سفیر ایران در ارمنستان در نشستی خبری اظهار داشت که ایران تنها کشوری در منطقه است که موضعش در مورد کریدور موسوم به زنگزور با موضع ارمنستان همسو است. ایران از مواضع قاطع خود در قبال تغییر وضعیت در " کریدور زنگزور " عقب نشینی ننموده و هیچ معامله‌ای در این زمینه را قابل مذاکره نمی داند. ایران مخالف رفع انسداد ارتباطات در قفقاز جنوبی نیست، اما این امر باید بر اساس رعایت اصول حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها انجام شود. ما بارها موضع خود را در مورد رفع انسداد ارتباطات ارائه کرده‌ایم. ما با رفع انسداد تنها در صورتی موافقت خواهیم کرد که در چارچوب حاکمیت ملی و سرزمینی کشورها انجام شود.مرز ارمنستان و ایران کاملا مشخص است. مذاکرات مربوط به شفاف سازی مرزهای شناخته شده بین‌المللی بین ارمنستان و آذربایجان نمی تواند تاثیری بر مرز ارمنستان و ایران داشته باشد. لازم به توضیح است که ، مسیر دسترسی ایران به روسیه و اروپای شرقی، چندین سال است که به عبور از خاک آذربایجان وابسته شده و برای موقعیت‌های اضطراری غیرقابل پیش‌بینی باید به سمت مسیرهای جایگزین برویم.

عدم حمایت مستقیم روسیه از ایران در جنگ با اسرائیل یکبار دیگر معضل درخواست‌های بی جواب ایران برای خرید اس-۴۰۰ و سوخو ۳۵ روسی را رسانه‌ای کرده است. ایران سالهاست که خواستار دریافت سامانه‌های پیشرفته دفاع هوایی روسیه به نام اس-۴۰۰ و جنگنده‌های روسی سوخو-۳۵ است، اما تاکنون به هیچ یک از این تسلیحات دست پیدا نکرده است. چند کشور از جمله چین، ترکیه، هند و عربستان سعودی این سامانه را خریداری کرده‌اند. از میان این کشورها، ترکیه یکی از اعضای ناتو است و خرید اس-۴۰۰ توسط این کشور باعث تنش‌های زیادی بین آنکارا و واشنگتن شد.دو حوزه ای که ( توانمندی نبرد هوایی توانمندی پدافندی) می تواند قابلیت و قدرت موشکی ایران را محدود کند. روسیه، پس از حمله اخیر اسرائیل به ایران، واکنش مستقیم و تندی علیه اسرائیل نشان نداده و موضع محتاطانه اش با انتقادات زیادی در ایران همراه شده است. منتقدان می‌گویند حمایت‌های ایران از روسیه در جنگ اوکراین و رسانه‌ای شدن برخی مراوادات نظامی از جمله فروش موشک‌های ایرانی به روسیه دردسر‌های زیادی برای جمهوری اسلامی به دنبال داشته و این ارتباطات نظامی هیچ عایدی برای ایران در جنگ مستقیم ایران با اسرائیل نداشته است. پوتين كه با تدابير خود روسيه را از هرج و مرج ناشی از فروپاشي شوروي سابق نجات داد، بخوبي مي داند، استراتژي مقدس آمريكا ستيزي ايران تحت هيچ شرايطي قابل تغيير نيست و اگر بدترين مواضع حتي زير سوال بردن تماميت ارضي را عليه ايران اتخاذ كند، كاملاً مطمئن است نازكتر از گل به او گفته نخواهد شد، چون الزامات در اولویت اول بودن رسالت آمريكا ستيزي ما ايجاب مي‌كند در مقابل نامردي های مکرر او سكوت كنيم، هر چه باشد روسيه دشمن خوني آمربكاست، معروف است كه «دشمنِ دشمن من، دوست من است»، نتیجه این‌که با کنار گذاشتن استراتژی «نه شرقی نه غربی» و جایگزین کردن آن با استراتژی «نه غربي - فقط شرقي»، دست خود را در ميدان ديپلماسي حسابي بسته ايم.

