حسین شیخ رضایی عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه در نشست «فلسفه، بیرون و درون دانشگاه» که در سه‌شنبه ۲۴ بهمن در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد،بیان داشت که از دیدگاه مردم، فلسفه دانشگاهی دو تا مشکل دارد؛ یکی اینکه با زبان فنی غیر قابل فهمی بیان می‌شودو دوم اینکه از دید افراد بیرونی، آن چیزی که فیلسوف درباره آن صحبت می‌کند ربطی به زندگی ندارد.بحث فلسفه کاربردی هم قادر به پاسخگویی به این دو چالش نبوده و لازم است وارد حوزه فلسفه برای عموم شویم . نکته مهم‌ در تعریف فلسفه برای عموم این است که راجع به موضوعاتی صحبت می‌کند که دغدغه عموم مردم یا خیر عمومی است.فلسفه برای عموم می‌گوید تو مسئله داری، من می‌آیم از زاویه دید خودم می‌گویم مسئله‌ات چطور حل می‌شود.مثلا در غزه، اسرائیل به بیمارستان بمب می‌زند، فلسفه می‌تواند به ما چارچوب بدهد که آیا این دفاع مشروع به حساب می‌آید یا خیر. پس فلسفه کاملا نقش ابزاری دارد و فیلسوف می‌خواهد با این ابزار مسئله‌ای را حل کند که این مسئله، مسئله عموم است. در چنین شرایطی باید به حساسیت های داستان هم توجه نمود به گونه ای که فلسفه عامه‌پسند و فلسفه پوپولیست ،جای فلسفه برای عموم را نگیرد و جریان سازی پوپولیستی ( خصوصا در فضاهای سیاسی و اجتماعی) جای فلسفه برای عموم ننشیند.تجارب متشابه این حوزه را در ترویج علم، علم کاربردی و کاربردی سازی علم،زبان تخصصی علم و مواردی همانند نیز داریم.

حوزه فلسفه و علوم انسانی از آن دست حوزه هایی است که شاید سایت های منتسب به آن یا مدعی ارائه دهنده اطلاعات فلسفی زیاد بوده است اما هیچ کدام مانایی و پایایی نداشته اند. به نوعی یا مسکوت یا بدون فعالیت مانده اند. سایتی چون «صدانت» از معدود سایت هایی است که در حوزه تخصصی فلسفه و فرهنگ شروع به فعالیت کرد و هم چنان فعالیت هایش را پویا و پیوسته ادامه می دهد.

کتاب «فلسفه در زندگی: جستارهایی در تفکر انتقادی، فلسفه برای کودکان و فلسفه» اثر محمدرضا واعظ شهرستانی به تازه‌گی توسط نشر نگاه معاصر منتشر شده است. این کتاب با هدف ساده‌سازی فلسفه و عمومی ساختن آن در زندگی با راهنمایی در باب تفکر انتقادی و یادداشت‌هایی که به نقد و بررسی مسائل روز رسانه‌ها از منظری منطقی می‌پردازد، آغاز می‌شود و با طرح چگونگی آغاز برنامۀ فلسفه برای کودکان در جهان و ارائۀ جستارهایی در باب آموزش تسهیل‌گری و وضعیت فعلی فلسفه برای کودکان در ایران ادامه می‌یابد.

تأکید بر «شناخت و تفکر بالغ»، موجبات دلزدگی و گریزان بودن کودکان از مدرسه و فعالیت‌های مدرسه‌ای می‌شود. در حال حاضر پرداختن به حیطه عاطفی در آموزش و پرورش کودکان قربانی تمرکز بیش از حد بر حیطه شناختی و فرایندهای عالی ذهن شده است، به‌طوری که مفاهیمی چون دوست داشتن، عشق‌ورزیدن، مهربان‌بودن، همدلی‌کردن، شادبودن و نظایر آن به حاشیه رفته‌اند.

نگاه بازاری و کاسب‌کارانه به برنامه آموزشی « فلسفه برای کودکان »، آسیب هایی را برای این حوزه به وجود آورده است.

در اواخر سال 1960 وقتی متیو لیپمن، استاد فلسفه دانشگاه کلمبیا، متوجه شد که دانشجویانش فاقد قدرت استدلال و قضاوت هستند، به این نتیجه رسید که تقویت «قدرت تفکر» را باید از همان کودکی کلید زد. بنابراین در سال 1974 مؤسسه IAPC را با عنوان «مؤسسه بسط و ترویج فلسفه برای کودکان » تأسیس کرد اما در کشور ما، این گرایش از فلسفه، نخستین‌بار در سال 1373 توسط بنیاد حکمت اسلامی صدرا تأسیس شد و در سال 1386 به طور رسمی گروهی با عنوانِ « فلسفه برای کودکان » در پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی کار خود را آغاز کرد. « فلسفه برای کودکان » بتازگی به‌عنوان یک رشته دانشگاهی تأیید شده است اما هنوز در هیچ یک از دانشگاه‌های کشور تدریس نمی‌شود.

یادداشت پیش رو به بازخوانی مفهوم فلسفه در برنامه « فلسفه برای کودکان » مبتنی بر آرای لیپمن می پردازد تا امکان داوری در خصوص نقدهایی که بر این برنامه وارد می شود، مهیا گردد.