نامه علی به مالک را نه تنها باید بعنوان راهنمای عمل حاکمان، بلکه بعنوان سند مطالبه گری مردمان در جامعه اسلامی محسوب نمود. «لشکریان»، به فرمان خدا دژ‌های استوار مردم اند و زینت «حاکمان». دین به آن‌ها عزت یابد و کار مردم جز به آن‌ها استقامت نپذیرد... این دو صنف، برپای نمانند مگر به «قاضیان و کارگزاران و دبیران» که «معاهده ها» را می‌بندند و منافع حکومت را گرد می‌آورند/ اگر دشمنت تو را به صلح فراخواند، از آن روی برمتاب که خشنودی خدای در آن نهفته است... پس از پیمان صلح، از دشمن برحذر باش، زیرا چه بسا نزدیکی کند تا تو را به غفلت فرو گیرد. / والی را خویشاوندان و نزدیکان است و در ایشان خوی برتری جویی و گردنکشی است. / از چرب زبانی‌های دیگران بپرهیز.