تحلیل برآیند نیروهای یک جامعه و روند تغییرات آن با توجه به دو مولفه داخلی( شرایط حاکمیت و کارآمدی،مشروعیت و مقبولیت آن / وضعیت هسته سخت و سطح حرفه ای و غیر تهاجمی بودن آن / وضعیت مردم) و خارجی( کشورهای دوست ، کشورهای دارای منافع و متمایل به معامله ، کشورهای دشمن) قابل تبیین است. در کشورهای خاورمیانه بشکل سنتی دارای نوعی دو قطبی سازی بین تقابل مولفه های داخلی در برابر مولفه های خارجی بوده و در بین مولفه های داخلی نیز ، متاسفانه در غالب موارد، فعالیت مشارکتی بین سه زیر مولفه حاکمیت ، هسته سخت و مردم ، ملاحظه نمی شود و حاکمیت با نوعی نگاه بالا به پائین به شهروندان بر اساس انواع ایدئولوژی ها و طراحی ساخت ها و ساختارها، می نگرد. چنین میدان نیرویی ، فاقد پایداری طولانی مدت بوده و بعد از گذر از دوره حکومت داری میان مدت و با توجه به شکاف مردم- حاکمیت، شاهد حضور سرکوبگرانه هسته های سخت و برخورد های تند با مردم هستیم. شرایطی که بشکل تدریجی باعث محبوبیت زدایی، تغییر ارزش ها و کنار نهادن ایدئولوژی ها و بعضا تقدس ها در مردم و در نهایت ، سست شدن پایه های مشروعیت نظام ها می شود. نقطه عطفی که زیر بخش های مولفه خارجی، حداکثر استفاده را از آن نموده و تامین منافع خود را در کشور بحران زده، جستجو می کند. محمدرضا تاجیک، تحلیل گر سیاسی، بر اساس نوعی تحلیل روندی و تاریخی ، اقدام به بررسی سیر قهقرایی حکومت بشار اسد در سوریه نموده و نظرگاه هایی نیز در مورد شرایط ایران و برخی دیگر از کشورهای همسایه ، ارایه می دهد.

روی کار آمدن حافظ اسد در سوریه، حاصل کودتایی است که در سال ۱۹۷۰ در این کشور رخ داد. او که در آن زمان ۴۰ ساله بود، چهره‌ای شناخته شده در ارتش و در میان حزب بعث سوریه به‌حساب می‌آمد.در سال ۲۰۰۰ اسد تنها ۶۹ سال داشت که درهنگام مکالمه تلفنی با امیل لحود رئیس‌جمهور لبنان دچار حمله قلبی شد و از دنیا رفت و بلافاصله بعد از آن حزب بعث بشار اسد را برای در دست گرفتن حکومت در سوریه انتخاب کرد. در آن زمان بشار در لندن چشم‌پزشکی خوانده بود و کسی توقعش را نداشت که حافظ اسد جای خود را به او بدهد.مخالفان خاندان اسد دوران حکومت حافظ را با دوران حکومت صدام حسین مقایسه می‌کنند و مدعی‌اند که او از برخورد با مخالفان خود ابایی نداشته است. اما در سیاست‌خارجی، حافظ اسد و صدام حسین دشمنی خونی با یکدیگر داشتند. به طوری که حافظ اسد در دوران جنگ تحمیلی علیه ایران، تمام قد مقابل عراق ایستاد و از تهران حمایت کرد و البته ایران هم این لطف اسد را هرگز نادیده نگرفت و بی‌جواب نگذاشت.

سقوط دولت بشار اسد و گیج زدن های تحلیلی سیاسیون در ایران نشان داد که تصمیمات اساسی کشور، از موضعی بالاتر از مجلس، نهاد نظامی خاص و .... ، گرفته می شود. امری طبیعی که حداقل ادعای بلدم بلدم برخی از سیاسیون را فرو نشاند. آنچه که در این بین قابل کتمان نبود، کسوف بشار اسد بجای غروب او بود. سرعت تغییرات بحدی زیاد بود که مشخص نگردید، دولت بشار اسد ذوب شد ، تبخیر گردید و یا تسعید ( تبدیل جامد به گاز) شد. آنچه که مسلم است نوعی تفاهم جهانی و منطقه ای درخصوص گذر از بشار اسد و کنار نهادن او به وقوع پیوسته است. لازم به توضیح است که هیچ یک از اصحاب سیاسی کشور درباره تفاهم ها و توافق های احتمالی روسیه- ایران-ترکیه و یا برخی توافقات خاص ایران با کشوری خاص، صحبت نکردند. هیچ یک از سیاسیون از وضعیت و پرسش های نظامیون و مستشاران ایرانی مستقر در سوریه و حتی لشکر فاطمیون در شرایط ترک سوریه و عدم مداخله نظامیف حرفی نزدند.