معاون سیاسی سپاه پاسداران گفت در فضای مجازی در مورد سپاه، قضاوت های نادرستی را بیان می‌کنند، مثلاً می‌گویند «اگر جواب ترور سردار سلیمانی و هنیه را می‌دادیم، این اتفاق نمی‌افتاد» یا «اگر جواب ندهیم گام بعدی را برمی‌دارند». طراحی اقدام باید با در نظر گرفتن عقلانیت، تدبیر و سنجش همه جوانب اقدام باشد . تا اتفاقی می‌افتد، می‌گویند «چرا سپاه کاری نمی‌کند؟ یمن از ما پیشی گرفت»؛ از این سخنان تعجب می‌کنم در حالی که سپاه وسط میدان است.سیاست نظام اسلامی محو موجودیت رژیم صهیونیستی است. رهبر انقلاب و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، این وظیفه را یک تعهد می داند و رهبر انقلاب در امتداد امام، سیاست را دنبال کرد و نیرویی ایجاد کرد بنام سپاه قدس که وظیفه اش روشن است و انقلاب اسلامی و تمدن نوین اسلامی برای تحقق حذف اسراییل در دستور کار است.

اخیرا مسئله کریدور زنگزور واقع در ارمنستان محل بحث شده است. آذربایجان برای دسترسی به نخجوان باید از مسیر ارتباطی ارمنستان عبور کند اما در اقدامی بی سابقه و نقض حاکمیت ملی ارمنستان، اعلام کرده می خواهد این کریدور را تغییر دهد. روسیه تاکنون از این اتفاق حمایت کرده است و ایران نیز در مخالفت با آن موضع جدی و قاطعانه گرفته است، چرا که این مرز برای ایران یک مرز استراتژیک است. این کریدور منطقه‌ای است که جمهوری آذربایجان نام آن را زنگزور غربی گذاشته (زیرا زنگزور شرقی در کشور آذربایجان است) و این منطقه‌ای که حائل است میان سرزمین جمهوری آذربایجان و نخجوان، در واقع جنوب ارمنستان است. آذربایجان قصد دارد با نخجوان ارتباط برقرار کند و تا پیش از آزاد‌سازی مناطق اشغالی‌اش، برای دسترسی به نخجوان از راه‌های ارتباطی ایران استفاده می‌کرد .آذربایجان بعد از اینکه مناطق اشغال‌شده خود را آزاد کرد، مدعی شد که طبق توافق‌نامه آتش‌بس که بند ۹ آن گفته شده دسترسی باید برای جمهوری آذربایجان ایجاد شود. این راه ارتباطی در منطقه زنگزور غربی است. حالا مشکل بر سر چیست؟ مشکل این است که آذربایجان می‌تواند از جاده‌های ارمنستان استفاده کند، ولی نمی‌تواند حاکمیت ملی ارمنستان را نادیده بگیرد و یک کریدوری را در عرض ۵ کیلومتر و طول ۴۰ کیلومتر فراهم کرده که یک دسترسی برای خودش برای رفتن به نخجوان باز کند.

چه در قفقاز چه در خاورمیانه. گویا از تغییرات و اعلام مذاکره با غرب خیلی ناراحتند. این نقطه ضعفی است که در چند سال اخیر دست شان دادیم. امر برایشان مشتبه شده که برای هر اقدامی در رابطه با غرب باید به ما اجازه دهند. آن‌ها پیش خودشان فکر می‌کنند به ایران کمک کردند که عضو شانگ‌های و بریکس شوند و لازم است با روسیه هماهنگ باشند. با اینکه مقامات ایران به‌صراحت اعلام کرده‌اند با راه‌اندازی کریدور زنگزور مخالف‌اند و تغییر ژئوپولتیکی مرز‌های جغرافیایی را تهدیدی علیه ایران می‌دانند؛ کشور‌های روسیه، جمهوری آذربایجان و ترکیه با گشایش این کریدور موافق‌اند. در این میان، روسیه بدون اعتنا به مخالفت‌های جمهوری اسلامی، با در نظر گرفتن منافع خود بر راه‌اندازی هرچه سریع‌تر این مسیر ارتباطی اصرار می‌کند. دالانی که در ابتدا صرفا یک جاده است، اما در ادامه قطعا به قطع شدن مرز زمینی ایران و ارمنستان منجر می‌شود و خسارت‌های زیادی برای ایران در پی دارد. بنظر می‌رسد، در حالی جنگ اوکراین نمای ژئوپلیتیک جهانی را تغییر می‌دهد، قفقاز جنوبی به عنوان جبهه‌ای حیاتی در رقابت گسترده‌تر بین روسیه و غرب ظهور کرده است.

