شعار سال: پولیتیکو به نقل از یکی از این مقام‌ها نوشت که بر اساس این پیشنهاد، ایران برخی از فعالیت‌های هسته‌ای خود نظیر کار بر روی سانتریفیوژ‌های پیشرفته و غنی سازی اورانیوم با خلوص ۲۰ درصد را متوقف می‌کند و در مقابل نیز آمریکا برخی از تحریم‌های اقتصادی را کاهش می‌دهد.

اما ایران از این پیشنهاد مطرح شده استقبال نکرد. نماینده دائم ایران در سازمان ملل در پیامی توییتری نوشت: «ایران درباره موضوعات با اعضای باقیمانده در برنامه جامع اقدام مشترک در ارتباط است. برای پیوستن مجدد آمریکا به برجام هیچ پیشنهادی نیاز نیست این تنها نیازمند تصمیمی سیاسی توسط آمریکا برای اجرای کامل و فوری تمامی تعهدات تحت توافق و پایبندی به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است». با اینحال ایران در شرایط فعلی دست بالا را برای گفتگو بر سر توافق هسته‌ای دارد.

 

دکتر هادی اعلمی فریمان کارشناس ارشد مطالعات آمریکا دراینباره گفتگو کرده است که در ادامه می‌خوانیم:

آمریکا تازه‌ترین پیشهاد خود را بالاخره در مورد بازگشت به برجام ارائه داده است. چه چیزی کاخ سفید را مجاب کرده تا با اندکی عقب نشینی نسبت به گذشته پیشنهاد تازه‌ای برای احیای توافق هسته‌ای داشته باشد؟ ایا اتفاقی که اخیرا بین تهران و پکن افتاده در این تصمیم گیری اثر داشته است؟

من فکر می‌کنم سیاستی که ایالات متحده در حال حاضر پیگیری می‌کند ارتباط زیادی با سند همکاری‌ها با چین نداشته است. از ابتدای روی کار آمدن بایدن همه سیگنال‌هایی که فرستاده شده، مثبت بوده. به هر حال کابینه و تیمی که او چیده، همگی متفق القول هستند که با ایران باید وارد مذاکره شد. اما کم و کیف این قضیه متفاوت است. آن‌ها گام به گام می‌خواهند جلو بیایند تا مسائل به مرور حل شود. به نظرم دو طرف یعنی هم ایران و هم آمریکا مشتاق هستند که مسائل را به گونه‌ای ابرومندانه حل و فصل کنند. اما چند فاکتور وجود دارد.

یکی از این فاکتور‌ها پرستیژ دولت ایالات متحده است. دولت بایدن که دموکرات است به لحاظ فشار‌های داخلی و مسائل منطقه‌ای مثل فشار عربستان و مواضعی که جمهوری خواهان دارند نمی‌خواهد به این سرعت وارد این مسائل شود و ترجیح می‌دهد اهسته‌تر حرکت کند.

یکی دیگر از مسائل بحث‌های حقوق بشری است. ما می‌دانیم که حزب دموکرات سر کار است و این‌ها نوعی نو ایده الیسم کارتری دهه هفتاد را پیگیری می‌کنند که مسائل حقوق بشری را مطرح می‌کنند. حالا این گروه که در راس قدرت هستند می‌خواهند همزمان هم مسائل منطقه‌ای هم هسته‌ای و هم حقوق بشری را به شکلی پیش ببرند. اما فاز اول را می‌خواهند بالاخره کلید بزنند.

قضیه سند همکاری ممکن است تاثیراتی داشته باشد، اما خط و مشی کلی دولت بایدن از ابتدا هم همین بوده است و منتظرند تا گشایشی اتفاق بیفتد.

واکنش ایران را چطور می‌بینید؟ ایران همانطور که می‌شد انتظار داشت پیشنهاد ادعایی پولتیکو را قبول نکرده است.

ما نکته‌های مثبت در این مسائل بین ایران و امریکا داریم. دولت بایدن برخلاف دولت ترامپ پذیرفته اند که موضوع تغییر ٰرژیم که دولت پیشین ایالات متحده بر آن تاکید داشت منتفی است. بحث دیگر هم اینکه آن‌ها قدرت موشکی ایران را پذیرفته اند. به خاطر اینکه حمله به عین الاسد تستی برای قدرت موشکی ایران بود؛ بنابراین قدرت منطقه‌ای را هم پذیرفته اند و می‌دانند که ایران قادر است که مسائل را تحت تاثیر در منطقه قرار دهد.

