چطور تاکنون تفکیک معناداری بین خرید و سلیقه بنگاه‌های مالی با شهروندانی که اثر هنری را برای تزئین خانه و محل کار خود خریداری می‌کنند، نداشته‌ایم؟ چطور در بررسی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها به تفاوت کالای مصرفی و کالای سرمایه‌ای هنر توجه نکرده‌ایم؟ نباید رونق ناگهانی برای چند اثر را که با مبالغ گزاف دست‌به‌دست می‌شوند، نماینده بازار هنر فرض کرد. رفت و برگشت‌های ساختگی در بازار هنر را نباید با حساب جبری به پای رونق اقتصادی گذاشت.

«آیا هنر باید عوام فهم باشد؟» ظاهراً سئوال ساده‌ای است و شاید از نظر برخی هم؛ سئوال کهنه، تکراری، بی‌تاثیر، بی‌راه و نامرتبطی باشد. اما چه آن را ساده فرض کنیم و بی‌جا چه مهم و بنیادی، می‌تواند سرنوشت هنر و جایگاه اجتماعی هنر را دستخوش تغییراتی کند. یا حداقل موضوع دسته‌بندی‌ها و اختلافات عمیقی در هنر باشد. هنر آن‌قدر دوره‌های متنوع و اساسی در تطورات اجتماعی و ماهوی را پشت سر گذاشته است که می‌تواند پاسخ‌های تازه‌ای برای سئوالات کهنه و تکراری دست و پا کند. پاسخ‌هایی که هر یک انشعاب مهمی را شکل خواهند داد.

درونگرایی یکی از اصول پایدار و فراگیر معماری ایران محسوب می‌شده است. این رویکرد نه تنها به واسطه غلبه بر شرایط اقلیمی و تامین امنیت جانی و مالی بوده، بلکه باید آن را به نوعی تجسم یک فرهنگ و ساختار اجتماعی محسوب کرد.