دکتر محمد یوسفی، متخصص امور روسیه در این رابطه می‌گوید که بحث عدم ایجاد کریدور زنگزور و تصرف استان سیونیک ارمنستان از سوی آذربایجان، آنقدر برای تهران با اهمیت و حیاتی بود که جمهوری اسلامی در هنگام تنش بین ایروان و باکو، نیرو‌های نظامی خود را به منظور برحذر داشتن باکو از انجام این عمل به مرز آذربایجان اعزام نمود. در طی سفر اخیر رئیس جمهور روسیه به آذربایجان شاهد همراهی روس‌ها با طرف آذربایجانی به منظور ایجاد کریدور ارتباطی زنگزور بودیم، تا جایی که لاوروف وزیر خارجه روسیه در انتقاد از ارمنی‌ها می‌گوید: ارمنستان در حال خرابکاری در اجرای پروژه ارتباطی ( کریدور زنگزور ) است که امضای پاشینیان در زیر آن قرار گرفته، او همچنین در سخنان خود خواستار ایجاد این کریدور ارتباطی از طرف ارمنی‌ها شد. واقعیت اینجاست که علی رغم برخی همکاری‌های اخیر ایجاد شده فی مابین تهران و مسکو در برخی زمینه ها، ایران در مسئله قفقاز با روس‌ها رقابت استراتژیک دارد و نه اتحاد، روس‌ها همواره نشان دادند که در منطقه قفقاز به عنوان جغرافیای خارج نزدیک خود، حاضر به دادن نقش و پذیرش بازیگری ایران نیستند.

امیراحمدیان، کارشناس ارشد مطالعات منطقه درخصوص موقعیت ایران در درگیری میان آذربایجان و ارمنستان گفت: از نظر حقوقی هر نوع تحولاتی که بین آذربایجان و ارمنستان بر سر قره باغ ترتیب داده می‌شد، باید از طریق گروه مینسک صورت می‌گرفت، ولی آقای پوتین شخصا وارد عمل شد. از این رو یک موافقتنامه آتش‌بس امضا کرده‌اند، نه موافقت نامه صلح. شورای امینت سازمان ملل باید وارد عمل شود و به نوعی مسئله را حل کند. از این منظر ایران هم به شدت هشدار داده که هر نوع تغییرات در مرز‌های سیاسی ایران با منطقه قفقاز غیرقابل قبول است و کریدور زنگزور نمی‌تواند ارتباط ایران با ارمنستان را قطع کند.

ارمنستان و جمهوری آذربایجان روز پنجشنبه یکدیگر را به انتقال نیرو و تجهیزات نظامی به مرز مشترک میان دو کشور متهم کردند. باکو اخیرا با ایجاد ایست و بازرسی نظامی مسیر مهم لاچین به قره‌باغ را مسدود کرده بود. این تنها مسیر دسترسی ارمنستان به منطقه قره‌باغ کوهستانی است، اما جمهوری آذربایجان مدعی است که هدف از این اقدام جلوگیری از قاچاق سلاح است. بروز درگیری‌ها بین ارمنستان و آذربایجان، تهدید‌های مکرر باکو برای باز کردن کریدور زنگزور به زور نظامی، حمایت مداوم ترکیه از آذربایجان و سکوت و موضع مبهم روسیه در قبال منطقه، نگرانی‌های تهران را تشدید کرده است.ایران نگرانی عمیق تری در مورد تغییرات ژئوپلیتیکی و توازن قوا در منطقه قفقاز دارد. تهران، تغییرات ژئوپلیتیکی و توازن قوا در منطقه قفقاز را در راستای منافع ترکیه، اسرائیل، آمریکا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) می‌داند. ایران، برخلاف روسیه و دیگران، تنش‌ها در قفقاز جنوبی را صرفاً به‌عنوان یک «درگیری مرزی» بین ایروان و باکو نمی‌بیند. در حقیقت، افتتاح کریدور زنگزور ، دسترسی نظامی مستقیم ترکیه را به عنوان یکی از اعضای ناتو در منطقه قفقاز فراهم می‌کند.به طور خلاصه بروز درگیری‌ها بین ارمنستان و آذربایجان، تهدید‌های مکرر باکو برای باز کردن کریدور زنگزور به زور نظامی، حمایت مداوم ترکیه از آذربایجان و سکوت و موضع مبهم روسیه در قبال منطقه، نگرانی‌های تهران را تشدید کرده است.

