هر گاه سخن از حقابه به میان می‌آید، مسلماً رودخانه زاینده‌رود و طومار شیخ بهایی به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین و مهم‌ترین نظام‌های حقابه‌بری که دارای قدمت حداقل پانصدساله و به‌عبارتی چندهزارساله است و مبنا و ملاک تقسیم آب این رودخانه بوده مطرح می‌شود. اکثر جهانگردانی که در زمان‌های گذشته به اصفهان سفر کرده‌اند به این موضوع که آب زاینده‌رود بر اساس دستورالعمل مشخصی بین بخش‌های مختلف مشروب‌شونده از این رودخانه تقسیم و توزیع می‌شود اشاره کرده‌اند.

قلعه باستانی زیویه پررمز و رازترین قلعه باستانی ایران و از مهمترین ایالت‌های حکومت مانایی (پیش از حکومت مادها ) در جنوب‌شرقی شهر سقز آماده بازدید گردشگران است. بسیاری از آثار این قلعه در موزه‌های جهان چون موزه متروپلیتن نیویورک و موزه لوور قرار دارد.

یکی از چشم نوازترین و زیباترین دست ساخته‌های گران‌سنگ بشر که از دیرباز تا کنون مورد توجه جهانیان قرار دارد، «ریتون» (Rhyton) است. ریتون در اصطلاح علم باستان شناسی، همان ساغر یا جام است که در زبان فارسی به کار می‌رود و ایرانیان در دوران باستان با شکلی خاص و مهارتی تمام آن را می‌ساختند.