گزارش وزارت آ‌موزش‌وپرورش از نتایج امتحانات نهایی نشان می‌دهد که نمرات دانش‌آموزان در بازهٔ زمانی چهارساله یعنی از سال ۹۸ تا ۱۴۰۲ با اُفت همراه بوده است و وضعیت اغلب استان‌های مرزی و جنوبی نسبت به مرکز طوری وخیم است که میانگین آن حتی به نمرهٔ ۱۰ هم نمی‌رسد. بر این اساس کارشناسان حوزهٔ آموزش مواضعی گرفته و بعضی از آن‌ها دربارهٔ وضعیت آموزشی، نظام آموزش‌وپرورش و احتمال افزایش فقر آموزشی هشدار داده‌اند. در این رابطه، اما «مسعود کبیری»، دانشیار پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش می‌گوید: «امتحان نهایی به‌علت یکپارچه‌نبودن، معیار خوبی برای سنجش عملکرد دانش‌آموزان در سطح ملی نیست.» در مقابل این نظر، «احمد میدری»، اقتصاددان، این گزارش را شروع خوبی برای شفاف‌شدن عملکرد دستگاه آموزش‌وپرورش می‌داند و معتقد است که همپوشانی فقر آموزشی با فقر اقتصادی با توجه به گزارش میانگین معدل امتحانات نهایی به تفکیک استان‌ها باید مورد توجه سیاست‌گذاران قرار گیرد. نقشه میانگین معدل امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ نشان می‌دهد؛ که میانگین معدل برای علوم ریاضی و تجربی ۱۱.۵-۱۲.۵ و برای علوم انسانی کمی پایین‌تر تخمین زده شده است. اما این میانگین را به تفکیک استان‌ها ببینیم، فاجعه آموزش در کشور قابل رصد شده و وضعیت معدل استان‌ها هم منطبق با نقشه فقر کشور است. نکته پایانی اینکه، برخی از منتقدین، سیاسی بازی در انتخاب وزیر آموزش و پرورش و کم توجهی به سطح توانمندی ها، صلاحیت‌ها و شایسته گزینی‌ها در ۵-۶ سال اخیر را عامل مهم درون سازمانی موثر بر وقوع این گونه فجایای مصیبت بار می‌دانند.

واقعیات فقر آموزشی در ایران به حدی فاجعه آمیز شده که توجه خوانندگان عزیز را به گزارش رسمی تهیه شده در این خصوص (انتشار سال ۱۴۰۰) جلب می‌کنیم. ممکن است بیان شود که بخش زیادی از این وضعیت بواسطه شرایط محیطی بر آموزش و پرورش تحمیل شده و ارتباط درون سیستمی نداشته و امری تاریخی هم محسوب می‌شود. واقعیت این است که نمی‌توان منکر این حقیقت شد. اما سیستم سیاست زده آموزش و پرورش، دامن زننده به این واقعیت است. بپذیریم یا نپذیریم، مدیریت کلان آموزش و پرورش سیاست زدگی عجیبی را تحمل نموده و زمینه را برای تشدید فقر آموزشی فراهم می‌سازد.