برای آشنایی با فرآیند تولید و مصرف فرآورده های نفتی در کشور ، لازم است با ساختارها و شرکت های دولتی و خصوصی فعال در این حوزه آشنا شویم. این مطلب می تواند مورد توجه خبرنگاران رسانه ها برای بررسی برخی از موضوعات و جریانات ذیل حوزه نفت و گاز، متقاضیان اشتغال در صنعت نفت و گاز و خوانندگان سایت بشکل عمومی، قرار گیرد. وزارت نفت دارای چهار شرکت اصلی شامل شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی و در نهایت شرکت ملی ضنایع پتروشیمی ایران است که در متن حاضر به شکل تفضیلی اقدام به تشریح وضعیت دو شرکت یعنی شرکت ملی نفت ایران و شرکت های تابعه آن و شرکت پخش و پالایش فرآورده های نفتی و بخش های تابعه آن شده است. همچنین گروهی از شرکت های خصوصی فعال در حوزه نفت و گاز کشور و بخش های تابعه ان معرفی گردیده اند.