گزارش وزارت آ‌موزش‌وپرورش از نتایج امتحانات نهایی نشان می‌دهد که نمرات دانش‌آموزان در بازهٔ زمانی چهارساله یعنی از سال ۹۸ تا ۱۴۰۲ با اُفت همراه بوده است و وضعیت اغلب استان‌های مرزی و جنوبی نسبت به مرکز طوری وخیم است که میانگین آن حتی به نمرهٔ ۱۰ هم نمی‌رسد. بر این اساس کارشناسان حوزهٔ آموزش مواضعی گرفته و بعضی از آن‌ها دربارهٔ وضعیت آموزشی، نظام آموزش‌وپرورش و احتمال افزایش فقر آموزشی هشدار داده‌اند. در این رابطه، اما «مسعود کبیری»، دانشیار پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش می‌گوید: «امتحان نهایی به‌علت یکپارچه‌نبودن، معیار خوبی برای سنجش عملکرد دانش‌آموزان در سطح ملی نیست.» در مقابل این نظر، «احمد میدری»، اقتصاددان، این گزارش را شروع خوبی برای شفاف‌شدن عملکرد دستگاه آموزش‌وپرورش می‌داند و معتقد است که همپوشانی فقر آموزشی با فقر اقتصادی با توجه به گزارش میانگین معدل امتحانات نهایی به تفکیک استان‌ها باید مورد توجه سیاست‌گذاران قرار گیرد. نقشه میانگین معدل امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ نشان می‌دهد؛ که میانگین معدل برای علوم ریاضی و تجربی ۱۱.۵-۱۲.۵ و برای علوم انسانی کمی پایین‌تر تخمین زده شده است. اما این میانگین را به تفکیک استان‌ها ببینیم، فاجعه آموزش در کشور قابل رصد شده و وضعیت معدل استان‌ها هم منطبق با نقشه فقر کشور است. نکته پایانی اینکه، برخی از منتقدین، سیاسی بازی در انتخاب وزیر آموزش و پرورش و کم توجهی به سطح توانمندی ها، صلاحیت‌ها و شایسته گزینی‌ها در ۵-۶ سال اخیر را عامل مهم درون سازمانی موثر بر وقوع این گونه فجایای مصیبت بار می‌دانند.

یکی دیگر از دردسرهای تازه نظام آموزش‌وپرورش در سال‌های اخیر اصرار بر اجرائی‌کردن نظام بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد است؛ مدل موفقی از بودجه‌ریزی که به پاسخ‌گویی شفاف آموزش‌وپرورش کمک می‌کند اما به شرط اینکه صرفا به تدوین بودجه مبتنی بر عملکرد ختم نشود و به تخصیص بودجه نیز پرداخته شود. تخصیص بودجه مبتنی بر عملکرد یعنی شاهد تغییر عملکرد در این دستگاه باشیم.

نماینده مردم همدان در مجلس شورای اسلامی گفت: دولت برای اجرای سند تحول بنیادین اقدامی نمی‌‌کند و به همین دلیل این سند نتوانسته آن‌طور که باید اجرایی شود.

این‌روزها که وزارت آموزش‌وپرورش با مشکل کمبود نیروی انسانی دست‌به‌گریبان است، مدیریت فعلی این نهاد در کنار طرح‌های ابتر گذشته همچون «رتبه‌بندی معلمان» دست به ابتکارات خلق‌الساعه‌ای چون «طرح معلم تمام‌وقت» می‌زند تا شاید به‌صورت مقطعی مرهمی بر زخم عمیق نابسامانی در نظام آموزش‌وپرورش بگذارد و با تلاش بسیار از این مسیر ناهموار بگذرد.