ابرهزینه «اجاره‌ مسکن» در تهران و غالب شهرهای کشور از لنز سیاستگذار به «تورم تاریخی در این حوزه» خلاصه می‌شود؛ اما این مدل علت‌یابی برای سنگین‌ترین فاکتور هزینه‌ای خانوارها، یک نقطه‌کور دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد طی دست‌کم یک‌سال گذشته نه تنها در بازار مسکن ایران که در خیلی از کشورها –پنج کشور مورد سنجش قرار گرفته است- تورم مسکن و اجاره، از سطح میانگین تاریخی فراتر رفته است. در آمریکا رشد هزینه اجاره‌نشین‌ها بیش از ۲برابر میانگین ۱۰سال قبل شده است و در انگلیس حدود ۳ برابر. در ایران نیز تورم اجاره مسکن به نزدیک ۵۰درصد رسیده که از حدود ۲۰درصد رشد متوسط سالانه، بالاتر است. با وجود این سرعت مشابه افزایش اجاره‌بها، «شاخص استطاعت پرداخت مستاجرها» در کشورهای مورد بررسی به سطح نرمال نزدیک است؛ درحالی‌که برای تهران در وضعیت بحرانی و برای متوسط کشوری دو برابر دیگر کشورها است. آنچه باعث شده در کشورهای مورد بررسی توان پرداخت اجاره‌بها با وجود رشد شدید هزینه اجاره مسکن، همچنان در سطح قابل قبول باشد به وضعیت درآمد خانوارها و رشد اقتصادی برمی‌گردد.

شکست جدید مستاجر‌ها از بازار اجاره، سکانس تازه‌ای از مهاجرت اجباری خانوار‌های فاقد مسکن به مناطق ارزان‌تر را رقم زده است. تازه‌ترین بررسی‌ها و تحقیقات میدانی «دنیای‌اقتصاد» از وضعیت بازار اجاره مسکن در تابستان امسال به شناخت ۵ عامل ناتوانی مستاجر‌های ۱۴۰۲ در پرداخت ارقام اجاره بها حتی با سطوح سال گذشته، منجر می‌شود. تورم عمومی بالا، تورم مسکن شدید و سرریز شدن تقاضا در بازار اجاره مهم‌ترین این عوامل هستند. مجموعه این عوامل باعث شده تاب آوری مستاجر‌ها نه‌تن‌ها در برابر ارقام جدید اجاره بها بلکه حتی در مقابل تورم صفر در این بازار (حفظ سطوح سال گذشته اجاره بها)، نیز به شدت کاهش یافته است.

تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از وضعیت اجاره بها در تابستان ۹۸ حاکی از افت فشار فزاینده نرخ اجاره برای خانوار‌های شهری است. با این حال، رشد اجاره بها ، در سه استان کمتر برخوردار لرستان، ایلام و سیستان و بلوچستان اتفاق افتاده است. داده‌های این گزارش همچنین نشان می‌دهد که در دو سال گذشته، اجاره بها در قرارداد‌های تمدید اجاره، عمدتاً بیشتر از اجاره بهای کل قرارداد‌ها افزایش یافته اند.

شاخص های اقتصادی بخش مسکن در بهار امسال نشان می دهد که علی رغم آنکه تنها ۲۱ هزار و ۹۳۷ واحد مسکونی معامله شد، اما ارزش ریالی معاملات مسکن نسبت به بهار سال قبل رشد ۱۳ درصدی داشته است.

نایب رییس کمیسیون عمران مجلس با بیان اینکه نرخ اجاره بها باید متناسب با تورم باشد، افزود: با وجود تک رقمی شدن تورم، رشد اجاره بها دورقمی شده است.

عقبایی معتقد است: فرمول ۳۰ هزار تومان اجاره ماهانه در ازای تبدیل یک میلیون تومان رهن، عرفی است که بین مردم ایجاد شده و به این زودی‌ها با بخشنامه و آیین‌نامه تغییر نمی‌کند.