بخشی از خطا ذات نظرسنجی‌هاست. اما چه بسا « کم‌انگاری آرای ترامپ » ناشی از پدیده «آرای شرمگین» و «آرای پنهان» باشد. ترامپ در نزد طیف‌هایی از جامعه امریکا به‌طور مثال دانشگاهیان یا زنان یا رنگین‌پوستان، شخصیت موجهی محسوب نمی‌شود. به نظر می‌رسد، گروه مهمی از این افراد که یا خاکستری یا پایگاه رای هریس بوده‌اند. کمپین هریس نیز بیش از آنکه به ترامپ ببازد به خود باخت. به رغم حمایت‌های وسیع رسانه‌ای و شخصیت‌هایی، چون اوباما و خوش‌بینی گروهی از نظرسنجی‌ها، از انرژی کافی برخوردار نبود، شعار و برنامه مشخصی به ویژه در حوزه اقتصادی ارایه نداد و در سیاست خارجی با بازی دو‌گانه در موضوع غزه و لبنان و حقوق بشر، مسلمانان و طرفداران جنبش‌های پیشرو را از خود مایوس ساخت و ائتلاف آن‌ها دچار شکاف شد. برای ترامپ اصول و ارزش‌ها قابل تجارتند. بیش از هر چیز امریکای سفید و پوپولیسم راست‌گرا و ناسیونالیسم افراطی ترجیح دارد و امریکای جدید با پیروزی ترامپ، پیشران سیاسی - نظامی اتحادیه راستگرایان جهان خواهد بود. دو ماه پر حادثه و چهار سال پر ماجرا در پیش است، در منازعه روسیه و اوکراین و در منطقه خاورمیانه، احتمالا ترامپ تمایلی به کشاندن بحران‌ها به دوران خود ندارد، مگر آنکه سریعا پایان یابد. پوتین، زلنسکی و نتانیاهو فرصتی یافته‌اند تا زمان شروع ریاست‌جمهوری جدید برنامه‌های خود را به پیش ببرند. تانیاهو اگر ساقط نشود و بتواند، منطقه را هم به آتش خواهد کشید. در رابطه با ایران، اخیرا در هم‌پیمانی با برخی دول عربی، اروپا تهاجم سیاسی بی‌سابقه‌ای علیه جزایر ایران به انجام رساند که باید مراقبت داشت، امریکا و ترامپ با آنان پیوند نخورند و مساله جزایر را پیچیده‌تر نسازند. پیشینه رابطه ایران با دولت ترامپ، پیچیدگی‌های بسیاری دارد. ترامپ، واضع فشار حداکثری علیه ایران است. در شرایطی که از ترامپ تا نتانیاهو و از هم‌پیمانان اروپایی تا منطقه‌ای‌شان به تناسب جبهه متحدی تشکیل خواهند داد، ایران عزیز برای حفظ منافع و مصالح ملی و عبور از این گردنه خطرناک دوماهه و آن دوران پر ماجرای چهارساله، نیازمند طراحی راهبردی جدیدی است. سیاستی دگر باید.