شعارسال: زبان هر قومی، نشانه ای از اصالت، فرهنگ و پیشینه تاریخی هر منطقه جغرافیایی خاص بر روی کره زمین است. زبانی که مهمترین شاخه آن زبان مادری است و فرد از بدو تولد آن را فرا می گیرد و با آن سخن می گوید. وقتی از زبان مادری یک فرد سخن به میان می آید، به طور ناخواسته به تاریخ، فرهنگ، قدمت و اصالت منطقه ای که این زبان در آن رواج دارد و مردمش با آن زبان به گویش محلی با یکدیگر می پردازند، اشاره می کنیم.

شهرستان بیجار یکی از مناطق کرد نشین در استان کردستان است که مردمان آن با گویش کردی گروسی (یکی از شاخه های زبان کردی) با یکدیگر صحبت می کنند.خود این شهرستان نزدیک به هفت هزار سال قدمت تاریخی دارد و از آن زمان تاکنون ساکنین آن با این نوع گویش سخن می گویند.

با وجود اینکه این زبان و این نوع گویش کردی از سبقه تاریخی طولانی ای برخوردار است، در سالیان اخیر شاهد از بین رفتن تدریجی گویش محلی گروسی در میان شهروندان بیجاری هستیم.

بنا به فرموده مقام معظم رهبری "اگر یک ملت را از تاریخش، از گذشته‌ اش، از فرهنگش، از شخصیتش، از مفاخر علمی و دینی و سیاسی و فرهنگی اش جدا کردند و از یادش بردند، زبانش را از او گرفتند، الفبایش را از او گرفتند، کتابش را از او گرفتند، سابقه فرهنگی اش را از او گرفتند، این ملت آماده خواهد شد که هر چه می خواهند بر سرش بیاورند. این ملت دیگر جان پیدا نمی کند، مگر اینکه شخصیت های برجسته‌ ای در آن ظهور کنند.

یکی از مهم ترین عوامل بروز چنین پدیده ای، آموزش و تکلم با زبان رسمی کشور به کودکان تازه متولد شده است. والدین با در پیش گرفتن چنین رویه ای ضربه ای جبران ناپذیر به بدنه زبان محلی وارد می آورند و به تدریج باعث فراموشی و نابودی زبان محلی که هویت خود را با آن می سازند، در میان شهروندان و کودکان خود می شوند.

این والدین مهمترین دلیل خود را برای آموزش ندادن زبان محلی به کودکان خود، دون شان و بی ارزش بودن صحبت کردن با زبان محلی می دانند. در صورتیکه حتی این نوع آموزش هم به درستی صورت نمی پذیرد و ما شاهد صحبت کودکان این دیار به زبان فارسی با الفاظ اشتباه همراه با لهجه کردی هستیم. قطعا یکی از عوامل موثر در بروز چنین پدیده ای، جدای از آموزش غلط والدین به کودکان، نادیده گرفتن و کم اهمیت شمردن ارزش زبان مادری و محلی است که به صورت غیر مستقیم بر روی عملکرد والدین تاثیر منفی گذاشته است.

همچنین مهاجرت، شهرنشینی، برخی محدودیت های اعمال شده از سوی دولت مانند منع ايجاد كتابخانه هاى عمومى و خصوصى به زبان مادري، استخدام غير بومى، منع استفاده از لباسهاى قومي در محل کار و تعلیم و کاهش اعتبار اجتماعی زبان محلی و کم شدن روز افزون تعداد کسانی که به زبان گروسی صحبت می کنند، از دیگر عوامل بروز چنین پدیده ای است.

خانواده نخستین جایی است که به از بین رفتن زبان مادری دامن می زند، زیرا با انتخاب زبان برتر با توجه به شرایط موجود در جامعه، سبب انتقال آن به نسل بعدی می شود و زبانی که زبان اکثریت افراد جامعه باشد و اکثر آثار ادبی، علمی، فرهنگی و هنری با آن منتشر شود شانس بیشتری برای زنده ماندن خواهد داشت.

اهمیت زبان مادری به حدی است که سازمان ملل نیز با ارج نهادن به آن و اختصاص دادن یک روز از تقویم با عنوان روز جهانی زبان مادری، از کشورهای مختلف درخواست کرده است که نحوه آموزش خود را طوری طراحی کنند که به زبان مادری لطمه وارد نشود.

با روی کار آمدن دولت یازدهم، طرح آموزش کتب درسی به زبان محلی مناطق مختلف از جمله آموزش به زبان کردی نیز قوت گرفت و تحقیقاتی هم در این زمینه صورت پذیرفت.

هرچند تفاوتهای بنیادینی در مقوله "آموزش زبان مادری" با "آموزش با زبان مادری" وجود دارد، اجرایی شدن این طرح نیازمند مطالعات فراوان و آسیب شناسی های تخصصی می باشد و شاید بعضا با کم و کاستی های فراوانی رو به رو شود، اما مهمترین هدف آن، حفظ، آموزش و ترویج زبان مادری و محلی مناطق است که باعث می شود کودکان علاوه بر فراگیری زبان مادری خود، از فراموشی تدریجی آن جلوگیری کنند و آن را به نسل های آینده منتقل نمایند.

همانطور که گویش و زبان یکی از مهمترین المان های هویت ملت هاست، زبان و گویش محلی و مادری هم از مهمترین نشانه های هویت فردی و جمعی یک منطقه است.

خوشبختانه ایران یکی از کشورهایی است که اقوام مختلف با گویش های متفاوت را در دل خود جای داده است و این می تواند نقطه بسیار مثبتی در زمینه کشورداری یک ملت باشد که اقوام مختلف را بدون اینکه مشکلی با یکدیگر داشته باشند دور هم جمع کرده است.

همانطوری که افراد برای فراگیری زبانهای خارجی و بین المللی وقت و هزینه ی زیادی صرف می کنند امید است که مسئولان با اقداماتی همچون فرهنگ سازی از طریق رسانه های دیداری و شنیداری بر ساخت برنامه هایی با زبان محلی، استفاده از نظرات کارشناسان در برنامه های تلویزیونی جهت تاکید و ترویج اهمیت زبان مادری، ایجاد نشریه های مختلف و چاپ کتب درسی و غیر درسی به زبان محلی، برگزاری کارگاه های آموزشی و توجیهی، برگزاری کلاس های آموزش زبان کردی در کنار کلاس های آموزش زبان های خارجی و بسیاری از موارد دیگر که نقش بی بدیلی در حفظ و جلوگیری از نابودی زبان مادری می شود، گام مثبتی در حفظ زبان کردی در بیجار گروس و سایر شهرهای مناطق کرد نشین بردارند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت بیجار بام ایران، تاریخ انتشار: 25آبان1395، کدخبر: 1063: www.bijarbameiran.com