از آنجا که بحث‌ها درباره نظریه دین و قدرت هم از سوی خود صاحب نظریه و هم از سوی ناقدان گِرد دو مثال اسلام و مسیحیت می‌گشت، مثال‌هایی هم که در توضیح رویکرد‌ها بیان خواهم کرد، بر این دو نمونه متمرکز است. بحث درباره نظریه دین و قدرت در پایان یادداشت خواهد آمد. به عبارت دیگر اصل سخن بر توضیح سه رویکرد در دین‌پژوهی متمرکز است و در عین حال مثال‌ها ضمن کمک به توضیح رویکرد‌ها در بخشی از سخنانی که خود سروش یا ناقدان و شارحانش گفته‌اند، تردید می‌آورد. در بخش پایانی مقاله خواهیم دید که نظریه دین و قدرت چگونه در این رویکرد‌ها جای می‌گیرد.

اظهارات سروش درباره نظریه « دین و قدرت » واکنش‌های زیادی را برانگیخت که از جمله آن‌ها نقد مفصلی بود که آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست از اساتید حوزه علمیه با عنوان «دین و حکمت» به رشته تحریر درآورد. چندی پیش عبدالکریم سروش در یادداشتی مبسوط به نقد نقد آیت‌الله علیدوست پرداخت. روز گذشته آیت‌الله علیدوست مجدداً یادداشتی مفصل در پاسخ به نقد نقد سروش به رشته تحریر درآورد.

دکتر سروش همزمان با سال‌های انقلاب آثار متعددی را در حوزه فلسفه و دین پژوهی منتشر کرده اند. اما عمده تاثیر ایشان در فضای روشنفکری ایران به نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت باز میگردد. در این نظریه، سروش با استفاده از آموخته‌های خود در حوزه فلسفه علم و معرفت شناسی نظریه ایی در باب تکامل معرفت دینی ارائه داد.