شعار سال: پس از گذشت بیش از ۸۶ سال از تدوین نخستین قوانین مدنی در ایران، شورای نگهبان جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۹۸ اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج مادران ایرانی با مردان خارجی را به مجلس شورای اسلامی ابلاغ کرد تا با در نظر گرفتن شرایط، فرزندانی که دارای مادری ایرانی و پدری خارجی هستند، بتوانند از طریق مادر به تابعیت ایران درآیند.

موضوعی که پس ابلاغ مجلس به دولت، عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور در تاریخ ۱۷ تیر امسال، آیین‌نامه آن را جهت اجرا به استانداران ابلاغ کرد؛ بر این اساس ادارات کل اتباع موظف شدند در چارچوب قانون و ملاحظات موجود، فرآیند اعطای شناسنامه را طی کنند که شامل چند مرحله است.

طبق ماده ۹۷۹ قانون مدنی ایران، فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی (در داخل یا خارج از ایران) تنها بعد از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام می‌توانستند تقاضای تابعیت ایرانی کنند و این یعنی تا رسیدن به این سن، بدون هویت و گذرنامه بودند.

اما صدور شناسنامه برای فرزندانی که مادرانشان ایرانی هستند را می‌توان قدم بزرگی برای تحقق حقوق شهروندی دانست.

مهدی محمودی، مدیرکل امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور در این رابطه گفت که از چهار ماه گذشته روند صدور شناسنامه به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی آغاز شده است. او درباره فرزندانی که مادر ایرانی خود را از دست داده‌اند می‌توان بیان کرد که ملاک ایرانی بودن مادر، اسناد سجلی یا اسناد مربوط به احوال شخصیه اوست.

مدیرکل امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور تصریح کرد که ملاک اعطای شناسنامه، ازدواج شرعی مادران ایرانی با مردان خارجی است و فرزند حاصل از ازدواج این افراد مشمول قانون اعطای شناسنامه خواهد شد، اما به شرط آنکه عقدنامه رسمی، صدور رای قضائی (داخلی یا خارجی) یا هر سند معتبر قانونی مبنی بر وجود رابطه زوجیت وجود داشته باشد.

محمودی معتقد است فوت مادر، پدر یا فرزند و حجر این افراد، با رعایت قوانین، مانع از درخواست اعلام تابعیت ایرانی برای فرزند نیست، در صورت فوت یا حجر مادر و نرسیدن فرزند به هجده سالگی، دادستان شهرستان محل اقامت فرزند می‌توانند پس از انجام تحقیقات و گردآوری مستندات و ادله در خواست مورد نظر خود را به استانداری ارائه کند تا فرزند مشمول شناسنامه شود.

مراحل گرفتن یک شناسنامه ایرانی
پدران و مادران در عرض ۱۵ روز پس از تولد فرزندشان موظفند، برای نوزاد خود شناسنامه درخواست کنند. مادر ایرانی تنها با ارائه گواهی تولد و عقدنامه ازدواج و شناسنامه خود می‌تواند برای فرزند خود شناسنامه درخواست کند، اما پدر ایرانی با ارائه گواهی تولد و شناسنامه خود این امکان را دارد برای فرزندش شناسنامه دریافت کند.

اما همچنان موانع زیادی بر سر راه فرزندان حاصل از ازدواج مادران ایرانی و پدران خارجی وجود دارد که باید پرسید این‌ها قابل حل است یا خیر؟ این در حالی است که نسبت به طولانی شدن فرآیند اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی اعتراضاتی هم وجود دارد.

«مهدی محمودی» در این رابطه بیان کرد که در سال ۸۵ ماده واحده‌ای در قانون وجود داشت که بر اساس آن به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی که بالای ۱۸ سال سن داشتند، شناسنامه اعطا می‌شد، این قانون خلاء‌هایی داشت که پس از قانون جدید مجلس شورای اعطای تابعیت به همه فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی حل شد.

