی از انفجارهای هسته‌ای آفریقای جنوبی مخصوصا در سال 1979 در اقیانوس هند بهره [تحقیقاتی] برد، بدون اینکه این اقدام، نقض توافقش با واشنگتن تلقی شود. گفته می‌شود رژیم‌صهیونیستی درحال حاضر بین 80 تا 400 کلاهک هسته‌ای و تعداد زیادی بمب نوترونی دارد. درواقع، به دلیل شرایط مکانی، استفاده از سلاح‌های هسته‌ای استراتژیک در نزدیکی رژیم‌صهیونیستی غیرممکن است. بنابراین، اسرائیل در بمب‌های نوترونی تخصص دارد که دامنه فعالیت‌شان محدودتر است. در 6 دسامبر سال 2006،  «رابرت گیتس» وزیر دفاع آمریکا در یکی از جلسات سنا اعتراف کرد رژیم‌صهیونیستی دارای بمب اتم است. چند روز بعد،  «ایهود اولمرت» نخست‌وزیر وقت رژیم‌صهیونیستی هم در مصاحبه‌ای با کانال ان24 آلمان این مساله را تایید کرد.

  پاکستان

از سال 1974، زمانی که هند اولین بمب اتمی خود با نام «بودای خندان» را آزمایش کرد، پاکستان با نقض بسیاری از قوانین بین‌المللی به‌دنبال دستیابی به مواد ساخت سلاح هسته‌ای رفت. هندی‌ها این آزمایش را 3 سال بعد از جنگ با پاکستان انجام دادند و همین اقدام، یک تهدید بزرگ علیه امنیت ملی پاکستان تلقی می‌شد. پاکستان با یک شرکت فرانسوی، قرارداد ساخت یک کارخانه استخراج پلوتونیوم که از آن در ساخت سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود، امضا کرد. چند سال بعد یعنی در سال 1987 به دلیل ترس از برنامه تسلیحاتی پاکستان، دولت آمریکا به فرانسه فشار آورد تا اجرای قرارداد را متوقف کند. اسلام آباد و هند در آن زمان، از امضای توافقنامه بین‌المللی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خودداری کردند تا تلویحا نشان دهند دستیابی به سلاح هسته‌ای تا چه اندازه برایشان مهم است. از سال 1980، زمانی که آلمان غربی با ساخت نیروگاه هسته‌ای در آرژانتین موافقت کرد، تمام کشورهای غربی دارای فناوری هسته‌ای، از جمله فرانسه و ایالات متحده، به‌صورت غیررسمی فروش پروژه‌های هسته‌ای بزرگ به کشورهای جهان سوم که این معاهده را امضا نکرده‌اند تحریم کردند اما یک دهه بعد، در دسامبر 1990، فرانسه با زیر پا گذاشتن اصل منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در جهان سوم، قرارداد فروش نیروگاه هسته‌ای به پاکستان را تصویب کرد. در آن زمان گفته می‌شد دانشمندان پاکستانی در مرکز تحقیقات هسته‌ای خود در نزدیکی اسلام‌آباد، یک کارخانه غنی‌سازی اورانیوم ساخته‌اند که قادر به جداسازی ایزوتوپ موجود در اورانیوم طبیعی و متمرکز کردن آن در مواد ساخت سلاح هسته‌ای است. آنها همچنین متهم بودند که از راکتور کوچک دیگری که توسط ایالات متحده تهیه شده برای تولید تریتیوم، ماده دیگری که در سلاح‌های هسته‌ای استفاده می‌شود، ‌استفاده کرده‌اند. کمتر از یک دهه بعد یعنی در سال 1998، پاکستان و هند دست به یک سلسله آزمایشات هسته‌ای زدند. هند ۶ بمب هسته‌ای را در بازه زمانی سه روزه آزمایش کرد و سه هفته بعد پاکستان نیز پنج بمب هسته‌ای را ظرف یک روز و بمب ششم را سه روز بعد آزمایش کرد. پاکستانی‌ها جدا از دانشمند هسته‌ای‌شان عبدالقدیر خان، بیشترین بهره را از کمک‌های فرانسه برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بردند.

  هندوستان

درباره نقش فرانسه در توسعه فناوری تسلیحات هسته‌ای هند، اطلاعات چندانی منتشر نشده است اما می‌توان از اقدامات و اظهارات مقامات فرانسوی دریافت که آنان بی‌تاثیر در این زمینه نبوده‌اند. به‌عنوان نمونه پس از آزمایش نخستین بمب هسته‌ای هند در سال 1974، فرانسه تلگراف تبریکی به هند فرستاد اما بعدا آن را پس گرفت. یا در زمانی که ایالات متحده از توافق برای تأمین سوخت هسته‌ای نیروگاه تاراپور با استناد به محدودیت‌های قانونی داخلی در سال 1984 سخن گفت، این فرانسه بود که این نقش را بر عهده گرفت. در ژانویه 1998، ژاک شیراک، رئیس جمهور فرانسه، حذف هند از نظم هسته‌ای جهانی را ناهنجاری توصیف کرد. پس از آزمایش‌های هسته‌ای در ماه مه 1998، زمانی که هند خود را یک کشور دارای سلاح هسته‌ای اعلام کرد، فرانسه اولین قدرت بزرگی بود که از هند حمایت کرد و مذاکرات خود را با هند آغاز کرد. هند پس از انجام آزمایش اتمی خود در 1974با منع تجارت هسته‌ای روبه‌رو شده بود ولی در سال 2008 فرانسه نخستین کشور دارای مواد و تکنولوژی هسته‌ای بود که پس از لغو ممنوعیت تجارت هسته‌ای، یک توافقنامه همکاری‌های هسته‌ای با هند امضا کرده و اجازه صدور تکنولوژی هسته‌ای برای مصارف غیرنظامی را به هند داد.

  مروج بمب اتم، مخالف بمب اتم

با وجود نقش فرانسه در توسعه تسلیحات هسته‌ای در آسیا، این کشور تلاش می‌کند تا نقش پلیس جهانی را ایفا کند. فرانسوی‌ها اخیرا نگرانی‌ خود را از توسعه تسلیحات هسته‌ای در اروپا ابراز داشته‌اند اما آنها نیز از توسعه این تسلیحات دست نکشیده‌اند. بهمن سال گذشته امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه اعلام کرد این کشور زرادخانه اتمی‌اش را به کمتر از ۳۰۰ کلاهک کاهش داده است و بر همین اساس از کشورهای اروپایی خواست مروج یک طرح بین‌المللی در زمینه کنترل تسلیحات باشند. او معتقد بود اروپایی‌ها باید دریابند که در نبود یک چارچوب قانونی، ممکن است خیلی سریع با رقابت جدیدی در زمینه تسلیحات متعارف و حتی سلاح هسته‌ای در خاک خود رو‌به‌رو شوند. مکرون کاهش کلاهک‌های هسته‌ای در فرانسه را راهی برای مشروعیت بخشیدن به تقاضای این کشور از دیگر قدرت‌های هسته‌ای برای خلع سلاح جهانی دانست. چند ماه در خرداد 99 پس از این تصمیم، مقام‎های الیزه از اجرای یک آزمایش موشک هسته‌ای از یک زیردریایی هسته‌ای در سواحل «فینیستر» خبر دادند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه فرهیختگان، تاریخ انتشار:  6  آذر 1399  ، کدخبر: -، http://farhikhtegandaily.com