الان ایران در برهه‌ای قرار دارد که می‌تواند یک مذاکره کننده قوی در مسایل مرتبط با توافق هسته‌ای باشد. توصیه شخص من این است که حداقل یک سری مذاکرات کارشناسی شروع شود. مثلا در همین زمینه پیشنهادی که داده شده، ما نمی‌دانیم که ایالات متحده قصد دارد کدام یک از تحریم‌ها را متوقف کند. قرار است که تحریم‌های دوران ترامپ را کاهش دهد؟ که اگر اینطور باشد می‌تواند نقطه مطلوبی باشد.  

من فکر می‌کنم دو طرف بهتر است باب گفتگو‌های کارشناسی باز شود و دو طرف در آنجا حرف هایشان را بزنند تا اگر بالاخره نتیجه‌ای حاصل شد، پای سطوح بالاتر به میان بیاید. اینکه دیپلماسی به این شکل باشد که دو طرف فقط پیام‌های توییتری بدهند و مسائل نامشخص و نامفهومی را بیان کنند، به نتیجه نخواهد رسید و این دو ماه باقی مانده هم طی می‌شود و روابط تنش زا‌تر خواهد شد. دو طرف بهتر است پشت میزی بنشینند و حرف‌های هم را بشنوند. سیگنال‌ها تا به حال مثبت بوده است.

دو طرف باید در دنیای فعلی به سمت همکاری پیش بروند و راه دیگری در دنیای فعلی نیست.  

یک صحبتی می‌شود که سندی که ایران و چین امضا کردند دست ایران را در ماجرای برجام بازتر کرده چرا که تحریم‌ها نمی‌تواند تهران را مانند قبل تحت فشار قرار دهد. شما چقدر این موضوع را محتمل می‌دانید؟

من بعید می‌دانم.  ما چند فاکتور داریم. اول معتقدم که نباید وارد بازی‌های قدرت‌های استراتژیک شویم.  ایالات متحده، روسیه و چین سه بازیگری هستند که بازی قوی را در سطح دنیا انجام می‌دهند. یک موازنه مثبت می‌تواند اوضاع را در مورد همه کشور‌ها بهتر کند. من بعید می‌دانم تراز تجاری که چینی‌ها با امریکایی‌ها دارند را فدای همکاری و همراهی با ایران کنند. اما می‌توانند تا اندازه‌ای در تصمیم گیری‌ها موثر شوند. سیاست چینی‌ها همکاری و رقابت اقصادی در همه جای دنیاست و همکاری با ایران هم همینطور است.

ایران به نظر می‌رسد که با پافشاری بر حرفی که اول همه تحریم‌ها برداشته شود، توقع دارد که پیشنهاد بهتری از سوی واشنگتن داده شود. ایا تیمی که بایدن چیده و سیاست خارجی مطلوب دموکرات‌ها چنین امکانی را فراهم می‌کند؟

ساختار‌های تحریم‌های امریکا نسبت به ایران بسیار پیچیده است. این ساختار را از اول انقلاب و از زمان کارتر داریم و تا الان تحریم‌های متعددی داشته ایم.  این شدنی نیست که بگوییم کل تحریم‌ها برداشته شود. به خاطر اینکه اگر قرار بر این باشد که ساختار تحریم‌ها به طور کلی حل و فصل شود، دو طرف باید بنشینند و در مورد همه مسائل چهل و دو ساله خود صحبت کنند.  اما اگر بشود گام به گام این مسیر طی شود بهتر است. این هم نیاز به جلسات کارشناسی دارد. ایالات متحده و ایران در حوزه‌های مختلف با یکدیگر گفتگو داشته اند پس الان هم برای گفتگو‌های در سطح کارشناسی نیازی نیست که کشور ثالث به عنوان میانجی نقشی ایفا کند.

دو طرف می‌توانند گام‌های متقابل خود در حوزه برجام را بررسی کنند و این تنها راه حصول به نتیجه است. اگر ما بخواهیم اهرم‌های دیگری را وارد کنیم، اوضاع پنجاه پنجاه می‌شود و ممکن است روابط وارد فاز تشنج شود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از دیده بان ایران، تاریخ انتشار:۱۱ فروردین ۱۴۰۰، کد خبر:۱۰۴۵۹۲، www.didbaniran.ir