وضعیت اتباع (خصوصا افغانی) و پیامد‌های حضورشان در ایران، به آرامی در حال تبدیل شدن به یک چالش موثر بر امنیت ملی است. وزیر کشور دولت سیزدهم با در چراغ سبز و مخفی کاری مکرر و صحبت‌های دوپهلو، فضا را برای ورود افسار گیسخته اتباع افغانی به داخل ایران فراهم نمود. برخی از تحلیل گران معتقدند که این برنامه نمی‌تواند صرفا برنامه وزیر کشور بوده باشد و بنوعی اراده حاکمیتی در اجرای آن نقش داشته است (علل مختلفی هم برای توجیه اجرای آن بر سر زبان هاست: نظیر جوان سازی جمعیت، سپر انسانی، امنیت بخشی به مرز‌های شرقی، همکاری در تحریم، استفاده از کمک‌های جهانی و غیره). حال در دولت چهاردهم، کشور در حال بستن پیچ شل شده دولت قبل در قالب سامان دهی به اتباع (خصوصا افغانی ها) بوده و متوجه شده که هزینه فرهنگی، انتظامی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی بالایی بر کشور تحمیل شده است. همان گروه منتقد الان می‌پرسند که آیا واقعا می‌توان پذیرفت که حوزه حاکمیتی متوجه پیامد‌های این کار نبوده و بعد از گذشت یک سال متوجه وخامت این برنامه شده است؟ به هر صورت، بنظر می‌رسد که تصمیم قاطع درخصوص نوع برخورد با اتباع بیگانه، یکی از چالش‌های سنگین کشور بوده و باید با قید فوریت درباره آن چاره اندیشی شود.

متاسفانه سیاست غلط رهاسازی ورود اتباع بیگانه در دوره وزارت کشور وحیدی سبب شده است تا توان کشور به جای اداره امور بهتر شهروندان، درگیر مدیریت اتباع بیگانه شود. موضوعی که به کرات توسط دلسوزان این آب و خاک در زمان تصمیم گیری ها ، مورد تاکید قرار می گرفت و در خصوص پیامدهای آن هشدار داده می شد. حال چه کسی باید پاسخگو باشد؟آیا مکانیزمی قانونی برای پاسخ طلبی از وزیر کشور وجود دارد؟

فرمانده مرزبانی خراسان رضوی گفت: در راستای برخورد با حضور غیر قانونی اتباع کشور‌های خارجی در خاک ‌ایران‌، مرزبانان هنگ تایباد و پلیس با شناسایی افراد غیر مجاز برخورد قانونی کردند.

رئیس کمیته امنیت کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران، با اشاره به تاثیر ورود افراد غیر مجاز به کشور در افزایش جرم و جنایت، گفت: در کنار تاثیری که اتباع غیر مجاز در افزایش بیکاری دارند، باید افزایش جرم و جنایت در کشور را هم اضافه کرد چراکه این افراد شناسایی نشدند و در صورتی که جرم و جنایت انجام دهند، نمی‌توان آن‌ها را پیگیری کرد. من به عنوان رئیس کمیته امنیت کمیسیون امنیت ملی مجلس، ورود اتباع غیر مجاز را تهدیدی دراز مدتی برای آینده کشور می‌دانم و اتباع مجاز باید از اتباع غیر مجاز جدا شوند چراکه هیچ قانونی هم برای استقرار این اتباع وجود ندارد.