پس از حادثه اخیر در سفارت جمهوری آذربایجان در تهران و توضیحات ایران در خصوص ابعاد این حادثه، باکو عملیات جدید روانی را در این ماجرا به راه انداخته است. باکو ضمن تخلیه سفارت خود در تهران، در ادامه تلاش‌ها برای تخریب روابط هشدار سفر به ایران صادر کرد. این در حالی است که باکو اعلام کرده کنسولگری خود را در شهر تبریز باز نگه می‌دارد. کارشناسان بر این باورند که اقدام باکو را باید در پازل بزرگتری مورد ارزیابی قرار داد. شعیب بهمن کارشناس مسائل اوراسیا در خصوص اقدامات خصمانه باکو علیه تهران گفت: تحولات اخیر را باید در راستای طرحی کلان در منطقه مورد ارزیابی قرار داد. جنگ دوم قراباغ در سال ۲۰۲۰ منجر به تغییرات ژئوپلیتیک در منطقه شد. وی افزود:بخش دیگر ماجرا در راستای خفگی ژئوپلتیکی و حذف جمهوری اسلامی ایران از معادلات مهم بین المللی صورت می‌گیرد.بهمن با اشاره به اینکه ضروری است که ایران در این مقطع زمانی هوشمندانه عمل کند گفت: ضمن مدیریت صحیح روابط با جمهوری آذربایجان ضروری است که ایران تحرکات نظامی منطقه را زیر نظر داشته باشد تا فرصتی برای اشغال جنوب ارمنستان و ایجاد کریدور جعلی زنگزور فراهم نشود. بهمن متذکر شد: اگرچه مسکو هنوز به شکل علنی از ایجاد کریدور زنگزور حمایت نکرده، اما واقعیت این است که آن‌ها ناراضی هم نیستند چرا که ایجاد چنین کریدوری را به معنای تسهیل دسترسی خود به ارمنستان، ترکیه، کشور‌های اروپایی و همچنین خاورمیانه عربی می‌بینند.

معاونان نخست وزیر آذربایجان، روسیه و ارمنستان در تاریخ ۳ ژوئن توانستند در مورد مسیر آینده به استثنای یک قطعه ۶ کیلومتری به توافق برسند. این کریدور مسیری را برای کالا‌های ترکیه و سایر کالا‌ها به قفقاز، فدراسیون روسیه و کشور‌های آسیایی از طریق دریای خزر باز می‌کند. در چنین وضعیتی باید پرسید که آیا دستگاه دیپلماسی کشور بیدار است؟

جنگ ۴۴ روزه قراباغ منطقه قفقاز را وارد فاز تازه‌ای از تحولات کرد. تنش‌ها بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان در پی بازپس گیری مناطق توسط باکو همچنان برقرار است و رقابت بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در این حوزه ادامه داد. نگاه ترکیه به منطقه قفقاز، نقش روسی به عنوان بازیگری قدرتمند، گروه مینسک و همچنین ناتو از جمله مسائلی است از جمله مواردی است که آینده منطقه قفقاز جنوبی را مبهم ساخته است. به ویژه اینکه اخیرا در قزاقستان نیز به عنوان یک کشور بزرگ آسیای مرکزی تنش‌ها و ناآرامی‌ها حاکم شده است.

کارشناس ارشد حوزه آسیای میانه و قفقاز با تاکید بر اینکه کریدور جعلی زنگزور چشمداشت‌های ارضی و تاریخی علیه ایران دارد گفت: از همین ابتدا برای مواجهه با این موضوع باید با کار بردن کلمه جعلی و تاکید بر دالان موهوم تورانی موضع کشور را نسبت به این توطئه ژئوپلتیکی و ژئواستراتژی که علیه کشورمان در جریان است مشخص کنیم.