محمودی درباره فرآیند صدور شناسنامه برای این فرزندان بیان کرد که فرآیندی سه ماهه از استعلام تا بررسی هویت طی می‌شود و در نهایت بعد از اخذ تاییدیه‌های لازم، امور صدور شناسنامه در سازمان ثبت و احوال انجام خواهد شد. طبق آمار‌های به‌دست آمده، حدود ۳۵ هزار ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی انجام شده که فرزندان حاصل از این ازدواج‌ها تابع این قانون خواهند بود.

گفتنی است وزارت خارجه ایران هم با تدوین سامانه و فراخوان برای فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی پدران خارجی روند اجرایی این آیین نامه را تسهیل‌تر کرده است.

روند اجرایی با ثبت نام در سامانه مدیریت یکپارچه خدمات کنسولی (میخک) به نشانی: mikhak.mfa.ir آغاز شده که براساس نوبت دهی، زمان مراجعه حضوری برای ارائه مدارک مورد نیاز به آن‌ها اعلام می‌شود.

فرآیند طولانی صدورشناسنامه فرزندان مادران ایرانی و پدران خارجی
منصور حاجی مدیر کل امور اتباع و مهاجران خارجی استانداری تهران درباره آیین نامه اعطای تابعیت ایرانی به این فرزندان توضیحاتی گفت که ما دفاتر خدماتی داریم که همانند دفاتر پیشخوان دولت به ارائه خدمات به اتباع خارجی می‌پردازند، اتباع به این دفاتر مراجعه و فرم‌ها را پر می‌کنند و اطلاعات مورد نظر در اختیارشان قرار می‌گیرد.

البته منصورحاجی با بیان اینکه وضعیت اتباع با یکدیگر می‌تواند متفاوت باشد برخی این تصور را دارند که باید دایره شمول قانون بسیار بالا باشد در حالی که اینگونه نمی‌تواند باشد گفت که ممکن است یک خانم ایرانی ازدواجش را به صورت رسمی ثبت کرده باشد، ولی خانم دیگری فقط یک مجوز شرعی از دفتر مراجع گرفته باشد. یا کسی را داریم که اصلا همان را هم ندارد و فقط یک استشهادیه از اقوام دارد که شاهد عقدش بوده اند. همه این موارد را اداره کل اتباع با کمک دستگاه‌های مربوط بررسی و بعد از کارشناسی نسبت به صدور شناسنامه تصمیم گیری و موارد را تعیین تکلیف می‌کند.

مدیر کل امور اتباع و مهاجران خارجی استانداری تهران با اشاره به اینکه در کشور ما بروکراسی‌های اداری وجود دارد و تعاملات اداری زمانبر است، اظهار کرد: برخی نسبت به طولانی شدن فرآیند اعطای شناسنامه اعتراض می‌کنند، اما به صدور شناسنامه‌هایی که به تازگی شروع شده و حمایت تمام دستگاه‌ها نشان از آن دارد که قرار نیست اجرای این طرح معطل بماند.

او ادامه داد که تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج این بانوان با استقبال گسترده جامعه هدفی روبه‌رو شده به گونه‌ای که در هفته اول بیش از ۱۸ هزارنفر درخواست برای برگه هویتی داشتند؛ برگه هویتی که نقش مهمی در برخورداری افراد از احساس تعلق به جامعه، امکانات آموزشی، رفاهی، بهداشت یا حتی مسافرت دارد.

هرچند قصه فرزندان خارجی با شناسنامه‌های ایرانی شروع خوبی نداشته، اما می‌تواند پایان خوبی را به همراه داشته باشد؛ پایانی که نشان از برقراری اعتدال در حقوق شهروندی چه برای فرزندان با پدر ایرانی چه مادر ایرانی داشته باشد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ انتشار: ۱۱ دی ۱۳۹۹، کد خبر: ۷۶۱۳۲۱۲، yjc.ir