شعارسال: در روزهاي اخير به‌ دلیل پخش تيزر قائم‌مقام از سوي افراد زيادي مورد سؤال قرار گرفته‌ام و برخي درباره اصل اينکه پذيرفته‌ام جلوي دوربين آنان حاضر شوم، انتقاد داشته‌اند و برخي هم نظر من را درباره اين مستند پرسيده‌اند. درباره اينکه چرا اين مصاحبه را پذيرفته‌ام، در فرصت مناسبي بايد توضيح بدهم؛ ولي اجمالا اشاره مي‌کنم که فرايندی چندماهه داشته و مذاکرات و توافقاتي صورت گرفته است که تاکنون به آن عمل شده و اگر تا پايان کار به توافق عمل شود، به نظر من بخشي از انتقادات بلاموضوع خواهند شد؛ به‌ويژه آنکه روند کار بر اعتمادسازي با حفظ مواضع و ديدگاه‌ها بوده است. به دعوت سازندگان مستند قائم‌مقام در جلسه اکران خصوصي فيلم شرکت کردم و نظرات خود را در آنجا به‌تفصیل بيان کردم که ضبط کردند. سازندگان براي تهيه اين مستند سه سال زحمت کشيده‌اند. من چه موافق و چه مخالف مستند باشم، نمي‌توانم انکار کنم کار پرزحمتي بوده است. خود فرايند رسيدن به انجام مصاحبه با من که حلقه کوچکي از کل زنجيره کار بوده، نمونه‌اي از آن است.

‌ به نظر شما روايت اين مستند از زندگي آيت‌الله منتظري چقدر منصفانه بود؟

چنان‌که به خود اين دوستان هم گفته‌ام، اين مستند بر اساس يک سناريو نوشته شده و طبعا پلان آن برای دفاع از آيت‌الله منتظري نبوده، بلکه در پي اثبات نامه ششم فروردين 68 بنيان‌گذار فقيد جمهوري اسلامي بوده است. در قضيه آيت‌الله منتظري، چند رويکرد وجود دارد؛ يکي رويکرد مبتني بر نامه ششم فروردين است که راديکال و نافي رهبري و مرجعيت آيت‌الله منتظري است دوم، رويکرد نامه هشتم فروردين 68 بنيان‌گذار جمهوري اسلامي است که قائل به نفي رهبري و حفظ مرجعيت آيت‌الله منتظري است. سوم رويکرد منتقدان هر دو نامه ششم و هشتم فروردين است که جزء طيف نيروهاي موافق انقلاب و جمهوري اسلامي نیز هستند. چهارم رويکرد منتقدان مستقل و اصلاح‌طلب خارج از سيستم است و پنجم، رويکرد اپوزيسيون انحلال‌طلب. گرچه ديدگاه مستند قائم‌مقام همان است که در تمام اين سال‌ها عليه آيت‌الله منتظري جريان داشته و در پي اثبات نامه ششم فروردين بوده است؛ اما از نظر حرفه‌اي و نوآوري، بسيار پيشرفته‌تر از مستندها و تبليغات رسمي و صداوسيمايي بوده است؛ به‌گونه‌اي‌که امکان پخش در صداوسيما را نخواهد داشت؛ چون صداوسيما خيلي بسته‌تر از آن است. اين مستند تصاوير و فيلم‌هاي تازه و جذابي دارد و براي اثرگذاري همان رويکرد سنتي رسمي کوشيده‌اند سکانس‌هايي را از آيت‌الله منتظري يا امثال بنده و حاج احمدآقاي منتظري بياورند که نوعي بي‌طرفي را نشان دهند؛ اما پلان کار، ناگزير سوگيرانه است. همچنين به دوستان عرض کردم تمام آنچه درباره آيت‌الله منتظري گفته شده، ازجمله مسائل مربوط به مهدي هاشمي و فيلم‌هاي نبش‌قبر مقتولان پرونده مهدي هاشمي در 30 سال گذشته، به‌تکرار در رسانه‌هاي چاپي، صوتي و تصويري در تيراژهاي ميليوني گفته شده است. استفاده از برخي چهره‌ها براي سخن‌گفتن در نقد آيت‌الله منتظري، از نقاط ضعف ديگر مستند است که باعث مي‌شود به نتيجه معکوسي برسد و در مجموع، اين مستند در افکار عمومي به زيان آيت‌الله منتظري تمام نخواهد شد؛ زيرا برخي مطالب که از ديدگاه تهيه‌کنندگان محترم نقطه‌ضعف آيت‌الله منتظري بوده، از ديدگاه بسياري از مردم نقطه مثبت تلقي خواهد شد و اين مسئله ريشه در شکافي دارد که ميان ديدگاه موافقان و مخالفان وجود دارد؛ تضاد ديدگاهي که در همه عرصه‌هاي ديگر هم مشاهده مي‌شود و مثلا در انتخابات، يک نامزد از اِلِمان‌هايي در تبليغات استفاده مي‌کند به تصور رأي‌آوري که در افکار عمومي منفي است. نکته ديگر اينکه بيننده وقتي عنوان روايتي بدون سانسور را مشاهده مي‌کند و از طرفي مي‌بيند که مصاحبه‌ها گزينشي هستند، براي او کاملا روشن است که از ميان يک گفت‌وگوي طولاني گزينش شده‌‌اند؛ بنابراین عنوان بدون سانسور را نمي‌پذيرد؛ اما تهيه‌کنندگان اين مستند کار ديگري را نیز در دست انجام دارند که زيبنده عنوان بدون سانسور خواهد بود و آن‌هم انتشار آلبوم متن کامل همه مصاحبه‌هاي موافقان و مخالفان در اين مستند است. اين آلبوم به منبعي ارزشمند و ماندگار تبديل خواهد شد و مخالفان و موافقان به آن استناد خواهند کرد. واضح است که وقتي من متن کامل نظرات خودم را مستقلا منتشر کنم تا بيننده و خواننده آن را مستقل از مستند گزينش‌شده مشاهده کند، ضعفي براي مستند خواهد بود؛ ولي وقتي خود سازندگان منتشر مي‌کنند، در واقع منتقدان هم ناگزيرند به آلبوم خود آن ها ارجاع بدهند. مسئله آيت‌الله منتظري فقط در يک گفت‌وگو و مناظره کاملا آزاد براي بينندگان، مي‌تواند اقناع‌کننده و روشنگر باشد که تا اطلاع ثانوني فراهم‌کردن چنين گفت‌گويي امکان‌پذير نيست؛ اما انتشار آلبوم کامل مصاحبه‌ها، کاري ممکن و گامي نزديک‌تر به آن است. به نظر من، اين مستند فارغ از تفاوت نظرهايي که اشاره کردم، بهانه و فرصتي را براي بحث و انديشه بيشتر درباره يکي از مسائل مهم تاريخ نسل ما فراهم می‌کند و از اين منظر، درخور تقدير و به پيشواز آن رفتن است و بايد از سازندگانش تشکر کرد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه شرق، تاریخ انتشار 5 آذر 96، کد مطلب: 3020، www.sharghdaily.ir