شعار سال: کتیبه‌های اشکفت سلمان در استان خوزستان شاید نمونه‌ای از گنجینه‌های ارزشمندی باشد که در مقابل چشمان ما قرار دارد و هر روز لطمه‌ای به آن‌ها وارد می‌شود. کتیبه‌هایی که تاریخی بلند در کشور ما دارند و نمونه‌های آن از چندین هزار سال قبل تا دوران پهلوی قدمت داشته و هر کدام به تنهایی می‌تواند هر منطقه از ایران را به قطب گردشگری تبدیل کند.

ایران سرزمین کتیبه‌های تاریخی است

کیانوش معتقدی، پژوهشگر حوزه هنر و معماری اسلامی در این خصوص گفت: بدون شک ایران سرزمین کتیبه‌های تاریخی است و هر دوره تاریخی ایران چنین آثار تاریخی را برای ما به جا گذاشته اند. آثاری تاریخی که در حقیقت سرمایه‌های کشور هستند. هر کتیبه به مثابه یک سند تاریخی است و می‌تواند تاریخ ایران را تشریح کند.

او افزود: به واسطه ورود اسلام به ایران این آثار تاریخی بیشتر شدند و در نقاط مختلف کشور امروز تعدادی از کتیبه‌ها را شاهد هستیم. مهم‌ترین آن‌ها نیز با زبان‌های کوفی و ثلث نیز منقوش شده اند.

مستندنگاری کتیبه‌ها باید در اولویت قرار گیرد

این پژوهشگر حوزه معماری و هنر اسلامی خاطرنشان کرد: پرسشی که در این میان بسیار اهمیت دارد این است که تا چه میزان توانسته ایم از این کتیبه‌ها بهره جسته و آن‌ها را ثبت و ضبط کنیم. مستندنگاری این کتیبه‌ها و تصویرسازی از آن‌ها نخستین ضرورتی است که در این عرصه به چشم می‌آید.

معتقدی ادامه داد: امروز بخش زیادی از این کتیبه‌ها فراموش شده اند. امروز سازمان‌های مرتبط با حفظ و نگهداری این کتیبه‌ها به نظر می‌رسد کاملا نسبت به آن‌ها بی تفاوت هستند و دیگر تخریب و نوشتن یادگاری بر روی کتیبه‌ها در تهران و سایر شهرستان‌ها حائز اهمیت نیست و مردم نیز به آن بی توجه شده اند.

او افزود: سازمان‌های مربوطه به علت نداشتن بودجه و نیروی متخصص نیز اقدامی انجام نمی‌دهند و همه دست در دست یکدیگر داده ایم و ضربه‌ای به بخش بزرگی از تاریخ کشورمان می‌زنیم. اگر امروز به فکر مستندنگاری این آثار تاریخی نیفتیم در سال‌های آینده هیچ چیزی از تاریخ ما باقی نخواهد ماند.

۳۰ درصد کتیبه‌های مستندنگاری تهران تخریب شده است

این پژوهشگر حوزه کتیبه‌های تاریخی با اشاره به تخریب این آثار تاریخی تصریح کرد: طی چند سال اخیر در تهران به قدری کاشی کاری و کتیبه‌های تاریخی تخریب و سرقت شده اند که حساب آن از دست ما خارج شده است. در سال ۹۴ یک کتاب به نام کتیبه‌های نستعلیق تهران منتشر کردم و پس از ۵ سال ۳۰ درصد کتیبه‌هایی که در تهران مستندنگاری کردم دیگر وجود خارجی ندارند که یا شکسته شده اند و یا به سرقت رفته اند.

معتقدی گفت: اگر این آمار را به سراسر کشور تعمیم دهیم بسیار ناگوار خواهد بود. امروز این اتفاق در استان‌های خوزستان، خراسان و فارس نیز پرتکرار است. کتیبه اشکفت سلمان در شهرستان ایذه نیز نمونه بارز آن است که وضعیت آن امروز خوب نیست.

او افزود: امروز بزرگ‌ترین خطری که کتیبه‌های کشور را تهدید می‌کند عدم مستندنگاری آن هاست؛ که نیاز به یک پروژه ملی است تا این کتیبه‌ها خوانده و تصویرنگاری شوند و در مرحله بعد ثبت و ضبط شوند و با قرار گرفتن بر روی یک سایت تمام مردم جهان از آن‌ها استفاده کنند و کمبود‌ها و آثار در خطر نیز به صورت جدی شناخته شود.

نیاز به یک پروژه ملی در خصوص کتیبه‌ها داریم

این پژوهشگر حوزه هنر و معماری اسلامی اذعان کرد: تحقیقاتی به صورت منفرد انجام شده است، اما این نیاز به تجیمع و یک پروژه سراسری دارد. متاسفانه امروز بسیاری از کتیبه‌ها رها شده اند و نیاز دارد تا یک حصار به دور آن‌ها کشیده شود.  شهر‌های شلوغی همچون تهران، اصفهان و شیراز نیز به علت آلودگی هوا کتیبه‌های خود را زودتر از دست می‌دهند.

معتقدی افزود: فقط وظیفه دستگاه‌های مرتبط نیست و مردم نیز ضرورت دارد تا از این بنا‌ها حفاظت کنند.  در منطقه ۱۲ تهران آثار تاریخی بسیاری از دوران قاجار وجود دارد که در محدوده ارگ سلطنتی هستند. محله عودلاجان مساجد، خانه‌ها و حمام‌های تاریخی دارد که هر کدام دارای کتیبه‌های ارزشمندی هستند و متاسفانه بسیاری از آن‌ها از بین رفته است و در تهران قدیم این امر رایج شده است و اولین آسیب نیز معمولا به کتیبه‌ها وارد می‌شود که یا تخریب و یا سرقت می‌شوند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از خبرگزاری برنا، تاریخ انتشار: ۱۵ دی ۱۳۹۹،  کدخبر: ۱۱۱۴۵۲۶، www.borna.news.