مهدی عابدینی عراقی، باستان شناسی اهل مازندران با گرایش باستان شناسی پیش از تاریخ و با کارنامه کاوش بالغ بر ۳۰ محوطه باستانی عموما مستقر در شمال کشور و سوادکوه، صحبت‌های جالبی در خصوص یافته‌ها و کشفیات باستانی شمال کشور دارد. این در حالی است که بظاهر، کمتر آثار باستانی مربوط به شمال کشور، مورد توجه عموم قرار گرفته است.گورستان‌ها ازجمله بخش‌هایی هستند که اطلاعات زیاد و جالب توجهی از شیوه زندگی و آیین‌های مردمان گذشته در اختیار ما می‌گذارند بنابراین کاوش و تحقیق در آن‌ها همواره با شگفتی‌های مختلف همراه است. درخصوص کشفیاتی که در کاوش‌هایتان در گورستان‌های شمال کشور داشتید، برایمان بگویید. در گورستان لفورک در شهرستان سوادکوه استان مازندران با دو دوره روبه رو بودیم. یک دوره به عصر آهن بازمی‌گشت که در سال‌های ۸۳ و ۸۴ و ۸۷ کاوش شد. این گورستان همانند سایر گورستان‌های شمال ایران بود و نوع تدفین‌ها در آن به صورت جنینی، خوابیده به پهلوی چپ و راست و طاق باز بود. آثاری که بدست آوردیم نیز همانند سایر گورستان‌ها بود اما کشف شئی خاص فرضیه‌ای درخصوص این گورستان مطرح کرد. در یکی از قبرها شئی پیدا کردیم که نقش شتر دوکوهانه بر روی آن بود. نباید فراموش کرد که شتر دوکوهانه بومی ایران نیست و از شمال ایران و چین و مغولستان می‌آید. درواقع آنچه در دشت مغان شاهد هستیم از شرق به آن منطقه آمده است و خواستگاه شتر دوکوهانه شرق و شمال شرق ایران است. حتا اگر در طرح‌های تخت جمشید هم دقت کنیم شاهد آن خواهیم بود که شتر دوکوهانه توسط بلخی‌ها و باختری‌ها آورده شده است. از این رو دیدن نقش شتر دوکوهانه در گورستانی در جنگل‌های مرکز مازندران و شمال کشور عجیب بود.

غار اسپهبد خورشید یا کرکیل دژ بر سر راه تهران به فیروزکوه در ناحیه " دوآب " شهرستان سواد کوه واقع است. این غار بر سینه کوه لردکمر قرار داشته و در متون تاریخی به نام طاق عایشه گرگیلی دژ نیز خوانده شده‌است. در زبان مردم منطقه سوادکوه این غار به نام " لاپ کمر " معروف است.مهدی ایزدی معاون اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران گفت که مدیرکل پایگاه‌های وزارت میراث فرهنگی پس از افتتاح پایگاه غار اسپهبد خورشید طی نشستی که در فرماندار سوادکوه برگزار شد، در جریان چالش‌ها و دغدغه‌های پیش روی این اثر تاریخی قرار گرفت. مهدی ایزدی همچنین افزود که مهدی عابدینی عراقی به‌عنوان سرپرست پایگاه ملی میراث فرهنگی غار تاریخی اسپهبد خورشید معرفی شده است. وی با اعلام این که پایگاه غار تاریخی اسپهبد خورشید سومین پایگاه ملی میراث فرهنگی در استان مازندران است، گفت: اکنون با استقرار پایگاه دائم، تیم محافظت و نگهبانی به صورت شبانه روزی در محل حضور خواهند داشت.

غار اسپهبد خورشید بر سر راه تهران به سوادکوه در ناحیه دوآب در نوزده کیلومتری شهر پل سفید در شهرستان سوادکوه استان مازندران و در مسیر قلعه کنگلو قرار دارد. این غار بزرگترین طاق دنیا بشمار می‌رود و جز چهار طاق برتر جهان محسوب می‌شود. داخل این غار معماری از دوره اشکانی وجود دارد، اما هنوز برای تعیین دوره دقیق آن کاوش باستان‌شناسی انجام نشده است.

زیستگاه های انسان های پارینه سنگی، میانه سنگی و نوسنگی بر روی گردشگران در نوروز آغوش گشوده اند و تعطیلات فرصتی برای غارگردی است.

مدیرکل دفتر امور پایگاه های جهانی سازمان میراث فرهنگی با اشاره به وجود صدها بنا و محوطه تاریخی در استان گفت: دو پایگاه جدید میراث فرهنگی در مازندران ایجاد می شود.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری مازندران گفت : مصوبه کمیته حریم آثار ملی غیر منقول سازمان میراث فرهنگی کشور مبنی بر ممنوع شدن فعالیت معادن در حریم غار تاریخی اسپهبد خورشید به استانداری مازندران ابلاغ شد و بزودی اجرا می شود .

از جاده خطیرکوه – دوآب می توانید به قلعه کنگلو دسترسی داشته باشید قسمت های اولیه جاده آسفالته و بقیه خاکی است در سمت چپ با عبور از پل سیمانی جدید الاحداث راه پر پیچ و خم و صعب العبور روستای کنگلو (کنگله لی = زنبور) منشعب می شود که طول آن ۱۶ کیلومتر است. در فاصله یک کیلومتری جنوب این روستا در ارتفاعی پایین تر، قلعه کنگلو قرار دارد که به تعبیر استاد دکتر منوچهر ستوده به دو بازوی گشوده ای می ماند که واردین را به خود می خواند. از دید من چون عقابی است سرخ گون با بال های گسترده که از آشیان خود محافظت می کند.